SONUÇ RAPORU GAP Biyolojik Çeşitlilik Araştırma Projesi 2001-2003 Doğa koruma ve sürdürülebilir kullanım yoluyla Güneydoğu Anadolu peyzajının ve biyolojik çeşitliliğinin korunması ((. -~ ' ' mm • . ..WWF mm SONUÇ RAPORU GAP Biyolojik Çeşitlilik .·. c;. Araştırma Projesi BAŞ O ~ l~.<!...r-.1 • .- G . ~ 1 1. AP BÖLCE r,111 : .. •A l.:>.~;ı~ ç, BA~KAN Ll ~I 2001-2003 C\llv~'.• '.i'ITASYON Mcl?l<EZİ YER NO /fb _ç DEMiRBAŞ NO 45 30 Doğa koruma ve sürdürülebilir kullamm yoluyla Güneydoğu Anadolu peyzajmm ve biyolojik çeşitliliğ inin korunması Welch, H. J. ed. (2004) GAP Biyolojik Çeş itli l i k Araşt ırm a Projesi 2001 ·2003 - Sonu ç Raporu DHKD (Türkiye Doğa l H ayatı Ko ruma Derneği) , lstanbul, Türkiye Yazarlar HilaryWelch - Derleyen ve Editör O. Emre Can - Büyük Memeliler Yıld ıray Lise - Büyük Memelller Uğur Zeydan lı - Metodoloji ve Peyzaj/Bitki Örtüsü Toplulukları Ayşeg ül Domaç-CBS&UzaktanAlgılama (OHKD) Mecit Vural -Botanik (Gazi Üniversitesi) İbrah i m Baran - Sürüngen ve Çiftyaşarlar (Dokuz Eylül Üniversitesi) GeoffWelch - Kuşlar (RSPB) Bu raporu CD forma tında DHKD / WWF · Tıirkiye'den temin edilebilirsiniz o Türkiye D~al Hayatı Koruma Der~I (DHKD), Nisan 2004 Büyük Postane Caddesi No: 43·45 Kat 5, 34420 Bahçekap ı / lstanbul Tel: (O 212) 528 20 30 Fax: (O 21 2) 528 20 40 [email protected] Çeviri - Selen Akhuy ve Ali Yıldııafp Türkçe Ednöril - Yıldıray Lise, WWF-1ürkiye Düzelti - Deniz Şii/iter Tapan, WWF-1ürkiye RapoıTasanm ve Uygulama - Hilary Wefch Haritalar -Arıegüf Domaç ve Hilary Wefch Referans Gösterme Tüm rapor için önerilen: Welch, H. J. ed. (2004) GAP Biyolojik Çeş i tlilik Araşt ı rma Projesi 2001-2003 - Sonuç Raporu DHKD (Türkiye ~al Hayatı Koruma DemeQO. lstanbul, Türkiye Selli bir bölüm için, örnekteki gibi yazaılara göre referans gösteriniz: Can. ô. E. ve Lise, Y. (2004) Sonuçlaı. Büyük Memeliler sayfa 33-38, Welch, H. J. ed. (2004) GAPS lyolojlkÇeşlt lil ik Araştııma Projesi 2001-2003-Sonuç Raporu'nda DHKD (Turkiye D~al Hayatı Koruma DemeQi), lstanbul, Türkiye İÇİNDEKİLER Sayfa 1 Bölüm 1 Teşekkürler 3 Bölüm 2 Özet 5 Bölüm 3 Proje Gerekçeleri 8 Bölüm 4 Arka Plan 15 Bölüm 5 Proje Metodolojisi 32 Bölüm 6 Sonuçlar 48 Bölüm 7 Analiz - Verilerin önceliklendirilmesi ve ôncelikli A lanlar'ın belirlenm esi 67 Bölüm 8A Öneriler - Bölge Genelinde 76 Bölüm 8 B Öneriler - Tür Gruplarına Yönelik 90 Bölüm 8 ÖA Öneriler - Öncelikli Alanlara Yönelik 120 Bölüm 9 Uygulama - Sonraki Adımlar 126 Bölüm 10 Sözlük 133 Bölüm 11 Kaynakça Şekiller 12 Boz ayı Ursus arctos o l ası habitat har i tas ı Proje metodolojisinin