PERCEPTION VERSUS PRODUCTION OF POLISH SPEECH: POZNAŃ by PAULINA BOUNDS (Under the Direction of William A. Kretzschmar, Jr.) ABSTRACT This research is aimed at investigating the relationship between speech production and perception of speech in Poznań, Poland. Never before used on Polish data, Preston’s ‘Draw a map’ methodology (1989) was adjusted to measure the perception of speech varieties in Poland and in Poznań. Another perceptual tool was the questionnaire method to use it in exploring speech reported by the informants. The speech production tool used was the linguistic interview. The research encompassed over 500 subjects among the three tools used. Perceptual maps revealed that respondents indicated four main speech varieties with a high level of agreement, and the rest of the maps were covered in low level shared perceptions. The perceptual questionnaire showed that Poznań specific vocabulary is reported to be used by speakers across demographic dimensions. The differences within the significant factor groups were small, indicating continuous behavior. The interview task uncovered a tendency for all informants to use some local vocabulary, although not at a high rate. The theoretical approach used, called linguistics of speech, provided methods to link speech production and perception. Subjects created perceptions about their local speech with the help of such cognitive mechanisms as schema and gestalt to arrive with an observational artifact of ‘Poznań speech’. This way a limited set of lexical items became a sign of an existing population of ‘Poznań speakers’ in a defined ‘Poznań’ location. A model of the relationship between perception and production was proposed as continuous reciprocal speech behavior. INDEX WORDS: Perceptual Dialectology, Speech perception, Linguistic of speech, Polish speech perception, Poznań speech PERCEPTION VERSUS PRODUCTION OF POLISH SPEECH: POZNAŃ by PAULINA BOUNDS M.A., Adam Mickiewicz University, Poland, 2005 A Dissertation Submitted to the Graduate Faculty of The University of Georgia in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree DOCTOR OF PHILOSOPHY ATHENS, GEORGIA 2010 © 2010 Paulina Bounds All Rights Reserved PERCEPTION VERSUS PRODUCTION OF POLISH SPEECH: POZNAŃ by PAULINA BOUNDS Major Professor: William A. Kretzschmar, Jr. Committee: Lewis C. Howe Keith Langston Electronic Version Approved: Maureen Grasso Dean of the Graduate School The University of Georgia May 2010 ACKNOWLEDGEMENTS Moja podróż do Ameryki na studia doktoranckie z językoznawstwa była fascynująca i pełna wrażeń. Brakuje mi słów żeby podziękować wszystkim ludziom, którzy pomagali mi i inspirowali mnie w drodze do miejsca, w którym jestem dzisiaj. Chciałabym tutaj zaznaczyć ich pozytywny wpływ i energię wysyłaną w moim kierunku. Po pierwsze, chciałabym podziękować mojemu promotorowi profesorowi doktorowi Kretzschmarowi za wsparcie i rady w moich przedsięwzięciach akademickich jak i tych poza szkołą. Jego sposób uczenia zachęcił mnie do zejścia z utartych dróg językoznawstwa i popchnął mnie w kierunku tych rzadko uczęszczanych, ale jakże fascynujących ścieżek. Jego otwartość pozwoliła mi scalić moją polskość z tym czego nauczyłam się tu, w Ameryce i stworzyć moją własną ścieżkę naukową. Podziękowania należą się również pozostałym członkom komisji doktorskiej: doktorowi Keith Langstonowi i doktorowi Chad Howe za konstruktywną dyskusję, która wpłynęła na ostateczny kształt tej dyseratacji i skłoniła mnie do spojrzenia na języki polski z perspektywy obcokrajowca. Dziękuję moim przyjaciołom, tym z Aten z którymi spędzałam czas przez ostatnie parę lat, czy to na zajęciach, w pracy, czy też ucząc się do egazminów. Szczególne podziękowania należą się się Jacque Hettel, która wypleniła polską gramatykę z mojego angielskiego oraz bardzo cierpliwie naprawiała angielskie przedimki w doktoracie. Z nią również rozważałyśmy zagadnienia językoznawcze żwawo biegając w czasie aerobiku wodnego. iv Bez wątpienia nie byłabym w stanie dotrzeć do tego miejsca bez wsparcia mojej rodziny. Po pierwsze, chciałabym podziękować moim rodzicom za lata miłości i wsparcia i wtłaczania mi do głowy przekonania że jestem w stanie przeprowadzić wszystko, co sobie zaplanuję i że mogę zrobić to dobrze. Mojemu tacie dziękuję szczególnie za wysiłek, który włożył w nakłanianie setek ludzi by wzięli udział w badaniach i za to, że sprawiał, że wielkie problemy zamieniały się w małe sprawy, którymi nie warto się przejmować. Mojej mamie dziękuję, że nakłoniła swoje psiapsiółki do nagrywanych rozmów ze mną. Również za wielogodzinne rozmowy przez telefon o sprawach innych niż doktorat i przypominaniu, że studia doktoranckie to tylko pewien etap w życiu, o tym, że nie można zapominać o życiu poza studiami, a wręcz trzeba go używać. Mojej siorze Gośce i szwagroskiemu Wojtasowi dziękuję za miłość i wsparcie po tej stronie oceanu i niesamowitą pomoc w budowaniu narzędzi do przeprowadzonej przeze mnie analizy. Wojtkowi, który jest moim nowym guru statystyki i oprogramowania, dziękuję za rozmowy o językoznawstwie z innego punktu widzenia, które dodały