Urz¹d Miejski w Radomiu Wydzia³ Edukacji, Sportu i Turystyki SCENARIUSZ WYCIECZKI PIESZEJ JEDLNIA LETNISKO - PIONKI ZACHODNIE D£UGOŒÆ : 15,8 km CZAS PRZEJŒCIA : 4 godziny + oko³o 2,5 godziny odpoczynku Warka 10 Grabów n. Pilic¹ 9 Strzy¿yna Bia³obrzegi Nowe Miasto Dobieszyn Kozienice 6 Zajezierze 5 B¹kowiec Jastrzêbia 4 Garbatka Let. 7 8 ¯ytkowice Lesiów Pionki 2 Jedlnia Koœc. Drzewica 1 Rajec 3 Jedlnia Let. 11 Bieliny RADOM Przysucha Zwoleñ Na mapie zaznaczono przebieg tras poni¿szych 11 wycieczek 1 Radom Rynek - Rajec Poduchowny 7 Lesiów - Jastrzêbia 2 Rajec Poduchowny - Jedlnia Letnisko 8 Jastrzêbia - Jedlnia Letnisko 3 Jedlnia Letnisko - Pionki Zachodnie 9 Strzy¿yna - Grabów n. Pilic¹ 4 ¯ytkowice - Pionki Zachodnie 10 Grabów n. Pilic¹ - Warka 5 ¯ytkowice - Garbatka Letnisko 11 Bieliny - Drzewica 6 B¹kowiec - Garbatka Letnisko I P K IE Y S T Z S E Y J R I U G T Ó A R Komisja Turystyki Pieszej i Górskiej J OM PTTK S S K I I M E J O K PTTK Zrealizowano przy pomocy finansowej Gminy Miasta Radomia RADOM 2008 INFORMACJA O DOJAZDACH WYJAZD NA WYCIECZK Ę Wyjazd ze stacji PKP Radom poci ągiem osobowym do stacji Jedlnia Letnisko w dni robocze w godzinach: 6.40, 8.08 oraz 12.40. Mo Ŝna tak Ŝe do Jedlni Letnisko dojecha ć autobusem linii podmiejskiej „J” z przystanku przy dworcu PKP w Radomiu w dni powszednie w godzinach: 7.55, 9.15 oraz 10.48. POWRÓT Z WYCIECZKI Powrót ze stacji PKP Pionki Zachodnie poci ągiem osobowym do stacji PKP Radom w dni robocze w godzinach: 12.49, 15.04, 17.10 oraz 18.22. Z Pionek Zachodnich do Radomia mo Ŝna tak Ŝe przy ograniczonej liczbie miejsc powróci ć BUS-em. Rozkład jazdy BUS-ów na stronie: www.pionki.pl , zakładka Informator. Planuj ąc wycieczk ę, nale Ŝy sprawdzi ć: aktualno ść odjazdów autobusów MPK (Internet www.mzdik.pl/rozklady/linie.htm ) oraz aktualno ść odjazdów poci ągów (Internet www.pkp.pl ). UWAGA UCZESTNICY WYCIECZKI! Ka Ŝdy kto w dowolnym okresie czasu zdob ędzie 60 punktów (1 km przebytej trasy = 1 punktowi) mo Ŝe zdoby ć ODZNAK Ę TURYSTYKI PIESZEJ w stopniu POPULARNYM. W tym celu nale Ŝy zaopatrzy ć si ę w ksi ąŜ eczk ę OTP w biurze O.M. PTTK przy ul. R.Traugutta 46/48, tel. 0-48 362 25 26. W ksi ąŜ eczce znajdziecie regulamin odznaki i zasady jej zdobywania. Uczestnicz ąc m.in. w tej wycieczce mo Ŝecie równie Ŝ zdoby ć (zaliczy ć cz ęść wymaga ń) na Odznak ę Regionaln ą Ziemi Radomskiej. Wi ęcej informacji znajdziecie na stronie: http://www.pttkradom.prv.pl/ Zach ęcamy Was do zdobywania odznak turystyki kwalifikowanej (OTP) i krajoznawczych. © by Wojciech T. Kacperski, Konrad Bielecki, Andrzej Kruszyna PT TK Legenda lasy, zieleñ miejska bagna, torfowiska Trasa wycieczki Jedlnia Jetnisko - Pionki Zachodnie rzeki zbiorniki wodne linia kolejowa, stacja, przystanek zabudowania 3 koœció³ zabytkowy, koœció³ kapliczka przydro¿na krzy¿ przydro¿ny mogi³a pomnik cmentarz 3 rezerwat przyrody P parking leœny leœniczówka 3 szlaki turystyczne 3 3 trasa wycieczki 0,5 0 0,5 1,0 km 4 WYCIECZKA JEDLNIA LETNISKO - PIONKI ZACHODNIE Jedlnia Letnisko, PKP – zwiedzanie Jedlni (ko ściół, cmentarz) – szlakiem turystycznym w kolorze czarnym (MZ-5209s) – mostek na rzeczce Gzówce do węzła szlaków –2,3 km – st ąd przej ście znakowanym