Łobez, maj 2017 roku 1 Spis tre ści Rozdział I. Wprowadzenie ................................................................................................................................. 3 Rozdział II. Mechanizmy wł ączenia mieszka ńców, przedsi ębiorców i innych podmiotów oraz grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji ........................................................................................... 6 Rozdział III. Diagnoza obszaru zdegradowanego, obszaru rewitalizacji i opis ludno ści ................................. 18 Rozdział IV. Wizja obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji...................................................................... 121 Rozdział V. Cele rewitalizacji oraz odpowiadaj ące zidentyfikowanym potrzebom rewitalizacyjnym kierunki działa ń maj ących na celu eliminacj ę lub ograniczenie negatywnych zjawisk ................................. 123 Rozdział VI. Opis powi ąza ń programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi Gminy ..... 124 Rozdział VII. Projekty i przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjne .............................................................................. 129 Rozdział VIII. Mechanizmy integrowania działa ń słu żą cych realizacji celów rewitalizacji oraz odpowiadaj ące im kierunki działa ń słu żą cych eliminacji lub ograniczeniu negatywnych zjawisk oraz przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych .................................................................................................................... 171 Rozdział IX. System realizacji (wdra żania) programu rewitalizacji .............................................................. 178 Rozdział X. Ramy finansowe i czasowe realizacji Programu ........................................................................ 178 Rozdział XI. System monitoringu i oceny skuteczno ści działa ń i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu ....................................................................................................... 192 Rozdział XII. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko ................................................................... 195 Spis ilustracji .................................................................................................................................................. 196 2 Rozdział I. Wprowadzenie Niniejszy rozdział opisuje wprowadzenie do Lokalnego Programu Rewitalizacji wyjaśniając pojęcie rewitalizacji, obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, pokazując poszczególne etapy formalne pracy nad Programem. Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Łobez do roku 2023 (dalej „Program”, „LPR”) stanowi wieloletni program działa ń o charakterze gospodarczym lub społecznym, dotycz ący gospodarki przestrzennej i urz ądze ń technicznych, zmierzaj ący do wyprowadzenia danego obszaru zdegradowanego z sytuacji kryzysowej oraz stworzenia warunków do jego dalszego rozwoju zgodnie z okre ślonym harmonogramem czasowym. Realizowany jest przez ró żne podmioty i finansowany z ró żnych źródeł, za ś opracowany, przyj ęty i koordynowany przez Gmin ę. Program został przygotowany zgodnie z Zasadami realizacji przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego 2014- 2020. Podstaw ą przyj ęcia Programu był art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym zgodny z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 . Wa żnymi elementami źródłowymi, b ędącymi podstaw ą opracowa ń Programu, była analiza celów zawartych w dokumentach strategicznych, które okre ślaj ą kierunki rozwoju Gminy oraz w dokumentach strategicznych na poziomie regionalnym i krajowym. W 2013 roku przyj ęty został Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Łobez obowi ązuj ący na okres programowania w latach 2007-2013. W programie dokonano podziału miasta Łobez na sze ść obszarów wsparcia mieszkalnictwa. Opracowanie programu było konieczności ą z uwagi na ubieganie si ę o wsparcie w ramach instrumentów Inicjatywy JESSICA. Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007-2013 stwarzał mo żliwo ść pozyskiwania wsparcia dla działa ń z zakresu mieszkalnictwa na obszarach dotkni ętych lub zagro żonych degradacj ą fizyczn ą lub wykluczeniem społecznym. W ramach prac analitycznych dokonano oceny adekwatno ści celów Programu z dokumentami Strategii rozwoju Gminy Łobez na lata 2013 - 2020 oraz Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łobez. W toku pracy nad Programem zapewniono spójno ść planowanych działa ń rewitalizacyjnych ze Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2020, która stanowi najwa żniejszy dokument samorz ądu województwa, okre ślaj ący kierunki rozwoju regionalnego i wskazuj ący obszary szczególnej interwencji. Program jest