Using the rewarding value of food and sensitivity to reward to improve the snacking behavior of adolescents Ir. Nathalie De Cock Thesis submitted in fulfillment of the requirements for the degree of Doctor (PhD) in Applied Biological Sciences Promotors Prof. dr. ir. John Van Camp Prof. dr. Carl Lachat Dr. Wendy Van Lippevelde Dean Prof. dr. ir. Marc Van Meirvenne Rector Prof. dr. Anne Paepe Members of the Jury Prof. dr. ir. John Van Camp (Promotor) Department of Food Safety and Food Quality, Ghent University Prof. dr. Carl Lachat (Copromotor) Department of Food Safety and Food Quality, Ghent University Dr. Wendy Van Lippevelde (Copromotor) Department of Public Health, Ghent University Prof. dr. Patrick Kolsteren (PhD committee) Department of Food Safety and Food Quality, Ghent University Prof. dr. Steven Eggermont (PhD committee) School for Mass Communication, KU Leuven Prof. dr. Michelle Holdsworth (PhD committee) Department of Public Health, ScHARR, University of Sheffield Prof. dr. ir. Kris Verheyen (Chairman) Department of Forest and Water Management, Ghent University Prof dr. ir. Olivier Thas (Reading Committee, Secretary) Department of Applied Mathematics, Biometrics and Process Control, Ghent University Prof. dr. ir. Wim Verbeke (Reading Committee) Department of Agricultural economics, Ghent University Prof. dr. ir. Christophe Matthys (Reading Committee) Department of Clinical and Experimental Medicine, KU Leuven Prof. dr. Emely De Vet (Reading Committee) Department of Strategic communication, Wageningen UR Dr. Ann DeSmet (Reading Committee) Department of Movement and Sports Sciences, Ghent University Dutch title: Het gebruik van de beloningswaarde van voeding en de beloningsgevoeligheid om het snackgedrag van adolescenten te verbeteren Cite as: De Cock N. Using the rewarding value of food and sensitivity to reward to improve the snacking behavior of adolescents. 2017. Doctoral thesis. Ghent University Funding: Agency for Innovation and Entrepreneurship of Flanders (Belgium) ISBN: 9789059899599 Printing: University Press-Zelzate The author and promotors give the authorization to consult and copy parts of this work for personal use only. Every other use is subject to the copyright laws. Permission to reproduce any material contained in this work should be obtained from the author. Acknowledgements Bijna exact 4 jaar geleden (02/01/2013) begon ik aan dit doctoraat, ondertussen heb ik veel geleerd en heb ik ook een hoop mensen daarvoor te bedanken. Eerst en vooral wil ik graag mijn promotoren Wendy, Carl en John bedanken om mij in te leiden in de wondere wereld van het doctoreren. John, bedankt om mij de kans te geven om aan dit doctoraat te beginnen, me bij te staan en me aan te moedigen. Carl, bedankt voor alles wat je me hebt geleerd, de vele inspirerende babbels en vooral je drive die me ertoe aan zette steeds het onderste uit de kan te halen. Wendy, bedankt om mij de interventie kneepjes van het vak te leren, zonder jou had die interventie er nooit gekomen. Graag wil ik ook mijn begeleidingscommissie, Steven, Patrick en Michelle, bedanken voor hun steun en waardevolle feedback. Patrick, bedankt ook voor de vele “aha” of “zo kan het ook” momentjes, je bent een vat vol kennis, ervaring en goeie ideeën. Hierbij wil ook graag de leden van de jury bedanken voor hun ideeën en suggesties, die mijn werk nog verder hebben verbeterd. Lea, jij verdient ook een vermelding, je hebt me bij het begin mijn doctoraat ook altijd van goeie raad voorzien en me met plezier opgenomen in je onderzoeksgroep. Ook nadat je zelf op pensioen ging, ben je me blijven volgen en steunen, waarvoor ik je zeer dankbaar ben. Je kritische kijk en ervaring hebben mijn onderzoek vaak naar een hoger niveau getild. Benedicte, ook jou