AMERYKA ŁACI ŃSKA. Kwartalnik analityczno-informacyjny NR 3-4 (81-82) 2013 Centrum Studiów Latynoameryka ńskich Uniwersytetu Warszawskiego ISSN 1506-8900; e-ISSN 2081-1152 ■ Od Redakcji ................................................................................................................................... 3 ■ Studia – Eseje Piotr Łaci ński Peru: polityka i pa ństwo dwadzie ścia lat po uchwaleniu Fujimoristowskiej konstytucji .................................................................................................... 5 Maksymilian Drozdowicz Recepcja twórczo ści Augusto Roa Bastosa w kontek ście polskiego boomu (nawi ązania i interpretacje) ..............................................................................................30 ■ Kraje – Regiony Tomasz Rudowski Czym jest „négritude”? Wprowadzenie do zagadnienia murzy ńsko ści ................................. 77 Maciej Wronecki Przewrót Augusto Pinocheta w Chile w świetle hiszpa ńskiej prasy frankistowskiej („Arriba” i „El Alcázar”) w latach 1973-1977 ..............................................................101 Adam Traczyk Polityczne znaczenie igrzysk olimpijskich w Meksyku i Brazylii .....................................125 ■ Nauka Katarzyna Dembicz 25-lecie CESLA ................................................................................................................147 * Kronika naukowa CESLA (lipiec – grudzie ń 2013 r.) .............................................................. 150 Jędrzej Kotarski Jubileusz prof. dr. hab. Aleksandra Posern-Zieli ńskiego ................................................163 Mieczysław Jagłowski Eugeniusz Górski (1947-2013) ........................................................................................168 SPIS TRE ŚCI Katarzyna Dembicz Profesor Eugeniusz Górski: wielki znawca my śli latynoameryka ńskiej ..........................170 * Życiorys i pełna bibliografia profesora Eugeniusza Górskiego ............................................172 ■ Polska – Ameryka * Wzajemne kontakty kulturalne Polska – świat iberoameryka ński ............................................. 182 ■ Kultura Martyna Ku źnicka Eva Perón inspiracj ą dla twórców. Świ ęta czy grzesznica? Obraz Evity w kulturze ......192 Łukasz Czarnecki „Jestem połow ą czego ś, co nie przyszło, by odej ść ”. O Elenie Poniatowskiej (laureatce Nagrody Literackiej im. Miguela Cervantesa, 2013 rok) ...............................220 * Kultura iberoameryka ńska w świecie ......................................................................................... 226 ■ Gospodarka * Sytuacja gospodarcza w regionie ............................................................................................... 230 ■ Kronika * Kronika wydarze ń (lipiec – grudzie ń 2013 r.) .......................................................................... 234 2 Ameryka Łaci ńska , 3-4 (81-82) 2013, ss. 1-2 OD REDAKCJI Szanowni Czytelnicy Wydanie numeru 3-4/2013 kwartalnika „Ameryka Łaci ńska” zbiega si ę z ko ńcem obchodów dwudziestopi ęciolecia Centrum Studiów Latynoameryka ńskich. W ci ągu tego ćwier ćwiecza CESLA rozwijała bardzo intensywnie swoj ą działalno ść na ró żnorodnych polach (badawczym, dydaktycznym, informacyjno-promocyjnym i wydawniczym), które uzupełniaj ą si ę i współzale żą od siebie. Szerokie zainteresowanie ofert ą dydaktyczn ą naszego Centrum, przyznawane dotacje na finansowanie bada ń oraz liczba materiałów przesyłana do druku w periodykach CESLA utwierdzaj ą nas w przekonaniu, i ż wyznaczony od samego pocz ątku kierunek rozwoju jest wła ściwy. Takie okr ągłe rocznice z reguły skłaniaj ą do refleksji i debaty nad przyszło ści ą instytucji. Okazj ą do tego były zorganizowane w ramach obchodów 25-lecia CESLA wydarzenia kulturalno-naukowe, takie jak konferencje i prelekcje, wystawy, pokazy filmów, a tak że koncerty. Jednocze śnie to wydarzenie zbiegło si ę z jubileuszem pracy profesora Aleksan- dra Posern-Zieli ńskiego, wybitnego antropologa i latynoamerykanisty, który ugrunto- wał obecno ść studiów latynoameryka ńskich na Uniwersytecie imienia Adama Mickiewi- cza w Poznaniu i wniósł ogromny wkład w rozwój polskiej latynoamerykanistyki, rów- nie ż poprzez działalno ść w Polskim Towarzystwie Latynoamerykanistycznym (PTSL). W imieniu całego zespołu redakcyjnego kwartalnika oraz własnym składam Panu Profe- sorowi najserdeczniejsze gratulacje i życzenia wszelkiej pomy ślno ści w życiu zawodo- wym i osobistym. Z wy żej wymienionych powodów bie żą cy numer posiada rozbudowany dział Nauka, w którym znalazły si ę obszerne opisy wspomnianych wydarze ń, a zarazem jest on ró żnorodny w odniesieniu do tematów poruszanych w dwóch głównych cz ęś ciach kwartalnika, czyli w działach Studia – Eseje oraz Kraje – Regiony. W pierwszym znalazły