tasarlanmas ı nda ö l çeğin ve 13 Çizgili s ır tlan Hyaena hyaena dağı l ım haritas ı kaynakları n değerlendi r ilmesi 14 Kuşlar - alan çalış m ası ekiplerince kapsanan bölge 2 Proje verita b anının temel yapısı 15 Kelaynağın Geronticus eremita küresel dağılımı Proje döngüsü 16 Türkiye'deki tüm bozkır ötleğeni kayıtları 17 Ekolojik diyarlar ve alt ekobölgeler 18 Tür zengin l iği - büyük memeliler, kuşl ar, sürün gen ve Çizimler çiftyaşar l ar, kelebekler ve tehdit altındaki bitkiler Hazar kapl a nı (C> WWF-Canon I Helmut Diller) 19 Tür zeng i nliği - sürüngen veç i ftyaşarlar, kelebek ve K ı lkuy r uk bağırtlak Pteroclesalchata (C> Dan Powell) tehdit a ltınd aki bitkiler ve ana yollar ağı 20 Kuşların tür zenginliği 21 Sürüngen ve çiftyaşar l arla tehdit altındaki bitkilerin Haritalar tür zenginliği GAP alanının Türkiye'deki konumu 22 Tür zenginliği - tüm anahtar !aksonlar 1999 yıl ı itibariyle GAP su kaynakları projeleri 23 Kaba filtre sonu cu: ilk Öncelikli Alanlar seçimi G ü neydoğ u Anadolu 24 Öncelikli Alanlar 'ı n nihai seçimi için kullanı l an 4 Gü n eydoğu Anadolu sayı sa l yükseklik modeli katma nlar 5 Türkiye'nin fitocoğra fi bölgeleri 25 Kuru Çayırl ık A raştırma Projesi'ne katılması önerilen 6 Ulusal ölçekte Türkiye ve bölgesel ölçekte Öncelikli Alanlar Güneyd oğ u Anadolu 26 Potansiyel Güneyd oğu Anadolu tur rotası (10x 10 km)'lik UTM ka relajsistemiyle elde edilen ve 27 Üreyen küçük kerkenezlerin Falconaumanni incelemede ku ll a nılan 806 kare Güneydoğ u Anadolu dağılımı Bütün Türkiye için Hesselbarth ve d iğe rl eri 1995 28 G üneydoğ u Anadolu'da boz kirazkuşu Emberiza ta rafında n h azır l anan kelebek kapsam har it as ı cineracea dağ ı lı mı landsat çerçevelerini ve görüntünün çek il diği tarihi 29 Türkiye'de boz kirazk u şu Emberizacineracea dağıl ı mı gösteren Güneyd oğ u Anadolu harita s ı 30 Fı rat ka plumb ağası Rafetus euphraticus kayıtları 10 Bölgenin kapsanması , tü m gruplar (1999-2002) 11 Çizgili sı rtlanın anket so nuç l a rı 31 Melanargiagrumtnin küresel dağılımı 26 Yaprak parmaklı keler Asaccus elisae (<ıHesselbarth ve diğerleri, 1995). ( cı lbrahim Baran) 32 Melanargia grumtnin GAP alanındaki 27 Ekilmiş volkanik çayır bozkırı, Kilis - parçalanan dağılımı habltat (OHilary&GeoffWelch) 33 Archan ve Zerynthia türlerinin GAP alanındaki 28 Tuzlu alanda mavi kelebekler (Q Rick Vonk) dağılımı 29 Kelebek zengini kuru çayırlık ( cı Martin Davies) 34 Bütün tehdit altındak i bitki taksonlarının korunan 30 iris aucheri, güneydoğ u Karacadağ (OSelçuk Ertekin) alanlarda korumanın güçlüğünü