SŁOWNIK GRECKO-ŁACIŃSKO-POLSKI DO NOWEGO TESTAMENTU A 'Aarèn Ð – Aaron m. (nieodm.) – Aaron (brat Mojżesza) [hebr. "oświeco- ny, znakomity mówca"] 'Abaddèn Ð – Abaddon m. (nieodm.) – Abaddon (anioł Czeluści) [hebr. "ruina", "zniszczenie"] ¢bar»j,-šj – sine oněre – lekki, nie ciążący, nieuciążliwy ¢bb£ Ð – abba m. (nieodm.) – tata, ojciec ”Abel Ð – Abel m. (nieodm.) – Abel (syn Adama) [hebr. "podmuch wia- tru", "znikomość"] 'Abi£ Ð – Abia m. (nieodm.) – Abiasz (1. syn Roboama; 2. naczelnik grupy kapłańskiej) [hebr. "Jehowa jest ojcem"] 'Abiaq£r Ð – Abiatar m. (nieodm.) – Abiatar (syn Achimelecha) [hebr. "oj- ciec obfitości"] 'Abilhn»,-Áj; ¹ – Abilena,-ae f. – Abilena (kraina na płn-zach. od Da- maszku) [gr. "miasto kłopotu"] 'Abra£m Ð – Abraham m. (nieodm.) – Abraham [hebr. "ojciec wielu naro- dów"] ¥bussoj,-ou ¹ – abyssus,-i m. – otchłań ”Agaboj,-ou Ð – Agabus,-i m. – Agabus (chrześcijański prorok) [gr. "urzędnik"] ¢gaqoergšw – bene agěre – dobrze czynić ¢gaqopoišw – benefacěre, bene facěre – dobrze czynić ¢gaqopoiΐa,-aj ¹ – benefactum,-i n. – dobry czyn ¢gaqopoiÒj,-Òn – bonus, 3 – dobry, dobrze czyniący ¢gaqÒj, 3 – bonus, 3; optimus, 3; benignus, 3 – dobry, łagodny ¢gaqourgšw – benefacěre – dobrze czynić ¢gaqwsÚnh,-hj ¹ – bonitas,-atis f. – dobroć - 1 - Piotr Wietrzykowski ¢galli£w – exsultare, laetari – cieszyć się bardzo, radować się ¢gall…asij,-ewj ¹ – exsultatio,-onis f.; gaudium,-ii n.; laetitia,-ae f. – radość, wielka radość, uniesienie ¥gamoj,-ou Ð, ¹ – non nuptus, 3; innuptus, 3 – niezaślubiony ¢ganaktšw – indignari, indigne ferre – być wzburzonym, oburzonym; oburzać się ¢gan£kthsij,-ewj ¹ – indignatio,-onis f. – oburzenie, gniew ¢gap£w – diligěre, amare – kochać, miłować ¢g£ph,-hj ¹ – charitas,-atis f. (car...); dilectio,-onis f. – miłość, umiłowanie ¢g£pai,-în aƒ – epulae,-arum f. pl.; convivia,-orum n. pl. – uczty mi- łości pierwszych chrześcijan ¢gaphtÒj, 3 – charissimus, 3 (car...); dilectus, 3; dilectissimus, 3 – umiłowany, ukochany `Ag£r ¹ – Hagar f. (nieodm.) – Hagar (niewolnica Sary, matka Ismaela) [hebr. "góra", "ucieczka"] ¢ggareÚw – angariare – zmusić kogoś do służby, przymusić ¢gge‹on,-ou tÒ – vas, vasis n. – naczynie ¢ggel…a,-aj ¹ – annuntiatio,-onis f. – wiadomość, wieść, orędzie, zapo- wiedź, poselstwo ¢ggšllw – annuntiare, nuntiare – zawiadamiać, zwiastować, oznajmiać ¥ggeloj,-ou Ð – angelus,-i m.; nuntius,-ii m. – zwiastun, posłaniec, go- niec, anioł ¥ggoj,-eoj tÒ – vas, vasis n. – naczynie, kosz ¥ge, ¥gwmen – eamus, ecce, agite – nuże, hejże, naprzód ¢ge…rw – (ad)ducěre, agěre – prowadzić, pędzić, spędzać, przyprowadzić ¢gšlh,-hj ¹ – grex,-gis m. – trzoda, stado bydła ¢genealÒghtoj,-on – sine genealogia – bez rodowodu, o nieznanym rodo- wodzie ¢gen»j,-šj – ignobilis,-e – nieznanego, niskiego pochodzenia ¡gi£zw – sanctificare – uświęcać ¡giasmÒj,-oà Ð – sanctificatio,-onis f.; sanctimonia,-ae f. – uświęcenie, poświęcenie ¤gioj, 3 – sanctus, 3 – święty, poświęcony, czysty, świątobliwy ¡giÒthj,-htoj ¹ – sanctificatio,-onis f. – świętość - 2 - Piotr Wietrzykowski ¡giosÚnh,-hj ¹ – sanctificatio,-onis f.; sanctitas,-atis f. – świętość, uświęcenie ¢gk£lh,-hj ¹ – ulnae,-arum f. pl. – ramiona, objęcia; zgiete ramię ¥gkistron,-ou