szlakiem turystycznym w kolorze zielonym (MZ-5210z) – Mysie Górki – tory kolejowe – buk „Ko ściuszki” – Jedlnia Ko ścielna, PKP – Góry Miłosne – Pionki Zachodnie PKP –– 15,8 km. Ł ączna długo ść wycieczki – 15,8 km. Wycieczk ę rozpoczynamy w miejscowo ści Jedlnia Letnisko na placu Marszałka J. Piłsudskiego. Plac znajduje si ę przed budynkiem dworca PKP, na którym znajduje si ę pomnik ku czci patriotów poległych w walkach z Niemcami w latach 1939-1945. Przy budynku dworca znajduje si ę przystanek MPK linii „J”, BUS i PKS. Tu maj ą pocz ątki: znakowany szlak turystyczny w kolorze czarnym (MZ-5210s – Jedlnia Letnisko, PKP – Kieszek, skraj – Stoki, rz. Leniwka-most – Lewaszówka, PKS o długo ści 15,6 km) i znakowany szlak rowerowy w kolorze Ŝółtym (Lesiów, PKP – Jastrz ębia – rezerwat „Ciszek” – Jedlnia Letnisko, PKP – Słupica – rez. „Ługi Helenowskie” – gajówka „Miodne” – Policzna – Czarnolas o długo ści 51,5 km) . Jedlnia Letnisko – miejscowo ść letniskowa licz ąca około 4000 mieszka ńców, poło Ŝona w powiecie radomskim nad rzek ą Gzówką i Pacynk ą, jest siedzib ą gminy. Tereny poło Ŝone nad Gzówk ą były zamieszkane od dawna. W 1387 r. Władysław Jagiełło miał tu swój łowiecki folwark i w tym Ŝe roku, specjalnym przywilejem, uwolnił mieszka ńców od danin, czyni ąc ich łowcami królewskimi, pomocnymi przy polowaniu. W latach 1880 - 1885 wybudowano lini ę kolejow ą „Iwangorodzko-Dąbrowsk ą” na trasie: Iwangorod (obecnie D ęblin) – Radom – Bzin (obecnie Skar Ŝysko Kamienna) – Kielce – Sędziszów – Tunel – Wolbrom – Olkusz – Sławków – Strzemieszyce – D ąbrowa Górnicza, a przy niej stacj ę Jedlnia, spowodowało to intensywny rozwój osady. W pierwszych latach XX w. zacz ęła si ę rozwija ć ta miejscowo ść Fot. 1. Pomnik przed dworcem PKP z inicjatywy dr. śera ńskiego, lekarza kolejowego w Jedlni Letnisku z Radomia, a nast ępnie dr. Płu Ŝańskiego, którzy poznali si ę na walorach uzdrowiskowych tych terenów. Przyczyniła si ę do tego równie Ŝ Dyrekcja Lasów Pa ństwowych w Radomiu, przeznaczaj ąc cz ęść terenów zalesionych na działki budowlane. Pierwsi osadnicy, przewa Ŝnie kolejarze z Radomia, zacz ęli budowa ć domy mieszkalne w okolicy stacji kolejowej. W 1905 r . wybudowano murowan ą kaplic ę, a 28 IV 1921 r. erygowano parafi ę. Pierwszym proboszczem został ks. Władysław Korpikiewicz. W 1917 r. miejscowo ść otrzymała nazw ę Jedlnia Letnisko, a w 1920 r . została utworzona tu szkoła powszechna. W okolicy stacji powstały dwa niedu Ŝe zakłady przemysłowe: fabryka elementów ceramicznych dla przemysłu elektrycznego oraz tartak. W czasie II wojny światowej osiedle wprawdzie nie uległo znacznemu zniszczeniu, ale © by Wojciech T. Kacperski, Konrad Bielecki, Andrzej Kruszyna PTTK 5 Niemcy na terenie samej Jedlni Letnisko zamordowali około 40 osób, a w okolicznych lasach ponad kilkaset. Upami ętniaj ą je pomniki ku czci ofiar terroru niemieckiego oraz groby na cmentarzu i w okolicznych lasach Jedlni Letniska. W 1976 r . na rzece Gzówce powstał sztuczny zalew o powierzchni około 36 hektarów. W 1978 r. Jedlnia Letnisko została siedzib ą gminy o powierzchni 65,57 km 2. Z placu bez znaków szlaku turystycznego udajemy si ę ul. J. Piłsudskiego (z lewej strony