H x B x D juul kraijer wilma kuil Rabo Kunstcollectie kiki lamers inez van lamsweerde leon adriaans joep van lieshout (avl) jan andriesse dana lixenberg karel appel loretta lux erzsébet baerveldt mark manders céline van balen hellen van meene marc bijl bas meerman rob birza pieter laurens mol marinus boezem janpeter muilwijk merijn bolink marc mulders morad bouchakour jan van munster eelco brand ni haifeng sebastiaan bremer saskia olde wolbers koos breukel gábor ösz hans broek övgü özen stanley brouwn antonietta peeters lonnie van brummelen avery preesman tom claassen michael raedecker constant a.nieuwenhuys cornelius rogge noor damen maria roosen rené daniëls frank van der salm ad dekkers jan schoonhoven jan dibbets fiona tan elspeth diederix uwe laysiepen (ulay) rineke dijkstra jcj vanderheyden désirée dolron emo verkerk iris van dongen koen vermeule charlotte dumas henk visch marlene dumas barbara visser marco van duyvendijk carel visser ger van elk reinoud van vught hadassah emmerich c.a. wertheim ruud van empel jasper wiedeman alicia framis meschac gaba x guido geelen margi geerlinks daan van golden gemeentemuseum sigurdur gudmundsson gem jacqueline hassink fotomuseum risk hazekamp rosemin hendriks den haag evelyn jansen heringa/van kalsbeek benoît hermans 26.02 - 08.05.2005 cuny janssen gerald van der kaap micha klein job koelewijn ellen kooi ‘Kunstenaars hebben een antenne voor de tijd waarin zij leven. Al eeuwen maakt kunst zichtbaar hoe de samenleving werkt en verandert.’ – Willem Sandberg het oeuvre van de kunstenaar als bron H x B x D is een unieke samenwerking tussen het Gemeente- museum, Fotomuseum, GEM en de Rabobank. Deze drie musea tonen tegelijkertijd werk uit het verzamelgebied van de Rabo Kunstcollectie: Nederlandse kunst van na 1950, met de nadruk op de laatste dertig jaar. Sinds 1995 bouwt de Rabobank aan een kunstcollectie. Bron bij het verzamelen zijn de kunstenaars: in samenwerking met hen worden sleutelwerken gekozen die het verhaal vertellen van hun oeuvre. Hoewel het niet het streven was om vanuit deze visie een representatief overzicht van eigentijdse kunst op te bouwen, is in korte tijd wel een eigenzinnig beeld ontstaan van typerende ont- wikkelingen binnen de Nederlandse kunst van de jaren ’60 tot nu. 2005 is het tiende verzameljaar van de Rabo Kunstcollectie: we ‘bevriezen’ even het beeld om te kijken naar wat is opgebouwd. Het Gemeentemuseum presenteert een uitgesproken selectie uit de collecties van Rabobank Nederland en lokale Rabobanken. Het GEM toont multimediawerken uit de Rabo Kunstcollectie in de benedenzalen en brengt drie jonge talenten: Hadassah Emmerich, Marc Bijl en Iris van Dongen. Het Fotomuseum presenteert de eerste solotentoonstelling van fotografe Désirée Dolron. Haar werk is ruim vertegenwoordigd in de collectie van de Rabobank. Tot slot drie primeurs: ter ere van deze omvang- rijke coproductie zijn Alicia Framis, Job Koelewijn en Sebastiaan Bremer uitgenodigd nieuw werk te maken. Atelier van Lieshout, Vastberaden, 2001 collectie Rabobank Aalsmeer-Uithoorn H x B x D in het Gemeentemuseum In zaal 02 t/m18 wordt een uitgesproken keuze getoond uit de Rabo Kunstcollectie. Niet de chronologie van de opeenvolgende kunstenaarsgeneraties was leidend bij de inrichting, maar de oeuvres en de zicht- bare of inhoudelijke onderlinge verwant- schappen tussen de werken. Zo ontstaan, dwars door de collectie en generaties heen, inspirerende verhaallijnen verteld vanuit steeds een ander perspectief. 