tÒ – hamus,-i m. – wędka; haczyk do wędki ¥gkura,-aj ¹ – anc(h)ora,-ae f. – kotwica ¥gnafoj,-on – rudis,-e – surowy, nieoczyszczony, nie gręplowany ¡gne…a,-aj ¹ – castitas,-atis f. – czystość, dziewiczość ¡gn…zw – castificare, purificare, sanctificare – oczyszczać, czyścić, uświęcać ¡giasmÒj,-oà Ð – purificatio,-onis f. – oczyszczenie ¢gnošw – ignorare – nie umieć, nie potrafić, nie znać ¢gnoÚmenoj, 3 – ignotus, 3 – nieznany ¢gnÒhma,-atoj tÒ – ignorantia,-ae f. – nieznajomość, niewiedza ¥gnoia,-aj ¹ – ignorantia,-ae f. – nieznajomość, niewiedza ¡gnÒj, 3 – castus, 3; incontaminatus, 3; pudicus, 3; sanctus, 3 – czy- sty, nieskalany, dziewiczy, święty ¡gnÒthj,-htoj ¹ – castitas,-atis f. – czystość, dziewiczość ¡gnîj – sincere – czysto, szczerze, bez domieszki zła ¢gnws…a,-aj ¹ – ignorantia,-ae f. – niewiedza, nieznajomość, brak pozna- nia ¥gnwstoj,-on – ignotus, 3 – nieznany, nie poznany; niemożliwy do pozna- nia ¢gor£,-©j ¹ – forum,-i n. – rynek, plac ¢gor£zw – eměre, rediměre – kupować, odkupować ¢gora‹oj,-on – de vulgo – publiczny, pospolity, wulgarny; rynkowy, towa- rowy ¢gora‹oi,-wn oƒ – conventus,-us m. pl.; forenses,-ium m.pl. – uczestnicy zgromadzeń publicznych ¥gra,-aj ¹ – captura,-ae f. – łowy, polowanie ¢gr£mmatoj,-on – sine litteris – niewykształcony, niepiśmienny ¢graulšw – vigilare – pilnować przebywając pod gołym niebem ¢greÚw – capěre – polować, chwytać ¢grišlaioj,-ou ¹ – oleaster,-stri m.; dzika oliwka ¥grioj, 3 – silvestris,-e; ferus, 3 – leśny, dziki, nieokrzesany - 3 - Piotr Wietrzykowski 'Agr…ppaj,-a Ð – Agrippa,-ae m.; Agryppa (Herod Agryppa II, syn Agry- ppy I) [ gr. "z trudnością urodzony"] ¢grÒj,-oà Ð – ager,-ri m.; villa,-ae f. – pole; posiadłość wiejska, wieś, za- groda ¢grupnšw – (per)vigilare – czuwać, być czujnym ¢grupn…ai,-wn aƒ – vigiliae,-arum f. pl. – czuwanie, czas czuwania, straż ¢gwg»,-Áj ¹ – institutio,-onis f. – prowadzenie (się), kierowanie, sposób życia, postępowania; szkoła filozoficzna ¢gèn, ¢gînoj Ð – certamen,-inis n.; solicitudo,-inis f. – zawody, igrzy- ska, walka, walka wewnętrzna, wzburzenie ¢gwn…a,-aj ¹ – agonia,-ae f. – walka, agonia; zmaganie się udręka ¢gwn…zomai – (de)certare, contendere – współzawodniczyć, walczyć, czy- nić wysiłki 'Ad£m Ð – Adam m. (nieodm.) – Adam [hebr. "ziemia czerwona", "mężczy- zna z ziemi"] ¢d£oanoj,-on – sine sumptu – bez pieniędzy, bez kosztów, za darmo 'Add… Ð – Addi m. (nieodm.) – Addi (postać z genealogii Jezusa) ¢delf»,-Áj ¹ – soror,-oris f. – siostra ¡delfÒj,-oà Ð – frater,-tris m. – brat ¢delfÒthj,-htoj ¹ – fraternitas,-atis f. – braterstwo ¥dhloj,-on – incertus, 3; quae non (ap)parent – niewidzialny, niewi- doczny, obcy, nieznany, niejasny ¢dhlÒthj,-htoj ¹ – incertum,-i n. – niejasność, niepewność ¢d»lwj – in incertum w niepewności – potajemnie, skrycie ¢dhmonšw – maestum esse (moe..); taedēre – być zaniepokojonym, trwożyć się; być w przykrym stanie, położeniu ¯dhj – infernus,-i n.; inferus,-i m. – podziemie, świat zmarłych ¢di£kritoj,-on – non iudicans,-antis – nie czyniący różnicy, nie rozstrzy- gający; bezstronny ¢di£leiptoj,-on – continuus, 3; sine intermissione – nieustanny, nie- przerwany ¢diale…ptwj – sine intermissione – nieustannie, ciągle, bez