Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45015 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mourits, Esther Title: Een kamer gevuld met de mooiste boeken : de bibliotheek van Johannes Thysius (1622-1653) Issue Date: 2016-12-14 UVT_binnenwerk Thysius proefschrifteditie.indd 272 11-11-16 09:56 Noten Inleiding [p. 11] geschiedenis der Bibliotheca Thysiana’, in: Leids jaarboekje, 26 (1933-1934), 1 Ten tijde van de stichting stonden 62-90. er in de Bibliotheca Thysiana ongeveer 8 P.C. Molhuysen, Bronnen tot de geschiede- 2500 titels in 1500 banden. De digitale nis der Leidsche universiteit, 7 dln. (Den Haag catalogus van de huidige bibliotheek 1913-1924), dl. 5, 104*. bevat 4097 titels. De universiteitsbiblio- 9 In 1686 werd nog de elfdelige Atlas theek omvatte volgens de catalogi 3117 maior van de drukker Joan Blaeu aan­­ titels in 1640 en 5429 titels in 1674. C. geschaft, zie hoofdstuk 3, p. 227. Berkvens-Stevelinck, Magna Commoditas. 10 P.A. Tiele, Catalogus der bibliotheek van Geschiedenis van de Leidse universiteitsbiblio- Joannes Thysius (Leiden: Brill, 1879). theek 1575-2000 (Leiden 2001), 97. Zie ook 11 L.D. Petit en H.J.A. Ruys, Bibliotheek hoofdstuk 2, p. 147-159. van Nederlandsche pamfletten. Verzamelingen 2 Het testament: ath 10. Zie voor een van de bibliotheek van Joannes Thysius en de uitgebreide beschrijving hoofdstuk 2, bibliotheek der Rijks-Universiteit te Leiden, p. 81, 92-94. 4 dln. (Den Haag: Martinus Nijhoff, 3 Pierre Le Gallois, Traitté des plus belles Leiden: Sijthoff, 1882-1934). bibliotheques de l’Europe (Parijs: Estienne 12 In de negentiende eeuw is een grote Michallet, 1680), 117. ‘Die van Antonius collectie boeken uit de nalatenschap Thysius te Leiden, een particuliere van de Leidse predikant Barend Frederik [bibliotheek] die publiek is geworden en Tydeman (1784-1829) van en over de is gegeven aan de beroemde universiteit Zweedse spiritualist Emanuel Sweden- die Willem van Oranje in die stad heeft borg (1688-1772) aan de Bibliotheca Thy- gesticht.’ siana toegevoegd. Barend Tydeman was 4 Johannes Lomeier, De bibliothecis liber een broer van professor Hendrik Willem singularis, editio secunda (Utrecht: Johannes Tydeman (1778-1863), destijds curator Ribbius, 1680), 296. ‘In Leiden werd van de bibliotheek. een bibliotheek gesticht, ingericht en 13 W. Deroo, Huizen van Vereniging Hen- openbaar gemaakt door de particuliere drick de Keyser (Amsterdam 2003), 72-77; fondsen van Antonius Thysius.’ Hier www.hendrickdekeyser.nl. is sprake van dezelfde verwarring over 14 Een lijst van de bewoners van de cus- de identiteit van de stichter. toswoning van 1655-1984: Th. Lunsingh 5 Frans van Mieris, Beschryving der stad Scheurleer, C.W. Fock en A.J. van Dissel, Leyden, haare geleegenheid, oorsprong, ver- Het Rapenburg. Geschiedenis van een Leidse grootingen, oude en hedendaagsche gedaante; gracht, 6 dln. (Leiden 1986-1992), dl. 3a, stichtingen van kerken, kloosters, godshuizen, 75-77. De laatste bewoner was Hans de en andere aanmerklyke gebouwen, zoo geestlyke Jonge, destijds student geschiedenis: als wereldlyke; derzelver byzondere toestand en Mare. Informatie- en opinieblad van de Leidse bestiering, 3 dln. (Leiden: de weduwe van universiteit, 22 (12 februari 1998), 20. Abraham Honkoop en Cornelis van 15 P.J. Obbema, ‘De Bibliotheca Thy- Hoogeveen junior, 1762-1784), dl. 2 siana’, in: Nieuw