PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY WĘGORZEWO PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY WĘGORZEWO NA LATA 2004 - 2011 Autor opracowania: JERZY KOZŁOWSKI Konsultanci: mgr inż. Karolina Kładko mgr inż. Jolanta Pawlak mgr inż. Paweł Pytel mgr Danuta Ilasz mgr Marek Stępak 1 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY WĘGORZEWO S P I S T R E Ś C I str. 1. Wstęp........................................................................................................................................ 3 2. Ogólna charakterystyka gminy................................................................................................ 5 3. Analizy uwarunkowań i kierunków rozwoju gminy................................................................ 10 4. Kompetencje gminy w zakresie ochrony środowiska........................................................... 15 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY WĘGORZEWO NA LATA 2004-2011... 21 5 Zasoby przyrodnicze - ochrona i użytkowanie..................................................................... 22 5.1. Ochrona i użytkowanie wód................................................................................................... 22 5.2. Ochrona gleb i powierzchni terenu....................................................................................... 38 5.3. Ochrona różnorodności biologicznej...................................................................................... 42 5.4. Lasy – ochrona i racjonalne wykorzystanie........................................................................... 45 6. Poprawa jakości środowiska.................................................................................................. 46 6.1. Jakość powietrza.................................................................................................................... 46 6.2. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych....................................................................... 49 6.3. Gospodarka odpadami............................................................................................................ 52 6.4. Hałas i awarie przemysłowe.................................................................................................. 58 6.5. Ochrona przed powodzią....................................................................................................... 60 7. Edukacja ekologiczna............................................................................................................. 62 HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ NA LATA 2004-2007....................................... 66 8. Współpraca transgraniczna.................................................................................................... 75 9. Monitoring środowiska........................................................................................................... 76 10. Ocena i kontrola realizacji programu................................................................................... 78 11. Źródła i nakłady finansowe na realizację programu w latach 2004 – 2007..................... 80 12. Bibliografia............................................................................................................................... 86 2 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY WĘGORZEWO 1. WSTĘP. PODSTAWA OPRACOWANIA PROGRAMU. Program ochrony środowiska dla gminy Węgorzewo jest wynikiem realizacji postanowień ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku „Prawo Ochrony Środowiska”, która w dziale III art. 17 wprowadza obowiązek opracowania programów na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Program sporządzany jest przez Burmistrza , a następnie uchwalany przez Radę Miejską w Węgorzewie. CEL I ZAWARTOŚĆ PROGRAMU. Celem opracowania Programu Ochrony Środowiska dla gminy Węgorzewo jest realizacja polityki ekologicznej państwa na szczeblu gminy. Program niniejszy określa cele i zadania, których realizacja pozwoli na dotrzymywanie standardów środowiska wytyczonych przepisami prawa. Ustala również rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz wskazuje na mechanizmy prawdo – ekonomiczne oraz źródła pozyskiwania środków finansowych niezbędnych dla realizacji wyznaczonych celów. Wytyczone w ramach Programu cele zostały skoordynowane z zapisami zawartymi w następujących dokumentach miejscowych: • Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Węgorzewo do 2015 roku, • Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Węgorzewo, • Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, • Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Węgorzewo na lata 2004 – 2011. Wyznaczając cele i zadania realizacyjne wzięto pod uwagę zapisy zawarte w programach wyższego szczebla: Wojewódzkim i Powiatowym Programie Ochrony Środowiska. Uwzględnione ponadto zostały