pomnika), przekraczamy ul. Radomsk ą i ul. Wojciechowskiego dochodzimy do ko ścioła parafialnego pw. Św. Józefa Oblubie ńca NMP. W 1905 r. została wybudowana murowana kaplica w stylu neogotyckim o wymiarach 6,5 x 12,5 m, do której w 1921 r. dobudowano z bali cz ęść drewnian ą z sobotami (podcieniami) o wymiarach 10,5 na 15,0 m. W ołtarzu głównym znajduje si ę obraz Matki Bo Ŝej Wniebowzi ętej. Jest to jedyny na Fot. 2. Ko ściół i plebania w Jedlni Letnisku Mazowszu drewniany ko ściół w stylu zakopia ńskim. Po zwiedzeniu ko ścioła wracamy do ul. Radomskiej, skr ęcamy w lewo i dochodzimy do placu Wolno ści (0,6 km trasy). Tu spotykamy znakowany szlak turystyczny w kolorze czarnym (MZ- 5209s). Skr ęcamy w lewo w ul.1000-lecia i po przej ściu około 200 m, opuszczamy szlak i skr ęcamy w prawo w ul. Cmentarn ą, któr ą dochodzimy do bramy cmentarza w Jedlni Letnisku (0,9 km trasy). Na wprost bramy cmentarnej – na drugim ko ńcu cmentarza – znajduje si ę mogiła pomordowanych mieszka ńców w latach 1939-45, za ś z prawej strony bramy pod murem jest mogiła ułanów Wile ńskiej Brygady Kawalerii, którzy polegli w bitwie w tej okolicy w dniu 8.09.1939 r. Na cmentarzu spotykamy oryginalne zdobnictwo nagrobne, które powstało na przestrzeni dziesi ęcioleci. Po zwiedzeniu cmentarza wracamy ul. Cmentarn ą do ul. 1000-lecia, skr ęcamy w prawo i wraz ze znakami szlaku turystycznego w kolorze czarnym skr ęcamy w lewo w ul. St. Reymonta, któr ą dochodzimy do skraju zabudowa ń. Z ul. Reymonta przy grabie z kapliczk ą skr ęcamy w prawo skos do mostka na rzece Gzówce (1,4 km trasy). Rzeka Gzówka o długo ści 14,5 km jest prawym dopływem rzeki Pacynki – wpada do niej poni Ŝej miejscowo ści Jedlnia Letnisko. Źródła Fot. 3. Upami ętnienie ofiar II wojny znajduj ą si ę w okolicach miejscowo ści Gózd. światowej Rzeka ma spadek 29,5 m. Po przej ściu mostka idziemy w lewo wzdłu Ŝ zalewu skrajem Puszczy Kozienickiej. Puszcza Kozienicka – kompleks le śny poło Ŝony na obszarach Równiny Kozienickiej, pomi ędzy Radomiem a Wisł ą, na granicy powiatów radomskiego © by Wojciech T. Kacperski, Konrad Bielecki, Andrzej Kruszyna PTTK 6 i kozienickiego, w widłach rzek Wisły i Radomki. Część pradawnej Puszczy Radomskiej. Ma powierzchni ę ok. 30 000 ha. Granic ę wyznaczaj ą: od północnego zachodu rzeka Radomka, od północnego wschodu dolina Wisły, a od południa droga Radom – Puławy. Na jej obrze Ŝach znajduj ą si ę miasta Kozienice i Pionki. Przez teren Puszczy Kozienickiej przebiega północna granica zasi ęgu jodły, buka, jaworu oraz wi ązu górskiego. Granica ta przebiega od zachodu wzdłu Ŝ rzeki Radomki do Gr ądów i st ąd prowadzi na wschód do Wisły. Drzewostan puszczy zdominowany jest przez sosn ę z domieszk ą d ębu, grabu i jodły.Wi ększo ść obszaru Puszczy Kozienickiej jest obj ęta ochron ą w ramach Kozienickiego Parku Krajobrazowego. Kozienicki Park Krajobrazowy został utworzony w 1983 roku dla zachowania lokalnego krajobrazu przyrodniczo-geograficznego oraz znacznych obszarów naturalnych lasów Puszczy Kozienickiej z bogat ą ro ślinno ści ą zieln ą i ciekawym ukształtowaniem terenu. Po powi ększeniu w 2001 roku Park obejmuje 26 233,83 ha Puszczy z najcenniejszymi drzewostanami o naturalnym charakterze.