Załącznik do uchwały Nr VI/38/2018 Rady Powiatu w Białej Podlaskiej z dnia 28 lutego2019 roku STRATEGIA ROZWOJU Powiatu Bialskiego na lata 2018-2026 Powiat bialski – brama pomiędzy Wschodem a Zachodem Biała Podlaska 2018 Strategia Rozwoju Powiatu Bialskiego na lata 2018-2026 1 Konwent ds. opracowania Strategii Rozwoju Powiatu Bialskiego na lata 2018-2026 Grażyna Abram – Prezes Stowarzyszenia Rozwoju Gminy Miejskiej Terespol Krzysztof Adamowicz – Wójt Gminy Międzyrzec Podlaski Krystyna Beń – Dyrektor Zarządu Dróg Powiatowych w Białej Podlaskiej Przemysław Bierdziński – Dyrektor Wydziału Rolnictwa i Środowiska Starostwa Powiatowego w Białej Podlaskiej Krzysztof Bruczuk – Dyrektor Muzeum J.I. Kraszewskiego w Romanowie Piotr Dragan – Wójt Gminy Wisznice Jarosław Gajewski – Dyrektor Wydziału Organizacyjno-Administracyjnego Starostwa Powiatowego w Białej Podlaskiej Krzysztof Iwaniuk – Wójt Gminy Terespol Eugeniusz Izdebski – Prezes Bialskopodlaskiej Izby Gospodarczej w Białej Podlaskiej Paweł Kazimierski – Wójt Gminy Leśna Podlaska Mariusz Kiczyński – Przewodniczący Rady Powiatu w Białej Podlaskiej Maciej Kosik – Przewodniczący Bialskiego Szkolnego Związku Sportowego w Białej Podlaskiej Mariusz Kostka – Prezes Bialskopodlaskiej Lokalnej Grupy Działania Jan Konon – Dyrektor Wydziału Komunikacji Starostwa Powiatowego w Białej Podlaskiej Sławomir Kostjan – Wiceprezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Przewoźników Grzegorz Kowalewski – Gmina Łomazy Andrzej Krywicki – Zastępca Wójta Gminy Kodeń Andrzej Kurenda – Wiceprezes Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim Krystyna Laszuk – Skarbnik Powiatu Bialskiego Zygmunt Litwiniuk – Wójt Gminy Tuczna Arkadiusz Maksymiuk – Radny Powiatu Bialskiego Henryk Marczuk – Sekretarz Powiatu Bialskiego Arkadiusz Misztal – Wójt Gminy Sławatycze Romuald Murawski – Wójt Gminy Konstantynów Marcin Nowik – Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Białej Podlaskiej Adam Olesiejuk – Zastępca Wójta Gminy Biała Podlaska Czesław Pikacz – Radny Powiatu Bialskiego Strategia Rozwoju Powiatu Bialskiego na lata 2018-2026 2 Bożena Przybylska – Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Białej Podlaskiej Radosław Sebastianiuk – Radny Powiatu Bialskiego Marek Sulima – Radny Powiatu Bialskiego Tomasz Szewczyk – Zastępca Wójta Gminy Zalesie Arkadiusz Szyszko – Urząd Miasta Międzyrzec Podlaski Artur Tomczuk – Komendant Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Białej Podlaskiej Wiesław Zaniewicz – Dyrektor Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Międzyrzecu Podlaskim Zespół ds. opracowania Strategii Rozwoju Powiatu Bialskiego na lata 2018-2026 - Starostwo Powiatowe w Białej Podlaskiej Janusz Skólimowski – Przewodniczący Henryk Marczuk – Wiceprzewodniczący Marianna Tumiłowicz – Członek Krystyna Laszuk – Członek Elżbieta Chwalczuk – Członek Anna Jóźwik – Członek Michał Krasa – Członek Koordynacja prac: dr Teresa Szot-Gabryś Strategia Rozwoju Powiatu Bialskiego na lata 2018-2026 3 SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE .............................................................................................6 1.1. Cel oraz podstawowe zasady opracowania Strategii Rozwoju Powiatu Bialskiego na lata 2018-2026 ................................................................................6 1.2. Metodyka opracowania Strategii Rozwoju Powiatu Bialskiego na lata 2018-2026 ..............................................................................................................7 II. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ W POWIECIE BIALSKIM .............................................................................8 2.1. PRZESTRZEŃ I ŚRODOWISKO .............................................................8 2.1.1. Ogólna charakterystyka oraz umiejscowienie powiatu bialskiego .......8 2.1.2. Sieć osadnicza ....................................................................................... 11 2.1.3. Środowisko przyrodnicze ..................................................................... 12 2.1.4. Środowisko kulturowe i zabytki .......................................................... 26 2.2. SFERA SPOŁECZNA ............................................................................... 30 2.2.1. Demografia ........................................................................................... 30 2.2.2. Poziom wykształcenia ludności ............................................................ 33 2.2.3. Rynek pracy .......................................................................................... 34 2.2.4. Bezrobocie ............................................................................................. 36 2.3. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA ....................................................... 