Peter Stribos Muziekverkopen deed je zo 1 © 2017 Bullseye Publishing www.bullseyepublishing.nl © 2017 Peter Stribos Ontwerp en opmaak: visual-concepts Omslag ontwerp: visual-concepts Digitaal druk: visual-concepts Foto’s binnenwerk: © Erfgoedcluster, Weert; het Gemeentearchief Foto pagina 237: © J. Vanderfeesten, Weert Foto auteur: Leny Huijbregts Printed in the Netherlands Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, elektronisch, door geluidsopname- of weergave-apparatuur, of op enige andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever of auteur. ISBN 978-94-91920-35-6 Alle rechten voorbehouden 2 Peter Stribos Muziekverkopen deed je zo Dit boek is opgedragen aan Frans en Philie, de grondleggers. Met dank aan Ben, Jan, Gerard, Frits, Kasper & Imke en alle muziekmakers en muziekgenieters ! Speciale dank aan Linda en Rob van Bullseye Publishing. Klasse ! Natuurlijk dank aan mijn nr. 1 allertijden Leny! 3 4 Inhoud Inleiding 9 Het bakelieten tijdperk 13 Begin jaren 60, de brave jaren 17 Middelbare scholier en (snotjong) plateninkoper 23 De jaren 1965 - 1970 Nico 24 De platenmaatschappijen en hun vertegenwoordigers 27 1966 - 1968: De langspeelplaat neemt het over 35 ‘Sergeant Pepper’ 39 De jukebox ruimt het veld 41 Hoe het sein van de innovator te begrijpen 45 Kralingen Pop Festival 1970 47 De jaren 70 ojee, de emcee! 49 1970 - 1974: De winkel groeit uit zijn voegen 53 De Nederweert-clan 54 Platenkoffers en ander leed 59 Het magazijn 61 Het personeel komt eraan 63 Zomaar een zaterdag 65 Het einde van de vaste prijs 69 Dealerdagen: hoe de industrie de handel paaide 73 52 kratten 73 De Top 40: Corruptie, vriendendienst, natte vingerwerk? 75 Dé klant bestaat niet 79 Madonna is mijn grootste fan 80 De gouden plek 83 1-1 87 70’s: De pre-punk periode 89 ‘Hotel California’ 90 5 ‘20 Fantastic hits and more’, de TV-LP’s van Arcade 93 Helden 94 Disco really made it 97 ‘Paradise by the dashboard light’ 98 Rotsvast personeel 101 All in the family 103 De tweede lichting vertegenwoordigers 107 Jack Jersey is in town 109 Kapers op de kust 113 Cassette verdubbelaar 114 This is the story of Johnny Rotten 117 ‘Alle 13 dood’ 119 Ruilen, klachten, smoezen en andere ongemakken 123 Van Pinkpop tot Thunderdome 126 Klassiek in de 70’s 129 De Klassieken 130 Antilliaanse handel 133 De emancipatie van het regionaal repertoire 135 Wieërt Lokaal 139 Doe maar alles 143 Beginjaren 80 145 VOF en FotoQuelle & Best shops in town 147 Zonde van het geld 147 FotoQuelle 150 De videobandenverhuur 151 Best (not smart-) shops in town 153 De groothandel 155 Graaien bij de groothandel 155 Doe Maar 159 Doe Maar en de buttons 160 1983: De compact disc, de techniek verslaat de muziek (?) 163 De overgang 167 6 De ‘12-inch’ houdt stand 169 ‘Rapper’s Delight’ 169 Let’s do it in the 80’s - Stars on 45 171 Samenwerken met collega’s 173 De eindjaren 80 en de jaren 90, ‘Consolideren’! 175 De feestdagen 177 Klassiek wordt populair (gemaakt) 179 De giganten 181 Radio wordt Musique 183 Automatiseren, een vorm van dagbesteding 187 De jaren 90, naar de top en langzaam weer naar beneden 191 Het specialisme groeit aan alle kanten 193 Klassieke zaken 195 ‘De rector’, ‘de zakenman’ en ‘de vakbondsman’ 196 Het Kruidvat 203 Wereldmuziek 205 Aangenaam... Klassiek en Global Sounds 205 Ieder z’n specialiteit 209 Bospop 214 Rowwen Hèze: ‘Kwestie van geduld’ 217 En daar is dan eindelijk de ‘Free’! 219 En weer wordt de daling ingezet 221 Hitexplosion - het illegale circuit 223 Het roer moet om 227 De gedroomde oplossing 231 Help! Ze willen de zaak overnemen 233 2001: Een nieuw hoofdstuk: Boexstraat 239 Filiaalmanager in de eigen ‘toko’ 247 Stapels, stapels, stapels 251 ‘Van-Naar’ 253 Het Limburgse ‘Van-Naar-traject’ 254 Starmakers & Idols 257 7 Inspraak? 259 Big Brother 261 Het einde van het eigen initiatief 263 2006: De Pisano-jaren 267 Bruce & Sharon, oftewel: ‘ De kunst van inkopen voor een keten’ 272 Hoezo, arrogant? 275 Roddels, mythes en achterklap 277 2009: Het einde van de Pisano-tijd 279 Conclusie 281 P’s Choice (jaarlijstjes) 283 Verantwoording 297 8 Inleiding Toen ik mijn eerste schreden op de winkelvloer zette - in 1964 - begon de verkoop van platen zich net te ontwikkelen tot een serieus onderdeel van de markt, meer dan alleen een bijproduct van de radiozaak. Op het einde van mijn carrière in de muziekverkoop - 45 jaar later in 2009 - werd de muziek steeds verder teruggedreven naar de uithoeken van de “entertainmentshop” zoals al die filiaalbedrijven die toen de winkelstraten domineerden zich waren gaan noemen. Eerst de films, toen de games, dat werden de nieuwe toverwoorden, of speerpunten, in het gangbare jargon. Tsja, even werkte dat wel. Tussen dat begin en dat einde was het voor mij een aaneenschakeling van hoogtepunten: op muzikaal gebied, op zakelijk gebied, met een steeds groter wordende klantenkring, steeds gespecialiseerder, steeds professioneler. Naast de persoonlijke geschiedenis komt de geschiedenis van de gehele ‘muziekverkopers-branche’ voorbij. Interessante vragen dienen zich aan, ik hoop een paar antwoorden te geven die hout snijden. Waarom groeide deze branche als kool in de jaren zeventig en tachtig. Waarom was hometaping absoluut niet ‘killing music’? Waarom schoot de muziekindustrie al vanaf de introductie van de CD zich keihard in de eigen voet zonder dat iemand het door leek te hebben? Wat was de rol van de ketens? Van de illegale Top 40 compilatie- cd’s? De Muziekcomputer-systemen? Was het (al dan niet illegaal) downloaden echt de grootste moordenaar? Of was het misschien wel de mobiele telefoon? Huh? Hoe zit het nu eigenlijk met die comeback van het Vinyl? Gaat streaming (Spotify en vele anderen) de finale klap uitdelen? 9 Kortom, ik wil wat inzicht proberen te scheppen hoe het werkte, maar wat ik vooral wil proberen is de muziek te vieren: ik had de mooiste baan van de wereld, bij mij in de winkel kwamen liefhebbers, gewone en fanaten. Mensen die 3 platen per jaar kochten (het officiële gemiddelde in 1980 meen ik me te herinneren) en mensen die er gemiddeld vijf per week mee naar huis namen. Muzikale veelvraten die klassiek, wereldmuziek, jazz en pop probleemloos in dezelfde draagtas lieten stoppen. En er waren er die alleen maar muziek kochten van één band. En de soloprojecten van de leden van die ene band. En de producties van die heren van die ene band. Of een ander die alles kocht van een zangeres en van elk item ook nog 4 exemplaren. Maar ja, dat was dan ook de voorzitter van de fanclub. In 2001 heb ik mijn zelfstandigheid opgegeven, mijn winkel verkocht aan keten VanLeest. Daarna heb ik nog 5 jaar als filiaalmanager gewerkt in mijn ‘eigen’ winkel (die vanaf de overname als VanLeest filiaal 47 door het leven ging). Daar heb ik de zaken op een hele andere wijze benaderd zien worden. Mijn laatste jaren in de muziekbusiness bracht ik door op het hoofdkantoor van VanLeest in Eindhoven, zodat ik ook even in de keuken kon kijken bij de grote jongens in de branche. Het management van VanLeest en Free Record Shop (FRS) werkte daar gezamenlijk aan het einde van een tijdperk. En van henzelf. In 2009 was het afgelopen met het hoofdkantoor van VanLeest en met mijn baan en de banen van vele anderen in de muziekwereld. De FRS zou niet veel later ook het ene na het andere filiaal sluiten. Nu ik dit schrijf, 2017 zie ik nog een enkele ‘FRS-shop-in-the– shop’ in een armetierige boekendump. Trieste aanblik. 10 Inmiddels ben ik zeven jaar uit de branche en zelfs 11 jaar uit de Weerter muziekwinkel en nog altijd wanneer ik me vertoon in het openbare leven in de stad dan gaat het erover. “Wat een geweldige tijd was het, wat een grandioze winkel. Jullie hadden alles! En jij wist alles!” De tijd is mild, zullen we maar zeggen. Het zegt me wel dat men de passie waarmee er met muziek werd omgegaan en het enthousiasme waarmee oude juweeltjes en nieuwe ontdekkingen werden gepromoot niet vergeten is. Natuurlijk hoop ik enerzijds een monument op te richten voor de mooiste tak van verkopen die er bestaan heeft en voor een deel gelukkig nog bestaat. Aan de andere kant hoop ik ook aan te geven waar zaken gruwelijk fout zijn gegaan. We hoeven maar naar het debacle in de boekenbranche te kijken waar de beste en mooiste boekhandels van Nederland bijna kopje onder gingen in het ‘Polare-avontuur’. Wanneer (durf)kapitaal de strategie bepaalt, die dan per definitie korte termijnpolitiek wordt, dan zijn passiebranches als boek en muziek ten dode opgeschreven. Mijn kortste analyse van de muziekbranche: ‘Toen de cijfers belangrijker werden dan de noten, liepen de zaken uiterst gecontroleerd naar de kloten.’ Het wordt voor mij vooral een trip down Memory Lane. Ik hoop het luchtig en amusant op te schrijven. En dat het geen sentimenteel ‘weetjenog-oudje’ verhaal wordt. Er zullen anekdotes voorbijkomen die ikzelf niet zou geloven wanneer ik ze las. Maar iedereen die ooit in een echte platenzaak is geweest zal veel herkenbaars tegenkomen. Muziekverkopen deden wij zo. Velen deden het anders, dus. Gelukkig zijn er enkelen die het nog altijd zo doen, met passie. 11 Het lezen van dit verhaal wordt nog leuker met het ondertussen beluisteren van de bijbehorende Spotify-afspeellijst. Of een plaat naar eigen keuze natuurlijk. Link naar ‘Muziekverkopen deed je zo’ afspeellijst: https://open.spotify.com/user/peterstribos/ playlist/0g99C4mGJSgCB9xMPkXGog Mocht dat niet lukken, vul dan bij de zoekfunctie ‘peterstribos’ in, dan kom je bij mijn profiel, daar staan deze en nog een aantal andere afspeellijsten die te ‘downloaden’ zijn.