Polskie Państwo Podziemne. Podziemie komunistyczne Materiał składa się z sekcji: "Wprowadzenie", "Konspiracja wojskowa", "Armia Krajowa", "Konspiracja polityczna", "Polskie Państwo Podziemne", "Kultura w ukryciu", "Działalność dywersyjno - sabotażowa"", "Ku końcowi", "Polscy komuniści. Powstanie PPR", "O co walczymy?", "Różne możliwości", "Zamiast podsumowania". Wprowadzeniem jest ćwiczenie przypominające o doświadczeniu w konspiracji Polaków (rozbiory). Materiał zawiera: Tekst "O co walczy naród polski"; deklarację Rady Jedności Narodowej w sprawie współżycia międzynarodowego pokoju i przebudowy ustroju - Warszawa 15 III 1944 r.; wspomnienia Elżbiety Barszczewskiej;10 przykazań walki cywilnej; sprawozdanie gen. Stefana Roweckiego do Centrali; deklaracja programu PPR - listopad 1943; tekst manifestu PKWN; tekst o zjawisku kolaboracji w Polsce. Materiał zawiera 15 ilustracji: Fotografię Michała Tokarzewskiego - Karasiewicza; zdjęcie mosiężnego orzełeka Armii Krajowej, żołnierzy Armii Krajowej; zdjęcie ZHP w konspiracji; mapę Armia Krajowa - podział terenowy,16 ćwiczeń, w tym 16 interaktywnych oraz 17 poleceń dla ucznia. Ćwiczenia znajdujące się na stronie są na zasadzie wyboru poprawnej odpowiedzi, odnoszą się do zdjęć lub fragmentów tekstów. Znajdują się również ćwiczenia podsumowujące oraz jako przypomnienie wcześniejszych wiadomości. Bibliografia: Zjawisko kolaboracji w Polsce, [w:] Andrzej Paczkowski, Pół wieku dziejów Polski, Warszawa 2005, s. 29–30. Manifest PKWN. „O co walczymy?” – druga deklaracja programowa Polskiej Pari Robotniczej, wydana w Warszawie w listopadzie 1943 roku – fragmenty. 10 przykazań walki cywilnej, „Biuletyn Informacyjny” 1942, nr 7 maja. Wspomnienia Elżbiety Barszczewskiej, [w:] Wiesław Głębocki, Karol Mórawski, Kultura walcząca 1939–1945, Warszawa 1985, s. 206. Polskie Państwo Podziemne. Podziemie komunistyczne Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0 Wprowadzenie Polskie Państwo Podziemne było ewenementem w okupowanej Europie. W żadnym innym kraju znajdującym się pod okupacją nie stworzono w podziemiu tak organizacyjnie sprawnie działających struktur państwowych. Polacy mieli jednak doświadczenie w działalności konspiracyjnej… Polecenie 1 Odnieś się do powyższego stwierdzenia, przypominając, jakie wydarzenia z przeszłości determinowały Polaków do podejmowania tajnych działań służących zachowaniu tożsamości narodowej. Konspiracja wojskowa Konspiracja polityczna i wojskowa zaczęła się kształtować jeszcze podczas kampanii wrześniowej. 27 września 1939 roku w oblężonej Warszawie gen. Michał Tokarzewski‐Karaszewicz powołał Służbę Zwycięstwu Polski. Nie zyskała ona jednak uznania premiera powołanego pod koniec tego miesiąca rządu emigracyjnego i zarazem Naczelnego Wodza. Władysław Sikorski obawiał się, że na kształt podziemnej organizacji zbyt duży wpływ będą mieć piłsudczycy (Tokarzewski był członkiem ZWC i Legionów Polskich, a w okresie sanacji popierał Piłsudskiego). Ponadto Sikorski planował rozdzielenie konspiracji politycznej i wojskowej oraz chciał ścisłego podporządkowania konspiracji w kraju Londynowi. Uważał, że skoro inicjatywa zorganizowania ruchu podziemnego wyjdzie od centrali, będą większe szanse jego