P A Ń STWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY P A Ń STWOWY INSTYTUT BADAWCZY OPRACOWANIE ZAMÓWIONE PRZEZ MINISTRA Ś R O D O W I S K A OBJA ŚNIENIA DO MAPY GEO ŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000 Arkusz KORZYBIE (48) Warszawa 2009 Autorzy: Halina Kapera*, Leszek Kruk*, Jerzy Król**, Sylwia Maru ńczak**, Anna Pasieczna***, Paweł Kwecko***, Hanna Tomassi-Morawiec*** Główny koordynator MG śP – Małgorzata Sikorska-Maykowska*** Redaktor regionalny (plansza A) – Bogusław B ąk*** Redaktor regionalny (plansza B) – Anna Gabry ś-Godlewska*** Redaktor tekstu – Przemysław Karcz*** * – Krakowskie Przedsi ębiorstwo Geologiczne „ProGeo” sp. z o.o., ul. Szlak 10/5, 31-161 Kraków ** – Przedsi ębiorstwo Geologiczne PROXIMA SA, ul. Wierzbowa 15, 50-056 Wrocław *** – Pa ństwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa ISBN… Copyright by PIG and M Ś, Warszawa 2009 Spis tre ści I. Wst ęp – L. Kruk ...................................................................................................................... 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza – L. Kruk ........................................................ 4 III. Budowa geologiczna – L. Kruk ............................................................................................ 6 IV. Zło Ŝa kopalin – H. Kapera ................................................................................................... 9 V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin – H. Kapera ................................................................. 12 VI. Perspektywy i prognozy wyst ępowania kopalin – H. Kapera ........................................... 13 1. Kopaliny okruchowe ................................................................................................ 13 2. Kreda jeziorna .......................................................................................................... 14 3. Kopaliny ilaste.......................................................................................................... 14 4. Torfy......................................................................................................................... 15 VII. Warunki wodne – L. Kruk ................................................................................................ 15 1. Wody powierzchniowe............................................................................................. 15 2. Wody podziemne...................................................................................................... 16 VIII. Geochemia środowiska.................................................................................................... 18 1. Gleby – A. Pasieczna, P. Kwecko ............................................................................ 18 2. Pierwiastki promieniotwórcze – H. Tomassi-Morawiec.......................................... 21 IX. Składowanie odpadów – J. Król, S. Maru ńczak ................................................................ 23 X. Warunki podło Ŝa budowlanego – L. Kruk ........................................................................... 30 XI. Ochrona przyrody i krajobrazu – L. Kruk .......................................................................... 31 XII. Zabytki kultury – L. Kruk ................................................................................................. 37 XIII. Podsumowanie – L. Kruk ................................................................................................ 37 XIV. Literatura......................................................................................................................... 39 I. Wst ęp Mapa geo środowiskowa Polski w skali 1:50 000 arkusz Korzybie została opracowana w Krakowskim Przedsi ębiorstwie Geologicznym „ProGeo” sp. z o.o. w Krakowie (plansza A), Przedsi ębiorstwie Geologicznym PROXIMA SA we Wrocławiu i Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie (plansza B). Przy jej opracowywaniu wykorzystano materiały archiwalne i informacje zamieszczone na arkuszu Korzybie Mapy geologiczno-gospodarczej Polski w skali 1:50 000, wykonanym w 2003 roku w Zakładzie Geologii Stosowanej GEO- SPEC w Katowicach (Heliasz i in., 2003). Map ę wykonano zgodnie z „Instrukcj ą...” (2005), wydan ą przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny. Opracowanie sporz ądzono na podkładzie topograficznym w skali 1:50 000 w układzie 1942. Mapa geo środowiskowa Polski jest kartograficznym odwzorowaniem wyst ępowania kopalin oraz gospodarki zło Ŝami na tle wybranych elementów: hydrogeologii, geologii in Ŝy- nierskiej oraz ochrony przyrody, krajobrazu i zabytków kultury. Składa si ę ona z dwóch plansz: plansza A zawiera zaktualizowaną tre ść Mapy geologiczno-gospodarczej Polski, a plansza B – now ą warstw ę informacyjn ą „Zagro Ŝenia powierzchni Ziemi” (warstwy