gösteren harita 31 Bozkır florası, Cey l anpınar (ÖA 15) (QH & G Welch) 35 Güneydoğu Anadolu'da kelebek zengin l iği ne sahip 32 Bağırtlak Pterocles orientalis (QPaul Doherıy) alanlar 33 Doğu Ceyl anpınar buğdaygiller bozkırı , (ÖA 14) 36 Öncelikli Alanlar (CH & GWe/ch) 34 Akçakale (Şanlıurfa) yakınlarında sürülen bozkır (OH & GWelch) Fotoğraflar 35 Sulama kanalı, Harran (Şanl ıurfa ) (CH & G Welch) Oyma aslan, Nemrut Dağı ( cı Hilary& GeoffWe/ch) 36 Geleneksel tarım yapılan alanda nadasa bırakılmış 2 Dicle nehri, Cizre (cı Sunay Demircan) kısım, Şanlıurfa (QH & G Welch) 3 Kuru ova bozkırı, Şanlıurfa'nın güneyi 37 Koyunlar ve keçiler, Mardin (CH & G Welch) (cı Hilaryve Geoff Welch) 38 Tarıma elverişli bitkilerle tahıllar, Adıyaman 4 Meşe çalılığı, Üçköy yakınları , Mardin (QH & G Welch) (cı HilaryveGeoffWelch) 39 Potansiyel Dide Nehri Vadisi Biyosfer Rezervi 5 Yükseklerde Astragalus toplulukları , Karacadağ (OH & GWelch) (Q Hilary ve Geoff Welch) 40 Potansiyel Orta Doğu Ova Bozkırı Çayırlıkları Biyosfer 6 Pinus bruria ve makiler (Q Hilary ve GeoffWe/ch) Rezervi (OH & GWelch) 7 Coluberventromacularus ( cı lbrahim Baran) 41 Potansiyel Uludere Biyosfer Rezervi (cıH&G Welch) 8 Bufo vlrldis (Q lbrahlm Baran) 42 Potansiyel Mardin Dağları Biyosfer Rezervi 9 Mardin'de askeri eskort eşliğinde kuş araştırması (QH & G Welch) (cı Sunay Demircan) 43 Toy Otis tarda (« hris Gomersalf) 10 Batman Kumluca'da yöre halkıyla memeli anketi 44 Kelaynak Geronticus eremita (Q N Nurdan Eren) doldurulma sı (O Sunay Demircan) 45 Küçük kerkenez Falco naumanni (QMurat Bazdajan) 11 1970'de Uludere'de öldürülen Hazar kaplanının 46 Boz kirazkuşu Emberiza cineracea (CRobin Chirrenden) Panthera rlgris virgara postu ( cı Turhan Baytop) 47 Erkek bozkır ötleğeni Sylvia conspicillata 12 Uludere'de dağlar - Hazar kaplanının 2002'de (QH & G Welch) görüldüğünün bildirildiği ve 1970'de öldürü l düğü 48 Yuvada yavru bozkır ötleğeni (CH & G We/ch) yer ( cı WWF-Tıirkiye / Ô Emre Can) 49 Bozkır ötleğeni yuvalama habltatı, Karacadağ 13 Anadolu leoparı Panthera pardus tulliana (QH & G Welch) (Q Cafer Türkmen) 50 Tepeli patkalar Aythya fuligu/a (CH & G We/ch) 14 Dumluca·Derlk'de leopar için uygun habitat 51 Fırat kaplumbağası (<ıErtan Taşkavak) (Q WWF-Tiirkiye / OEmre Can) 52 Melanargiagrumi (QMartin Davies) ıs Tutsak çizgili sırtlan Hyaena hyaena, Gaziantep 53 Mardin Dağları'nda atla çekilen saban kullanım ı (Q WWF·Tiirkiye / OEmre Can) (QH&GWelch) 16 Birecik'te çizgili sırtlan Hyaena hyaena için uygun 54 Fritillaria imperia/is (QMehmet Koyuncu) habltat, Fırat