tak że zgodny z wcze śniej opracowanymi dokumentami strategicznymi na poziomie powiatu łobeskiego tj. Strategi ą Rozwoju Powiatu Łobeskiego na lata 2004-2015. Na potrzeby pracy nad Programem Burmistrz powołał Zespół ds. Rewitalizacji. W ramach spotka ń zespołu realizowane były szkolenia maj ące na celu przekazanie wiedzy odnosz ącej si ę do prowadzonych prac zwi ązanych z opracowaniem dokumentu strategicznego. Ponadto Zespół ds. Rewitalizacji konsultował przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjne, które opracowywane s ą przez wykonawc ę Programu rewitalizacji we współpracy z mieszka ńcami. Gmina prowadziła działania z pomoc ą ekspertów zewn ętrznych w formule partycypacyjno-eksperckiej. W ramach prac analitycznych wykorzystano liczne narz ędzia i techniki badawcze aktywizuj ące mieszka ńców Gminy tj. analiza statystyczna obejmuj ąca wska źniki dla poszczególnych obszarów problemowych, wizualizacja danych na podkładzie i opracowanie map, wywiady PAPI z mieszka ńcami, spacery studyjne, konsultacje społeczne, badanie internetowe CAWI, 3 warsztaty rewitalizacyjne oraz działania informacyjno-promocyjne dotycz ące Programu. W Programie okre ślono propozycj ę systemu wdra żania i monitorowania z uwzgl ędnianiem mechanizmów wł ączenia interesariuszy na etapie realizacji procesu rewitalizacji. Program charakteryzuje si ę koncentracj ą interwencji i hierarchizacj ą potrzeb mieszka ńców. Zidentyfikowane podobszary rewitalizacji zajmuj ą powierzchni ę 296,3 ha, czyli 1,3% łącznej powierzchni gminy oraz zamieszkiwany jest przez 1464 mieszka ńców. Zidentyfikowany obszar rewitalizacji spełnia wymogi Wytycznych dot. rewitalizacji. Poni żej prezentowany jest wykaz poszczególnych podobszarów rewitalizacji w gminie Łobez: I podobszar składaj ący si ę z obszaru miejscowo ści Bełczna; II podobszar składaj ący si ę z obszaru miejscowo ści Tarnowo; III podobszar zło żony z północnej cz ęś ci miejscowo ści Łobez; IV podobszar zło żony z południowej cz ęś ci miejscowo ści Łobez; V podobszar składaj ący si ę z miejscowo ści Poradz; VI, na który składa si ę miejscowo ść Przyborze; VII podobszar zlokalizowany na terenie miejscowo ści Ro żnowo Łobeskie; VIII podobszar zło żony z miejscowo ści Unimie; IX podobszar, który zło żony jest z miejscowo ści Zachełmie; X podobszar, na który składa si ę miejscowo ść Zagórzyce; XI podobszar składaj ący si ę z miejscowo ści Zajezierze; XII podobszar składaj ący si ę z miejscowo ści Rynowo. Obecny Program stanowi ć b ędzie kontynuacj ę wcze śniejszych projektów realizowanych przez Gmin ę oraz podmioty publiczne działaj ące na terenie Gminy. Umo żliwi on równie ż efektywne pozyskiwanie środków zewn ętrznych na zidentyfikowane projekty i przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjne. Ze wzgl ędu na mo żliwo ść ubiegania si ę o finansowanie ze środków unijnych, szczególny nacisk poło żony został na inwestycje realizowane w perspektywie finansowej 2014- 2020. W ramach Programu zidentyfikowano osiem przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych: 1) Centrum aktywno ści lokalnej gminy Łobez 2) Przywrócenie lokalnych tradycji w stadzie ogierów Świ ętoborzec 3) Zwi ększenie potencjału miejsc atrakcyjnych dla mieszka ńców gminy 4) Lokalne parki twórczo ści społecznej miejscem aktywizacji społeczno ści 5) Gruszkowa Wioska wa żną atrakcj ą turystyczn ą gminy 6) Odnowa miejscowo ści zagro żonych degradacj ą przestrzenn ą 7) Rozwój sektora ekonomii społecznej na obszarach wiejskich 8) Rozwój sektora ekonomii społecznej obszaru poprzemysłowego 4 Działania rewitalizacyjne będą miały na celu popraw ę jako ści życia mieszka ńców oraz ożywienie gospodarcze i społeczne danego obszaru, przyczyniaj ące si ę do ograniczenia ryzyka ubóstwa i wykluczenia społecznego na tych terenach. Ł ączna warto ść projektów rewitalizacyjnych zaplanowanych do realizacji w ramach Programu wynosi ponad 11 mln zł. Przedsi ęwzi ęcia i projekty rewitalizacyjne b ędą realizowane w ramach trzech celów szczegółowych Programu rewitalizacji składaj ących si ę na cel główny programu: Cel 1. Odnowa zdegradowanej powierzchni z przeznaczeniem na cele społeczne i gospodarcze. Cel 3. Zwi ększenie miejsc atrakcyjnych dla społeczno ści lokalnej wraz z ich potencjałem animacyjnym. Cel 2. Aktywizacja społeczna oraz zawodowa mieszkańców szans ą na przywrócenie obszarów zmarginalizowanych. Program ujmuje działania w sposób kompleksowy (z uwzgl ędnieniem projektów rewitalizacyjnych współfinansowanych ze środków EFRR, EFS, FS, EFRROW oraz innych) łącz ąc aspekty społeczne oraz ekonomiczne, przestrzenne, techniczne, środowiskowe lub kulturowe, zwi ązane zarówno z danym obszarem, jak i jego otoczeniem, stosownie do lokalnych uwarunkowa ń. Głównym źródłem finansowania działa ń rewitalizacyjnych b ędą środki RPO WZ 2014-2020 z działania 9.3