18 13 17 16 14 12 15 10 11 09 08 06 05 07 02 04 03 eerste verdieping 02 Inleiding 03 Filmzaal 04 Job Koelewijn 05 Inez van Lamsweerde, Uwe Laysiepen (Ulay) e.a. 06 Erszébet Baerveldt, Sigurdur Gudmundsson, Pieter Laurens Mol, Henk Visch e.a. 10 Alicia Framis 11 Jan Andriesse, Ad Dekkers, Jan Dibbets, Ger van Elk, Jan Schoonhoven, JCJ Vanderheyden e.a. 12 Hans Broek, Michael Raedecker e.a. 13 Constant A. Nieuwenhuys, Alicia Framis e.a. 14 René Daniëls, Daan van Golden, Ger van Elk, Marc Mulders e.a. 18 Sebastiaan Bremer 07 08 09 15 16 17 kabinetten grenzend aan grote zalen 02 inleiding op tentoonstelling H x B x D 03 filmzaal De film H x B x D toont u een kijkje achter de schermen van de Rabo Kunstcollectie en geeft u een antwoord op de vraag wat verzamelen in de praktijk inhoudt. 04 job koelewijn In de nieuwe installatie die hier getoond wordt, zet Job Koelewijn een nieuwe stap in zijn oeuvre door het pad van de architectuur te betreden. Verschillende elementen zoals een maquette, bouwtekeningen en een video geven een beeld van zijn voorstel voor een gebouw. Dit werk beweegt zich tussen kunstwerk en concreet voorstel dat kan meedingen in (inter)nationale architec- tuurwedstrijden. Job Koelewijn streeft ernaar het gebouw in werkelijkheid te realiseren. Door de presentatie van zijn voorstel is hiermee de eerste stap genomen. Job Koelewijn, installatie, 2005 05 inez van lamsweerde uwe laysiepen (ulay) en anderen In het werk van Inez van Lamsweerde staat het manipuleren van een fotografisch beeld van de mens centraal. Haar foto’s laten zien dat het in onze welvaartsmaatschappij niet meer gaat om authenticiteit of identiteit, maar om een overdreven lichaams- cultuur of een glamourachtig cliché van mensen. Inez van Lamsweerde, Me Kissing Vinoodh (Passionately), 1999 Ook sommige grootformaat foto’s van Ulay vormen een commentaar op de moderne maatschappij. Zijn foto’s zijn vooral een manier om het ongrijpbare mysterie van het eigen bestaan te verbeelden en de betekenis en waarde van andere culturen te onder- zoeken. De vraag naar identiteit speelt in het werk van een aantal kunstenaars in de laat- ste decennia een belangrijke rol. Dit houdt onder andere in dat deze kunstenaars zich ieder op een volstrekt eigen manier in hun werk uitspreken over het karakter van de gemeenschap, de maatschap- pij of de cultuur, die de iden- titeit van individuen lijken te bepalen Uwe Laysiepen (Ulay), self-portrait, 1990 06 erszébet baerveldt sigurdur gudmundsson pieter laurens mol henk visch en anderen Pieter Laurens Mol, Settlement, 1992 De hier gepresenteerde werken vertonen grote verschillen, maar hebben desondanks allemaal een zekere poëtische inslag. Ze zijn verhalend, associatief, speels, absurd, romantisch of melan- cholisch en verwijzen steeds naar persoonlijke ervaringen. Net zoals een gedicht de gevoelswereld, fantasie, levensbeschouwing of de persoonlijke beleving van de werkelijkheid weergeeft, kan een beeldend kunstwerk dit ook. De tekeningen, sculpturen, schilderijen, foto’s, assemblages, installaties, videowerken en films zijn vrije verbeeldingen van de wereld van de kunstenaar. Erszébet Baerveldt, Noach-Troje, 2001 Sigurdur Gudmundsson, Daydream, 1980 Henk Visch, zonder titel, 1997 10 alicia framis Tijdens de verschillende