39 2.3.1. Edukacja ............................................................................................... 39 2.3.2. Kultura .................................................................................................. 41 2.3.3. Sport ...................................................................................................... 44 2.3.4. Ochrona zdrowia .................................................................................. 45 2.3.5. Pomoc społeczna ................................................................................... 46 2.3.6. Bezpieczeństwo publiczne .................................................................... 50 2.4. SFERA GOSPODARCZA ......................................................................... 51 2.4.1. Przedsiębiorstwa ................................................................................... 51 2.4.2. Rolnictwo .............................................................................................. 53 2.4.3. Turystyka .............................................................................................. 54 2.5. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ..................................................... 57 2.5.1. Transport .............................................................................................. 57 2.5.2. Infrastruktura techniczna i ochrony środowiska ................................ 60 2.6. ZARZĄDZANIE ......................................................................................... 63 2.6.1. Finanse powiatu .................................................................................... 63 2.6.2. Planowanie strategiczne i promocja .................................................... 64 2.6.3. Kapitał społeczny .................................................................................. 66 III. POTENCJAŁY I DEFICYTY - WNIOSKI I REKOMENDACJE ........ 67 IV. ANALIZA SWOT .......................................................................................... 71 V. ANALIZA PROBLEMÓW ............................................................................. 80 VI. MISJA I WIZJA ........................................................................................... 84 VII. CELE STRATEGICZNE - OBSZARY PRIORYTETOWE................... 85 VIII. CELE OPERACYJNE - KIERUNKI DZIAŁAŃ ................................... 88 IX. ZGODNOŚĆ Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI ........................ 95 X. SYSTEM WDRAŻANIA I MONITOROWANIA ....................................... 99 10.1. Mechanizmy wdrażania Strategii ............................................................. 99 Strategia Rozwoju Powiatu Bialskiego na lata 2018-2026 4 10.2. Metodyka przeprowadzenia ewaluacji oraz aktualizacja Strategii ...... 100 XI. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ...................................................................... 101 XII. PARTYCYPACJA I KONSULTACJE SPOŁECZNE ........................... 105 12.1. Mechanizmy włączenia interesariuszy w proces opracowania Strategii ........................................................................................................................... 105 12.2. Proces konsultacji społecznych oraz wyniki badań ankietowych ......... 106 XIII. ZAŁĄCZNIKI ............................................................................................ 111 13.1. Zestawienie wykorzystanych źródeł, dokumentów i opracowań .......... 111 13.2. Spis tabel, wykresów, map i fotografii ................................................... 112 Strategia Rozwoju Powiatu Bialskiego na lata 2018-2026 5 I. WPROWADZENIE 1.1. Cel oraz podstawowe zasady opracowania Strategii Rozwoju Powiatu Bialskiego na lata 2018-2026 Strategia Rozwoju Powiatu Bialskiego na lata 2018-2026 jest dokumentem, który w perspektywie długoterminowej określa strategiczne kierunki rozwoju społeczno- gospodarczego powiatu. Opracowana Strategia stanowi ramy dla konstruowania polityki lokalnej, nastawionej zgodnie z misją zadań publicznych na zaspokojenie potrzeb i poprawę warunków życia lokalnej społeczności. Strategia rozwoju powiatu jest podstawowym dokumentem dla organów samorządowych, ponieważ stanowi podstawę dla prowadzenia polityki rozwoju lokalnego. Określa obszary, cele oraz kierunki interwencji polityki rozwoju, prowadzonej w przestrzeni powiatowej oraz wskazuje obszary problemowe wymagające poprawy. Proces planowania strategicznego stanowi jeden z podstawowych warunków sprawnego i efektywnego zarządzania rozwojem lokalnym. Proces ten ukierunkowuje działalność całej struktury samorządowej w taki sposób, by wyznaczone cele długoterminowe były realizowane skutecznie, przy ekonomicznym wykorzystaniu dostępnych środków. Planowanie pomaga bardziej wydajnie gospodarować zasobami, przewidywać problemy, które mogą pojawić się w niedalekiej przyszłości i odpowiednio wcześnie zacząć im przeciwdziałać,