przerwy ¢dikšw – inique gerěre; iniuriam facěre; laeděre; nocēre – krzywdzić ¢dikšsqomai – iniuriam accipěre; iniuriam pati – doznawać krzywdy - 4 - Piotr Wietrzykowski ¢d…khma,-atoj tÒ – iniquitas,-atis f.; iniquum,-i n. – nieprawość, wystę- pek ¢dik…a,-aj ¹ – iniquitas,-atis f.; iniustitia,-ae f.; iniuria,-ae f. – wystę- pek, nieprawość, krzywda ¥dikoj,-on – iniquus, 3; iniustus, 3 – występny, grzeszny, zbrodniczy, nie- sprawiedliwy ¢d…kwj – iniuste – niesprawiedliwie, krzywdząco ¢dÒkimoj,-on – reprobus, 3 – niewłaściwy, naganny; bezwartościowy ¥doloj,-on – sine dolo; szczery, rzetelny, uczciwy, nie podstępny 'AdramutthnÒj, 3 – Adrumetinus, 3 – adramyteński, pochodzący z Adra- myttion (port w Myzji) 'Adr…aj,-ou Ð – Adria,-ae f. – Adriatyk (morze między Kretą a Sycylią) ¡drÒthj,-htoj ¹ – plenitudo,-inis f. – obfitość, pełnia ¢dunatšw – impossibilem esse – być słabym, bezsilnym ¢dÚnatoj,-on – impossibilis,-e; infirmus, 3 – słaby, bezsilny °dw – cantare – śpiewać ¢e… – semper – zawsze, stale ¢etÒj,-oà Ð – aquila,-ae f. – orzeł ¥zumoj,-on – azymus, 3 – nie kwaszony, nie sfermentowany, przaśny t¦ ¥zuma,-wn – Azyma,-orum n. pl. – Święto Przaśników 'Azèr – Azor m. (nieodm.) – Azor (postać z genealogii Jezusa) [hebr. "pas", "pomocnik"] ”Azwtoj,-ou ¹ – Azotum,-i f. – Azot (miasto portowe nad Morzem Śród- ziemnym, na południe od Karmelu) ¢»r, ¢šroj Ð – aer, aěris m. – powietrze ¢qanas…a,-aj ¹ – immortalias,-atis f. – nieśmiertelność ¢q£natoj,-on – immortalis,-e – nieśmiertelny ¢qšmistoj,-on – abominatus, 3; illicitus, 3 – niegodziwy, niesprawiedli- wy, niedozwolony, bezprawy ¥qeoj,-on – sine deo – bez boga, bezbożny ¥qesmoj,-on – insipiens,-entis; nefandus, 3 – zakazany, występny; nieo- byczajny ¢qetšw – abicěre, contristare, irritum facěre, reprobare, sperněre – odrzucać, unieważniać, zaprzeczać, gardzić - 5 - Piotr Wietrzykowski ¢qšthsij,-ewj ¹ – destitutio,-onis f.; destructio,-onis f.; reprobatio,- onis f. – unieważnienie, odrzucenie 'AqÁnai,-în aƒ – Athenae,-arum f. – Ateny (stolica Attyki) 'Aqhna‹oj,-ou Ð – Atheniensis,-is m. – Ateńczyk; ateński ¢qlšw – certare in agone; certare – walczyć, trudzić się ¥qlhsij,-ewj – certamen,-inis n. – walka, zapasy ¢qro…zw – congregare – gromadzić, zbierać ¢qumšw – pusillo animo fieri – upadać na duchu, zniechęcać się ¢qînoj,-on – innocens,-entis – niewinny, nie zasługujący na karę; nie- szkodliwy a‡geioj, 3 – caprinus, 3 – kozi a„gialÒj,-oà Ð – lit(t)us,-oris n. – wybrzeże morskie, płaski brzeg A„gÚptioj,-ou Ð – Aegyptius,-ii m. – Egipcjanin; egipski A‡guptoj,-ou ¹ – Aegyptus,-i f. – Egipt [gr. "czarność", "ciemnota"] ¢ΐdioj,-on – aeternus, 3; sempiternus, 3 – wieczny a„dèj,-oàj ¹ – verecundia,-ae f. – szacunek, honor, godność A„q…oy,-opoj Ð – Aethiops,-opis m. – Etiopczyk [gr. "ciemny", "murzyn"] a†ma,-atoj tÒ – sanguis,-inis m. – krew aƒmatekcus…a,-aj ¹ – sanguinis effusio,-onis f. – upław, wyciek krwi aƒmorrošw – sanguinis fluxum pati – cierpieć na upławy krwi A„nšaj,-ou Ð – Aeneas,-ae m. – Eneasz (paralityk uzdrowiony przez Pio- tra) [gr. "chwalebny"] a„nšw – (col)laudare, laudem dicěre – chwalić, pochwalać, aprobować a‡nhsij,-ewj ¹ – laus,-dis f. – chwała, uwielbienie a‡nigma,-atoj tÒ – aenigma,-atis n.