bezoeken van Alicia Framis aan het hoofdkantoor van de Rabobank in Utrecht, vroeg ze zich af wat er zou gebeuren als de medewerkers hun werk een moment zouden stilleggen. In de huidige maatschappij die wordt beheerst door overvolle agenda’s en hoge ambities is stilstaan not done. Het leven, de economie en dus ook de vooruitgang denderen door. Uit dit gegeven putten veel mensen een gevoel van veilig- heid, terwijl stil staan bij het nu een gevoel van onbehagen of zelfs angst opwerpt. Deze gedachte vormt de basis voor de film Secret Strike (2004) waarin Rabobankmedewerkers zijn ‘bevroren’ in de tijd. Secret Strike is als een modern sprookje en toont een magisch moment dat ons boven de dagelijkse beslommeringen uittilt. Alicia Framis, Secret Strike,2004 11 jan andriesse ad dekkers jan dibbets ger van elk jan schoonhoven jcj vanderheyden en anderen Sinds het einde van de jaren ‘60 concentreerde het werk van een aantal Nederlandse kunstenaars zich op het onderzoek van de ons omringende werkelijkheid en van de manier waarop wij deze waarnemen. Zo is Jan Dibbets in zijn ‘perspectiefcorrecties’ steeds opnieuw geboeid door de optische illusie van ruimte op het platte vlak. Door een lint of tekening op een muur of vloer aan te brengen en deze te fotograferen, toont hij dat ons oog de foto of het schilderij driedimensionaal doet lijken, terwijl het in wezen een plat vlak blijft. Jan Dibbets, Colorstudy @ K 1-2-3, 1976 Jan Andriesse, Waterstudies (detail), 1993 collectie Rabobank Haarlemmermeer Waarneming van het landschap is altijd een belangrijk thema in de Nederlandse kunst geweest. Ger van Elk en Jan Andriesse ontwikkelen ieder hun eigentijdse varianten op dit rijke thema en bieden de kijker een intense ervaring van ruimte en licht. JCJ Vanderheyden onderzoekt elementen van het schilderen zelf: het fenomeen van het waarnemen en de betekenis van het reproduceren van de werkelijkheid. Een andere belangrijke ontwikkeling in de Nederlandse kunst uit de 20ste eeuw is de radicale vermindering van beeldende middelen en de totale abstractie door het gebruik van de rechte lijn en de primaire kleuren. Deze traditie begint bij Mondriaan en De Stijl en zet zich in de jaren ‘60 voort in de Nul Beweging en de Geometrisch Abstractie. Ad Dekkers hield zich aanvankelijk bezig met het zorgvuldig tekenen van de werkelijkheid, maar vroeg zich af wat in de beeldende kunst de zin van de illusie is. Uiteindelijk koos hij voor dat wat we zien: een vlak, een lijn, een reliëf. Het werk van Ad Dekkers doet denken aan de witte reliëfs van Jan Schoonhoven. Toch bestaan er wezenlijke verschillen tussen hun werk. Bij Schoonhoven ging het allereerst om de herhaling van gelijke beeldelementen en de handmatige uitvoe- ring van zijn reliëfs. Dekkers daarentegen zocht primair de gave, absolute vorm, waarschijnlijk ook als uitdrukking van geestelijke waarden. Ad Dekkers, Eerste fase van cirkel naar driehoek, 1969 12 hans broek michael raedecker en anderen Zowel de landschappelijke als de stedelijke ruimte is een onder- werp dat nog veel Nederlandse kunstenaars bezig houdt. Dit thema, dat in de Nederlandse kunst een lange traditie heeft, wordt door hen direct of indirect op een eigentijdse en actuele manier benaderd. Ook in deze groep is de variëteit groot: ieder werk weerspiegelt de visie van de betreffende kunstenaar op het natuurlijke of stedelijke landschap.