letterkundig magazijn, (1770), 554. Waarschijnlijk bedoelt Van 20 (2002), 28-29. Mieris met ‘verminderd’ dat er boeken 16 Inventaris van de archieven van de Biblio- verloren waren gegaan, door diefstal of theca Thysiana en van leden van de familie Thijs slijtage, maar ook dat de kwaliteit en en aanverwante families (raadpleegbaar via staat van de collectie als geheel was de Digital Special Collections van de achteruitgegaan. Leidse Universiteitsbibliotheek, zoek- 6 P.J. Blok en P.C. Molhuysen (red.), term ‘ubl207’). Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek, 17 G. Valentinelli, Delle biblioteche e delle 10 dln. (Leiden 1911-1937), dl. 8 (1930), società scientifico-letterarie della Neerlandia 689-693. (Wenen 1862), 80-82; Bibliographische adver- 7 Een volledig verslag van de beslom- saria, dl. iv (Den Haag 1878-1882), 230- meringen rond het curatorschap en de 233; J.G. Frederiks, ‘Belangrijke auctiën financiën van de Bibliotheca Thysiana in vroeger tijd’, in: Bijdragen tot de geschiede- is geschreven door J.W. Muller, ‘Uit de nis van den Nederlandschen boekhandel Noten 273 UVT_binnenwerk Thysius proefschrifteditie.indd 273 11-11-16 09:56 (Amsterdam 1892-1895), 295-306; Bulletin grond van en in verband met de cultuur van de literatuur is gegeven in: B. van uitgegeven door de Nederlandschen oudheidkun- van een tijd en een land.’ P. Raabe, Selm en & H.W. de Kooker (red.), Boek- digen bond, iv (Amsterdam 1902-1903), ‘Library history and the history of books: cultuur in de Lage Landen 1500-1800. Biblio- 31-33. P.J. Blok, ‘De Bibliotheca Thysiana two fields of research for librarians’, in: grafie van publikaties over particulier boekenbezit in Leiden’, in: Tijdschrift voor boek- en biblio- The journal of library history, 19 (1984), 290: in Noord- en Zuid-Nederland, verschenen voor theekwezen, 5 (1907), 53-61. ‘it could be said that library history, 1991 (Utrecht 1993). 18 Muller, ‘Uit de geschiedenis der regarded as the librarian’s field of work, Bibliotheca Thysiana’; H.A. van Oerle, not only increases the knowledge about ‘De bouwgeschiedenis van de Thysius one’s own library, but in addition can ❧1 [p. 19] bibliotheek aan het Rapenburg’, in: Leids show the importance of libraries in the jaarboekje, 35 (1943), 170-179; C. de Jonge, overall cultural development and thus 1 ath 360. Vanaf het moment dat hij het ‘De “Grand Tour” van Johannes Thysius’, secure them the place in history they Latijn beheerste, heeft Joannes Thijs zijn in: Leids jaarboekje, 68 (1976), 65-80. deserve.’ P. Schneiders, ‘Library history naam gelatiniseerd en is zich Johannes 19 Onder andere: J.W. Muller, ‘De in the Netherlands’, in: Libraries and cul- Thysius gaan noemen. De eerste brief in Bibliotheca Thysiana’, in: Leidsch univer- ture, 25 (1990), 8: ‘synthesizing library het Latijn die zo is ondertekend dateert siteitsblad, 7 (1938), 1-3; B. Büch, ‘Een zor- history, book history, press history, and van 10 augustus 1630 (aan zijn vader). gelijk legaat. De Bibliotheca Thysiana in other specialized branches could lead to 2 ‘Commentaar van Paulus Manutius, Leiden’, in: idem, Bibliotheken (Amster- an integrated history of the transfer of in brieven van Cicero aan vrienden, dam 1984), 89-96; R. Breugelmans, ‘In het information and documentation. Infor- aan vijf broers en Brutus voor Johannes teken van de phoenix. De Bibliotheca mation delivery is of broad