kontroli. Tokarzewski był też zwolennikiem podejmowania walki od razu, natomiast Sikorski wychodził z założenia, że do działań należy się przygotować i przystąpić do nich wówczas, kiedy nadarzy się odpowiednia okazja. Michał Tokarzewski-Karaszewicz (1893–1964) – członek Związku Walki Czynnej, Związku Strzeleckiego, Legionów. Karierę wojskową kontynuował w II RP. Był zaangażowany w walkę o granicę wschodnią. Po wybuchu II wojny walczył w kampanii wrześniowej, dowodząc grupą operacyjną w składzie armii „Pomorze”. Z jego inicjatywy powstała SZP. W 1940 roku przy przekraczaniu granicy radzieckiej został aresztowany. Po zwolnieniu z więzienia w 1941 roku podjął służbę w armii gen. Władysława Andersa. Po wojnie pozostał w Wielkiej Brytanii. W latach 50. pełnił funkcję Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych i ministra obrony narodowej w rządzie emigracyjnym domena publiczna Polecenie 2 Prześledź biografie trzech wodzów polskiej konspiracji wojskowej. Znajdź cechy wspólne ich życiorysów. Na początku grudnia 1939 roku Sikorski powołał Związek Walki Zbrojnej, a na jego czele stanął Kazimierz Sosnkowski. Miała to być organizacja wojskowa, ogólnonarodowa i ponadpartyjna. Nadzór nad organizacją w kraju na terenach okupowanych przez Niemcy miał sprawować Stefan Grot‐Rowecki, a pod okupacją radziecką – Tokarzewski‐Karaszewicz, którego wkrótce aresztowało NKWD. Od czerwca 1940 roku komendantem ZWZ (na całym obszarze okupowanym) był Grot‐Rowecki. Rozbudowano także struktury organizacyjne i administracyjne ZWZ. Sama Komenda Główna ZWZ podzielona była na wydziały: łączności, wywiadu, informacji. Administracyjnie ZWZ podzielono na okręgi, obwody i placówki. 14 lutego 1942 roku zapadła decyzja o przekształceniu ZWZ w Armię Krajową i podjęto akcję scaleniową oddziałów zbrojnych i wojskowych. Część Batalionów Chłopskich, a także Narodowa Organizacja Wojskowa (zob. Konspiracja polityczna) nie zdecydowały się na przyłączenie do AK. Na początku stycznia 1944 roku AK liczyła 360 tys. żołnierzy. Armia Krajowa W ramach przygotowania wojskowego AK organizowano regularne szkoły podchorążych rezerwy i podoficerów. Polecenie 3 Przyjrzyj się symbolom AK, a następnie scharakteryzuj ich elementy wyszczególnione poniżej i postaraj się wyjaśnić, co oznaczały: orzeł w koronie, flaga biało-czerwona, napis „W.P.”, „P” z kotwicą. Mosiężny orzełek Armii Krajowej, bity w latach 1942-45 Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie, licencja: CC BY-ND 1.0 Armia Krajowa - podział terenowy Krysan Chariza i zespół, Ćwiczenie 1 Przyjrzyj się mapie przedstawiającej struktury terenowe AK. Skąd wynikał podział AK na okręgi? Nawiązywał do podziału administracyjnego II RP. Starano się podzielić obszar kraju na w miarę jednakowe wielkościowo okręgi. Był przypadkowy. Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0. Polecenie 4 Zastanów się i powiedz, co oznaczały nazwy: „Godło”, „Muzeum” itd. Polecenie 5 Poniższe zdjęcia przedstawiają oddziały AK. Sformułuj dwa wnioski dotyczące ubioru i uzbrojenia żołnierzy. Żołnierze Armii Krajowej domena publiczna Należy też pamiętać, że obok oficjalnie tworzonych struktur wojskowych, po zakończeniu kampanii wrześniowej oddziały, które nie znalazły się w niewoli, starały się samodzielnie prowadzić walkę partyzancką. Jednym z „leśnych oddziałów”, działających na Kielecczyźnie dowodził mjr Henryk Dobrzański, ps. Hubal. Partyzanci walczyli do kwietnia 1940 roku, czyli do śmierci swojego dowódcy. Na terenach okupowanych przez sowietów także funkcjonowała partyzantka, m.in. na Białostocczyźnie. Ćwiczenie 2 Ułóż we właściwej kolejności poszczególne etapy działania przewidziane do realizacji przez Armię Krajową. Odtworzenie Wojska Polskiego i włączenie się do zorganizowanej (frontowej) walki o wyzwolenie Polski. Nasilenie działań, prowadzenie walki jawnej, wybuch powstania zbrojnego. Szkolenie żołnierzy, występowanie przeciwko okupantowi (podejmowanie akcji dywersyjno-sabotażowych). Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0. Konspiracja polityczna Równie szybko kształtowała się konspiracja polityczna. Do działalności podziemnej przeszły partie. PPS jako PPS Wolność‐Równość‐Niepodległość podjęła działalność konspiracyjną i przyjęła kryptonim „Koło”. Jej organem zbrojnym stała się Gwardia Ludowa. Stronnictwo Ludowe na czas wojny przyjęło nazwę SL „Roch” i kryptonim „Trójkąt”. Jej ramię zbrojne tworzyła początkowo Chłopska Straż („Chłostra”), a następnie Bataliony Chłopskie. Stronnictwo Narodowe miało kryptonim „Kwadrat” i agendę zbrojną Narodową Organizację Wojskową. Stronnictwo Pracy przyjęło kryptonim „Romb” i jako jedyne nie miało organu zbrojnego. Te partie stanowiły wsparcie dla rządu emigracyjnego. Pierwszą strukturą polityczną utworzoną niejako przy SZP była Główna Rada Polityczna. W jej skład wchodzili przedstawiciele wspomnianych ugrupowań. W lutym 1940 roku powstał Polityczny Komitet Porozumiewawczy, który był organem reprezentującym główne stronnictwa polityczne. Jego przewodniczącym został Kazimierz Pużak. W 1943 roku Komitet został przekształcony w Krajową Reprezentację Polityczną, a w styczniu 1944 roku w Radę Jedności Narodowej, pełniącą funkcję podziemnego parlamentu. 15 marca 1944 roku RJN wydała deklarację O co walczy naród polski. "O co walczy naród polski" === deklaracja “ programowa Rady Jedności Narodowej w sprawie zasad współżycia międzynarodowego pokoju i przebudowy ustroju państwa polskiego uchwalona w Warszawie 15 III 1944 r. [...] Odrodzone państwo polskie opierać będzie swą politykę zagraniczną na ścisłym sojuszu z Wielką Brytanią, Stanami Zjednoczonymi Ameryki Północnej, Francją oraz Turcją i na ścisłej współpracy z innymi krajami sprzymierzonymi. Na tych samych zasadach Polska pragnie oprzeć swoje stosunki z sąsiadem wschodnim – Unią Sowiecką – pod warunkiem uznania z jego strony integralności przedwojennego terytorium Rzeczypospolitej oraz zasad nieingerowania w sprawy wewnętrzne. [...] Do Rzeczypospolitej winny być więc włączone całe Prusy Wschodnie, zniemczone siłą i podstępem, odwieczny port dorzecza Wisły Gdańsk, przylegający do dawnej granicy Polski klin pomorski pomiędzy Bałtykiem i ujściem Odry a Notecią, ziemie między Notecią i Wartą, wreszcie Śląsk Opolski z odpowiednim pasem bezpieczeństwa. [...] Granica polsko‐czeska powinna być uregulowana w zgodnym porozumieniu między Polską i Czechosłowacją na podstawie układu z dnia 5 X 1918 r. zawartego między ówczesną