si ę artykuły z zakresu nauk politycznych i literatury autorstwa młodych badaczy, Piotra Łaci ńskiego i Maksymiliana Drozdowicza. Na drugi zło żyły si ę trzy teksty równie ż o du żej rozpi ęto ści tematycznej – od antropologii kulturowej po nauki polityczne. Ostatni z tych tekstów, autorstwa Adama Traczyka nt. „Politycznego znaczenia igrzysk olimpijskich w Meksyku i Brazylii”, wpisuje si ę w prowadzon ą obecnie dyskusj ę na temat zimowej olimpiady w Soczi w lutym 2014 roku oraz letnich igrzysk w Rio de Janeiro w sierpniu 2016 roku. Mam nadziej ę, że prezentowane materiały zaspokoj ą ciekawo ść naszych czy- telników. dr Katarzyna Dembicz redaktor naczelna Ameryka Łaci ńska , 3-4 (81-82) 2013, s. 3 3 STUDIA – ESEJE Piotr ŁACIŃSKI* PERU: POLITYKA I PAŃSTWO DWADZIEŚCIA LAT PO UCHWALENIU FUJIMORISTOWSKIEJ KONSTYTUCJI The Policy and the State at the Twentieth Anniversary of Currently Being in Force „Fujimorist” Constitution of Peru Streszczenie: Abstract: W artykule stawiam pytania: w jakim stopniu konse- In this article I ask the questions: to what extent kwencje fujimorizmu kształtują polityczne oblicze Pe- the consequences of fujimorism shape Peru's po- ru, jakie są najważniejsze, specyficzne cechy peru- litical scene; what are the most important and wiańskiego systemu politycznego i kultury politycznej, specific features of the Peruvian political system jakie podmioty dominują na scenie politycznej po and political culture; what political factions do- upadku rządów Alberto Fujimoriego? minate the scene after the fall of Alberto Fu- W konsekwencji przemian zapoczątkowanych w jimori? okresie fujimorizmu, w Peru mamy do czynienia ze As a result of the changes that begun during słabo zinstytucjonalizowanym systemem partyjnym, w fujimorism, Peru has poorly institutionalized którym dominują nieideologiczne (catch all parties), party system in which non-ideological (catch- prosystemowe partie wodzowskie o charakterze cen- all), pro-system parties of center-left and center- trolewicowym i centroprawicowym. Większość orga- -right dominate. Most political organizations do nizacji politycznych nie ma trwałej struktury wew- not have a permanent internal structure. The spe- nętrznej. Specyfiką peruwiańskiego systemu rządów są cificity of the Peruvian system of government przejawy jego „parlamentaryzacji”, pozwalające na na- are manifestations of its „parliamentarization”, zwanie go „hybrydowym”, który łączy, przynajmniej what allows it to be labeled as a „hybrid” that formalnie, elementy systemu prezydenckiego i parla- combines, at least formally, elements of the pre- mentarno-gabinetowego poprzez wprowadzenie ins- sidential and parliamentary systems by introdu- tytucji premiera odpowiedzialnego politycznie przed cing a prime minister institution who is politica- parlamentem, mimo utrzymania zasady, iż to prezydent lly responsible to the parliament, despite main- wybierany w wyborach powszechnych jest szefem eg- taining the principle that the president, elected in zekutywy. universal suffrage, is the chief of executive. Słowa kluczowe: Peru, Ameryka Łacińska, polityka, Keywords: Peru, Latin America, politics, fujimorizm, system polityczny, system partyjny, kultu- fujimorism, political system, party system, poli- ra polityczna, neopopulizm, przywództwo polityczne. tical culture, neopopulism, political leadership. * Dr Piotr Łaciński – politolog, wykładowca w Collegium Civitas (Warszawa), absolwent Wy- działu Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego (doktorat w Instytucie Stosunków Międzynarodowych WDiNP UW). Ameryka Łacińska, 3-4 (81-82) 2013, ss. 5-29 5 STUDIA – ESEJE Piotr Łaciński Niniejszy artykuł stanowi kontynuację rozważań, które zawarłem w książce opublikowanej w 2006 roku1. W 2013 roku minęła dwudziesta rocznica uchwalenia „fu- jimoristowskiej”, obowiązującej do dziś, konstytucji Peru (1993). To dobra okazja, aby przyjrzeć się Peru z dzisiejszej perspektywy. Chciałbym odpowiedzieć na następujące pytania: w jakim stopniu konsekwencje fujimorizmu kształtują obecnie współczesne ob- licze Peru, jakie są najważniejsze, specyficzne cechy peruwiańskiego systemu politycz- nego i kultury politycznej, jakie podmioty dominują na scenie politycznej po upadku fu- jimorizmu? Ocena rządów Alberto Fujimoriego (1990-2000) może nadal budzić kontro- wersje, mimo iż od wielu lat były prezydent przebywa w więzieniu, skazany za korup- cję i przyzwolenie na łamanie praw człowieka. Nie ulega jednak wątpliwości, że o ile niektóre metody polityczne ekipy Fujimoriego uznano za niezgodne z prawem, to skutki pozostałych działań fujimoristowskiego rządu okazały się w wielu dziedzinach pozy- tywne. W ciągu kilku pierwszych lat prezydentury Fujimoriego uporano się z drama- tycznym kryzysem finansowym i gospodarczym: przed 1990 rokiem