nehrinin batısı 55 Kardelen Galanthus sp. (C>Aykut ince) (Q WWF·Türkiye / OEmre Can) 56 Işıklı civan (OH & G Welch) 17 Ceylanpınar 'da koruma altındaki ceylanlar Gazel/o 57 Işıklı civarı (OBahtiyar Kurt) subgurrurosa (Q WWF-Tiirkiye / ô Emre Can) 58 Hypericum capitarum var. capitatum (<ıMecit Vuran 18 Dağ keçisi Capra aegagrus 59 inekli ve Azaplı gölleri (CH & G Welch) (Q WWF-Türkiye / OEmre Can) 60 Kelaynak Geronticus eremita (C Robin Chitrenden) 19 Karakulak (araca/ caracal 61 2001 yılında Birecik yakınlarında vurulan çizgili sırtlan (Q WWF-Canon / Martin Harvey) Hyaena hyaena (OWWF-Tiirkiye / ô. Emre Can) 20 Boz ayı Ursus arctos (Q WWF-Tiirkiye / OEmre Can) 62 Birecik'teki Kelaynak üretim istasyonunun arkasında 21 Vaşak Lynx lynx (Q WWF / Fritz Pölking) kalan vadi ve boğaz (cıH & G Welch) 22 Toy Otis torda (Q Chris Gomersalf) 63 Küçük karabataklar Phalacrocorax pygmeus. 23 Kelaynak Geronticus eremita (Q N. Nurdan Eren). Karkamış'ta yuvalayan koloni (CMurat Biricik) 24 Boz kirazkuşu Emberiza cineracea (Q Paul Doherty) 64 1995 yılında Birecik1n kuzeyinde nehir kıyısı 25 Bozkır ötleğeni Sylvia conspicillata (C David Corrridge) habitatları (OH& G Welch) 65 1995 yılında Fırat'ın Karkamış ve Birecik arasında 105 Dicle nehri, Cizre (OH & G Welch) kalan kısmı (OH & G Welch) 106 Dicle nehri, Bostancı (OMurar Bozdoğan) 66 2002 yılında Fırat 'ı n Karkamış ve Birecik arasında 107 Leylekler Ciconia ciconio (OH & GWelch) kalan kısmı (OH & G Welch ) 108 Bismil yakınlarındaki tarım arazisi üzerinde fırtınalı 67 2002 yılında Fırat'ın Halfeti'deki kısmı (OH & G We/ch) hava (OH & G Welch) 68 Fırat yakınında tarıma elverişli"otlar~ Adıyaman 109 Hasankeyf'ten batıya doğru Dicle (Haziran 200 ı ) (OH & G Welch) (OH&G We/ch) 69 Bağırtlak Pteroc/es arientalis(Wovid Hosking) 110 Hasankeyf'ten doğuya doğru Dicle (Haziran 2001) 70 Boz alamecek Rhodospiza obsoleıa (QDavid Hosking) (OH&GWelch) 71 Sürülmüş kuru ova bozkırı (OH & G Welch) 111 Alasığırcık Sturnus roseus (QHanne&Jens Eriksen) 72 Çölkoşarı Cursorius cursor (CAlain Laurent) 112 Gladiolus arraviolaceus (OMecit Vural) 73 Atatürk Baraj Gölü'nün güneydoğu kıyısı 113 Unum mucronarum (OMecit Vural) (QH&G Welch) 114 Kızıl Akbaba Gyps fulvus (OMurat Bozdoğan) 74 Nemrut Dağı zirvesi ve arkeolojik alan (QH & G Welch) 115 Dicle nehri, Güçlükonak (OMurat Bozdoğan) 75 Kızılca kuyrukkakan Oenanthexanthoprymna 116 Bostancı 'da yeşil arıkuşu Meropsperslcus (ORobin Chittenden) (OMurat Bozdoğan) 76 Esencik köyü üstlerinde güzel manzara 117 Büyük kızkuşu Hop/opterus lndlcus (ODavid Hosking).