inne dokumenty wyznaczające kierunki polityki ekologicznej, a w szczególności : ● Dokumenty szczebla krajowego II Polityka Ekologiczna Państwa, Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010, Program Wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa, Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, Krajowy Program Oczyszczania Ścieków, 3 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY WĘGORZEWO Ustawy i rozporządzenie zawierające regulacje w zakresie ochrony i funkcjonowania środowiska. ● Dokumenty szczebla wojewódzkiego: Strategia rozwoju społeczno – gospodarczego województwa warmińsko - mazurskiego, Wojewódzki Program Zwiększania Lesistości na lata 2001 – 2010, Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami, Regionalny Program Rozwoju Rolnictwa na lata 2002 – 2006. ● Dokumenty szczebla powiatowego: Program Ochrony Środowiska dla powiatu węgorzewskiego, Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu węgorzewskiego, METODA OPRACOWANIA PROGRAMU. Warstwę merytoryczną programu opracowano w oparciu o analizę stanu środowiska przyrodniczego gminy zawartą w dokumentach administracji samorządowej oraz służb ochrony środowiska. Wykorzystana została również wiedza uzyskana w wyniku przeprowadzonych wizji lokalnych w terenie. Ponadto, mając na względzie znaczenie szerokiego udziału społeczności lokalnej w tworzeniu Programu, przy jego konstruowaniu korzystano z wiedzy i doświadczenia społecznych konsultantów – osób, które zawodowo i z zamiłowania działają na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego w gminie Węgorzewo. Na potrzeby niniejszego Programu przeprowadzone zostały próby badawcze - badanie natężenia ruchu samochodowego na terenie miasta Węgorzewa oraz oznaczenia fizyko – chemiczne niektórych wskaźników zanieczyszczenia wód powierzchniowych. Podstawę do sformułowania celów i zadań stanowiły: 1. analiza stanu środowiska przyrodniczego gminy Węgorzewo, 2. stan zaawansowania infrastruktury ochrony środowiska, 3. cele i priorytety wytyczone w dokumentach krajowych, wojewódzkich i powiatowych. W warstwie konstrukcyjnej, Program realizuje zalecenia zawarte w „Wytycznych do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym” wydanych przez Ministerstwo Środowiska. Jako podstawę metodyczną i merytoryczną wykorzystano również Program Ochrony Środowiska Województwa Warmińsko – Mazurskiego. Opracowany projekt Programu ochrony środowiska, poddany został zaopiniowaniu przez samorząd powiatowy oraz organizacje społeczne i ekologiczne funkcjonujące na terenie gminy Węgorzewo. 4 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY WĘGORZEWO 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE. Gmina Węgorzewo leży w północno-wschodniej części województwa warmińsko- mazurskiego. Zajmuje powierzchnię 341 km². Od północy granica gminy jest jednocześnie granicą Państwa Polskiego z Obwodem Kaliningradzkim, z pozostałych stron graniczy z gminami: Srokowo, Kętrzyn, Giżycko, Budry i Pozezdrze. Powierzchnia terenu gminy charakteryzuje się zróżnicowanym ukształtowaniem. Rzeźba terenu utworzona w okresie plejstocenu , ostatecznie ukształtowana została w wyniku ostatniego zlodowacenia – bałtyckiego. Większość gminy skupiona jest na obszarze doliny Wielkich Jezior Mazurskich oraz położonej na północ od Węgorzewa Krainie Węgorapy. Zgodnie z podziałem fizjograficznym [5] teren gminy należy do makroregionu Pojezierza Mazurskiego, który jest częścią podprowicji Pojezierza Wschodniobałtyckiego składowej prowincji Niżu Zachodniorosyjskiego. Makroregion Pojezierza Mazurskiego podzielony jest na mezoregiony, w których wyróżnione zostały mikroregiony – najmniejsze jednostki podziały fizjograficznego wyodrębnione ze względu na jednorodność rzeźby terenu, występujących gleb oraz szaty roślinnej. Poniżej zamieszczone zostały skrótowe charakterystyki mikroregionów, które w całości lub w części występują ma obszarze gminy Węgorzewo[50]: Mezoregion - Równina Sępopolska Mikroregion: Obniżenie Oświńskie - (64 km²) - niewielki mikroregion będący częścią mezoregionu Równiny Sępopolskiej. Mikroregion ma ukształtowanie równiny morenowej (70 -113 m n.p.m.) urozmaiconej pagórkami kemowymi i nieckami bezodpływowymi. Kraina o charakterze rolniczym, na glebach kompleksu pszennego. Niewielkie skupisko boru mieszanego w części południowo-wschodniej. Głównym obiektem przyrodniczym jest jez. Oświn – objęte ochroną rezerwatową w ramach Konwencji o Ochronie Środowisk Wodno-Błotnych – RAMSAR . Głównym dopływem jest rzeka Ruda. Odpływ wód jeziornych następuje za pośrednictwem rzeki Oświny dopływu Pregoły. Mezoregion - Kraina Wielkich Jezior Mazurskich. Mikroregiony: Wyniesienie Pozezdrzańsko-Kożuchowskie – (364 km²)- Na Gminę przypada jedynie niewielki skrawek powierzchni tego mikroregionu w części płd-wsch. Wyniesienie powierzchni 116-130 m n.p.m. Rzeźba terenu bardzo zróżnicowana. O charakterze decydują równiny sandrowe