interest, and Thysius, beschaafd, welgemanierd en Thysiana te Leiden’, in: De Boekenwereld, we as library historians can claim one of de beste hoop voor de jeugd, zijn neef en 2 (1985-1986), 39-45; O. Blom, De Phoenix its domains’. D.G. Davis en J.A. Aho, pupil. Als gift gegeven door Antonius van het Rapenburg (Leiden 1998). ‘Whither library history?’, in: Library his- Thysius, peetvader en leraar. Om zorg- 20 J. Schaeps, ‘Prenten uit de Bibliotheca tory, 17 (2001), 32: ‘historians as a whole vuldig te lezen en te begrijpen, en als Thysiana’, in: Het Leidse prentenkabinet. have failed to understand the true role voorbeeld te gebruiken bij het schrijven De geschiedenis van de verzamelingen (Baarn for the study of libraries: They appa- van brieven. De vierde idus van Januari, 1994), 247-310; F.A. Janssen, ‘De boeken- rently do not view the study of libraries 1637’ (editie: Frankfurt am Main: Clau- collectie van Thysius’, in: Jaarboek van het as a crucial and central element in the dius Marnius, 1600; sign. Thysia 1219). Nederlands genootschap van bibliofielen, 9 transmission of knowledge and of the 3 Zie dit citaat in de context, en met (2001), 103-116. entire cultural heritage of a society.’ bronvermelding in dit hoofdstuk pagina 21 P.G. Hoftijzer, ‘The library of Johan- 25 Short-title catalogue Netherlands: 40, noot 115. nes de Laet (1581-1649)’, in: Lias, 25 (1998), http://picarta.pica.nl; Short-title cata- 4 Bij de capitulatie van Antwerpen op 201-216; Idem, ‘Scaligerana in de Biblio- logue, Vlaanderen: http://www.vlaamse- 17 augustus 1585 werd in een reconcilia- theca Thysiana’, in: Omslag. Bulletin van de erfgoedbibliotheek.be/stcv; English tieverdrag bepaald dat de protestanten universiteitsbibliotheek Leiden en het Scaliger short-title catalogue: http://estc.bl.uk; vier jaar lang de gelegenheid kregen zich Instituut, 3 (2009), 13-15; Idem, ‘A princely Universal short-title catalogue: te verzoenen met de Roomse Kerk of acquisition for the Bibliotheca Thysiana http://ustc.ac.uk. te vertrekken. Vóór de ondertekening in Leiden. The books of Juliana Catha- 26 P. Raabe, ‘Die Bibliotheca Conrin- hadden al vele duizenden mensen de rina, Princess of Portugal (1607-80)’, in: giana. Beschreibung einer Gelehrten- stad verlaten, na het verstrijken van de Quaerendo, 41 (2011), 263-275. bibliothek des 17. Jahrhunderts’, in: vier jaar was het inwonertal van Ant- 22 Lunsingh Scheurleer e.a., Het Rapen- M. Stolleis (red.), Hermann Conring (1606- werpen gehalveerd. J.G.C.A. Briels, Zuid- burg. Geschiedenis van een Leidse gracht, dl. 3a, 1681). Beiträge zu Leben und Werk (Berlijn Nederlanders in de Republiek 1572-1630. Een 73-109; G. Steenmeijer, Tot cieraet ende 1983), 414. demografische en cultuurhistorische studie (Sint aensien deser stede. Arent van ’s-Gravesande 27 P. Raabe, ‘Die Bibliotheca Crummin- Niklaas 1985), 78-80. (ca. 1610-1662), architect en ingenieur (Leiden giana in Emden’, in: C. Strohm (red.), 5 O. Gelderblom, Zuid-Nederlandse koop- 2005), 238-241. Bibliothek und Reformation. Miszellen aus der lieden en de opkomst van de Amsterdamse stapel- 23 Multatuli, Max Havelaar of de koffij- Johannes a Lasco Bibliothek Emden (Wuppertal markt 1578-1630 (Hilversum 2000), 71-74. veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschap- 2001), 31-32. De navolgende korte geschiedenis van pij (Amsterdam 1860), vierde hoofdstuk.