nowego wymiaru analizie wyników. Mojej siorze dziękuję za to, że oswoiła Excela i że wysłuchiwała moich rozterek na temat kierunku badań przez wiele wieczorów spędzonych na zakupach. Wasza obecność tutaj zapewniła mi nie tylko rodzinną atmosferę, ale też pomogła mi znależć odpowiedzi na ogrom pytań dotyczących doskonalenia moich badań. Mojemu mężowi, Hołzikowi dziękuję za miłość, wsparcie i niekończącą się cierpliwość w czasie długich studiów i samego pisania doktoratu. Jego wysiłek by wszystko toczyło się bez zakłóceń, obiady pojawiające się na stole czy zawsze nakarmiona Kicia pozwoliły mi skupić się na dokończeniu tej długiej podróży. Zawsze dbał o to żebym miała to czego potrzebuję, czy to ciszę i spokój by pisać, czy wyjście do restauracji i kino gdy v świętowaliśmy kolejny napisany rozdział, czy po prostu poranną kawę, która pomaga się obudzić. Bez ciebie nie byłabym w stanie skończyć doktoratu, dziękuję. Nie mogłabym przeprowadzić badań bez wszystkich ludzi, którzy w nich uczestniczyli. Dlatego podziękowania należą się tym wszystkim, którzy brali udział w którejkolwiek z części badań, czy to wywiadu, czy ankiety czy mapy. Dziękuję, że opowiedziliście mi o swoim życiu i o tym jak używacie języka i jak go postrzegacie. Szczególne podziękowania należą się profesorom z Uniwerstytetu Adama Mickiewicza : prof. dr habil. Tomaszowi Józefowi Pokrzywniakowi, dr habil. inż. Markowi Marciniakowi i dr habil. Agacie Jakubowskiej za zachęcenie swoich studnetów do wypełnienia map. Dziękuję członkom klubu AKS i jego prezydentowi Jackowi Kowalskiemu za to, że zasiedli przed komputerami i wypełnili ankiety. I również moich przyjaciółkom: Kasi Jardanowskej, Paulinie Dzidowskiej, Oli Brzostowskiej, Ani Kaczmarek i Kasi Gierej za to że są i za rozpuszczanie wici i sprawienie że ludzie wypełniali ankietę. Dziękuję. Coming to America to pursue my education in linguistics has definitely been a wild and exciting ride, and along the way many people helped and inspired me to arrive at the point where I am today. There are not enough words or sentences to thank them all, but I will do my best to acknowledge their positive influence and energy sent in my direction. First of all, I would like to thank Dr. Kretzschmar for all the years of guidance and support in my academic and work pursuits. His teaching pushed me to step off the familiar path and venture into new, exciting, but unfamiliar, roads in linguistics. His openness allowed me to fuse my Polishness into what I learned here and create my own path to follow. vi Many thanks go to the other members of the dissertation committee: Keith Langston and Chad Howe for their constructive discussion along the way that influenced the final shape of the dissertation and made me look at Polish from a foreign perspective. To my friends, here in Athens who I enjoyed company of throughout the years, in different classrooms, at different jobs and studying with for enormous amount of finals. Especially, to Jacque Hettel who meticulously searched and destroyed Polish in my English and fixed all those infamous articles in (the?) dissertation, and talked linguistics while cross country skiing in water during hydrobics . If it hadn’t been for my family, I would not have been able to reach this point. First of all, I want to thank my parents for all of the years of love and support and imprinting the conviction in me that I can do it and I can do it well. To my dad, for all the effort he put into getting hundreds of people to participate in this research and to always making big problems turn into very small and not worth worrying about. To my mom, for getting her girlfriends to talk to me and for hours of talking on the phone about things other than the dissertation and making sure that along the way I remembered that graduate school is only a phase and I still need to have a life and enjoy it too. To my sister Gośka and brother in law Wojtek for support and love on this side of the ocean and tremendous help in developing tools for the analysis of this research. To Wojtek—my new statistics and software guru, for conversations about linguistics from a foreign-to-me perspective, which gave a different angle to the analysis. To Gośka, who not only transformed Excel from a foe to a friend for me, but who also spent countless evenings shopping and listening to me explaining: what do I want to do in this research? Their presence here provided not only family base but also countless questions furthering this research. vii To my husband, Halsey for love and support and endless patience in this long process of grad school and writing the dissertation. His effort to keep everything working, with dinner on the table and our Kicia fed allowed me to focus on finishing this long journey. He always provided me with what I needed, whether it was peace and quiet so I could write, dinner and a movie so that we could celebrate another chapter written, or just a coffee in the morning to wake up and start a day. I couldn’t do it without you, thank you. This research would not be possible without participants who agreed to take part.