tema- tyczne: geochemia środowiska i składowanie odpadów). Przeznaczona jest ona głównie do praktycznego wspomagania regionalnych i lokalnych działa ń gospodarczych. Słu Ŝyć ma in- stytucjom, samorz ądom terytorialnym i administracji pa ństwowej w podejmowaniu decyzji dotycz ących gospodarki zasobami środowiska przyrodniczego oraz planowania przestrzenne- go. Mo Ŝe by ć przydatna w kształtowaniu proekologicznych postaw lokalnych społeczno ści oraz edukacji na wszystkich szczeblach nauczania. W opracowaniu wykorzystano materiały archiwalne pochodz ące z: Centralnego Archi- wum Geologicznego Pa ństwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, Regionalnego Banku Danych Hydrogeologicznych „Hydro” w Warszawie, Zachodniopomorskiego Urz ędu Wojewódzkiego w Szczecinie i jego Delegatury w Koszalinie, Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, Pomorskiego Urz ędu Wojewódzkiego w Gda ńsku, jego Delegatury w Słupsku, Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, Pa ń- stwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, starostw powiatowych w Słupsku, Koszalinie, By- towie i Sławnie oraz urz ędów gminnych. Dane archiwalne zostały zweryfikowane w trakcie prac terenowych. 3 Mapa przygotowana jest w formie cyfrowej jako baza danych Mapy geo środowiskowej Polski (MG śP). Dane dotycz ące złó Ŝ kopalin zostały zamieszczone w kartach informacyjnych dla komputerowej bazy danych o zło Ŝach. II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza Obszar obj ęty arkuszem Korzybie okre ślaj ą współrz ędne od 16°45’ do 17°00’ długo ści geograficznej wschodniej oraz od 54°10’ do 54°20’ szeroko ści geograficznej północnej. Fig. 1. Poło Ŝenie arkusza Korzybie na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (2002) 1 – granica podprowincji, 2 – granica makroregionu, 3 – granica mezoregionu Podprowincja: Pobrze Ŝa Południowobałtyckie Mezoregiony Pobrze Ŝa Koszali ńskiego: 313.41 – Wybrze Ŝe Słowi ńskie, 313.43 – Równina Słupska, 313.44 – Wysoczyzna Damnicka. Podprowincja: Pojezierza Południowobałtyckie Mezoregiony Pojezierza Zachodniopomorskiego: 314.45 – Pojezierze Drawskie, 314.46 – Wysoczyzna Polanowska, 314.47 – Pojezierze Bytowskie Mezoregiony Pojezierza Południowopomorskiego: 314.67 – Równina Charzykowska. 4 Administracyjnie obszar arkusza nale Ŝy do województwa zachodniopomorskiego, po- wiatu sławie ńskiego (gmina Sławno) i koszali ńskiego (gmina Polanów) oraz do województwa pomorskiego, powiatu słupskiego (gminy: Kobylnica i K ępice) i powiatu bytowskiego (gmina Trzebielino). Według fizycznogeograficznego podziału Polski (Kondracki, 2002) obszar arkusza po- ło Ŝony jest w obr ębie dwóch mezoregionów: cz ęść północna w obr ębie Równiny Słupskiej, cz ęść południowa w obr ębie Wysoczyzny Polanowskiej (fig.1). Krajobrazowo regiony te mało si ę od siebie ró Ŝni ą. Rze źba terenu jest urozmaicona. Morfologicznie jest to wysoczyzna morenowa rozci ęta dolinami rzek. Deniwelacje w obr ębie arkusza przekraczaj ą 120 m. Najwy Ŝsze wzniesienie znajduje si ę w południowo-zachodniej cz ęś ci arkusza, na tzw. Pustowskich Górkach – 161,7 m n.p.m., za ś najni Ŝej poło Ŝone s ą tere- ny w dolinie Wieprzy przy północno-zachodnim skraju arkusza – około 25 m n.p.m. Najwi ększ ą rzek ą jest Wieprza, odprowadzająca wody do Morza Bałtyckiego. Mniej- szymi rzekami s ą dopływy Wieprzy: lewobrze Ŝna Studnica i prawobrze Ŝna Bystrzenica oraz Kwacza – lewobrze Ŝny dopływ Słupi. W centralnej cz ęś ci obszaru arkusza znajduje si ę kilka jezior wytopiskowych, z których najwi ększe to Jezioro Ł ętowskie. Obszar arkusza le Ŝy w obr ębie regionu klimatycznego pojezierza pomorskiego. Średnia temperatura roczna waha si ę od 6,5 do 7°C, średnia temperatura półrocza zimowego wynosi około 1°C, za ś półrocza letniego około 13,5°C. Średni opad roczny wynosi 700 mm. Pokrywa śnie Ŝna zalega od 60 do 70 dni. Przewa Ŝa cyrkulacja powietrza z sektora zachodniego (Stach- ý, 1987; Starkel, 1991). Omawiany obszar jest regionem rolniczym ze znacznym udziałem lasów (60% po- wierzchni arkusza). Gleby dobrej jako ści (klas I–IVa) stanowi ą około 60% wszystkich u Ŝyt- ków rolnych. Sie ć osiedle ńcza jest równomiernie rozło Ŝona na obszarze arkusza. Jedynym o środkiem miejskim jest poło Ŝone w centralnej cz ęś ci arkusza miasto K ępice (4,2 tys. mieszka ńców), siedziba gminy, pełni ące jednocze śnie funkcje edukacyjne i usługowe dla okolicznych wsi. W Kępicach znajduj ą si ę zakłady garbarskie oraz przedsi ębiorstwo produkujące betoniarki. W miejscowo ści Warcino w byłym pałacu kanclerza Bismarcka w Warcinie mie ści si ę szkoła le śników i sokolników. Cały obszar posiada dobrze rozwini ętą sie ć drogow ą. Przez obszar arkusza biegn ą linie kolejowe obsługuj ące ruch na trasie Bydgoszcz – Słupsk oraz Sławno – Ko ścierzyna, z w ę- złem kolejowym w Korzybiu. 5 III. Budowa geologiczna Budow ę geologiczn ą obszaru arkusza Korzybie