wil bedanken, om me verder te betrekken bij de groep gezondheidspromotie en me meer te leren over gezondheidspromotie. Ook de leden van het REWARD project hebben me van alles bijgebracht de voorbije jaren en hebben me ook steeds gesteund. In het bijzonder wil ik mijn doctoraatsmaatjes Laura, Annelies en Jolien bedanken voor de fijne tijden die we samen beleefd hebben. Het was fantastisch om 3 toffe en gelijkgestemde zielen te hebben om het doctoraatsproces mee te beleven. Naast alle collega’s van het REWARD project had ik ook nog eens het privilege om deel uit te maken van niet één maar twee onderzoeksgroepen en had ik dubbel zoveel toffe collega’s. ladies van de GVO, bedankt voor de vele leuke girls momenten. Jelle en Joris, om het evenwicht te houden en al die vrouwen in toom te houden. Our office at the faculty can without a doubt be called international. Colleagues flying in from Ethiopia, Burkina Faso, etcera, thank you for the vibrant atmosphere, it is never boring with you guys there. Roos, Kimberly, Dana and Chen, thank you for all the laughs and fun moments. Christine, friend and colleague, our wonderful lunch breaks turned many of my bad days around with laughter. Vriendjes en vriendinnetjes, bedankt voor alle leuke momenten die we samen beleefd hebben. Zonder jullie, zou ik er al 10 keer de brui aangegeven hebben. Ellen, Sara en Annelies, al van mijn 12de zijn jullie mijn steun en toeverlaat. Ik hoop dat we nog vele leuke momenten samen kunnen beleven. Ellen S, de vele gezellige en lekkere woensdagavondetentjes waren vaak een welgekomen ontspanning. Ilse, mijn loopmaatje, bedankt voor de vele sportieve loopjes. Al nam het tetteren al eens vaker de bovenhand. Mama en Papa, bedankt voor jullie ondersteuning op werkelijk alle vlakken gedurende mijn doctoraatsloopbaan, maar ook in de periode ervoor. Jullie steun en aanmoediging om steeds voor het beste te gaan, hebben me telkens weer vooruit geholpen. Papa, ook bedankt om me in de juiste richting te sturen toen ik mijn studiekeuze moest maken, anders had ik hier misschien niet gestaan. Mama, bedankt om me altijd te steunen en van peptalks te voorzien wanneer ik weer eens een examen of deadline niet zag zitten. Graag wil ook mijn grootouders en peter, Philippe, bedanken die me ook steeds opgevangen en ondersteund hebben. Ook Dirk en Lut, de ouders van Bart, ben ik dankbaar voor hun steun en aanmoediging de voorbije jaren. En dan het laatste, maar zeker en vast niet het minste, familielid dat ik wil bedanken is mijn kleine broereman. Laurenz, merci voor er altijd te zijn voor je grote zus! En dan rest er mij nog 1 iemand om te vermelden, Bart, wat zou ik zonder jou moeten beginnen? Bedankt om me steeds te steunen, op te vangen en op te peppen als ik het weer even niet zag zitten! Maar vooral om gewoon te zijn wie je bent, zonder jou zou niets nog hetzelfde zijn. Abbreviations WHO World Health Organization FSA Food standard agency SSB Sugar-sweetened beverage FFQ Food frequency questionnaire TPB Theory of planned behavior ASE model Attitude, social influence and self-efficacy model RV Reinforcing value SR Sensitivity to reward BAS Behavioral activation system BAS FS BAS fun seeking BAS RR BAS reward responsiveness BAS DRV BAS drive BAS TOT BAS total BCTs Behavior change techniques BCT Behavioral change theory Apps Applications WP Work package FRT Food reinforcement task BMI Body mass index CI Confidence interval LOA Limit of agreement PABAK Prevalence-adjusted and bias-adjusted kappa SD Standard deviation DEBQ Dutch eating behavior questionnaire MSEM Multilevel structural equation modelling GSEM Generalized SEM AIC Akaike’s information criterion y Year SE Standard error PR Progressive ratio schedule HR Hazard ratio ICC Intraclass correlation IC Inhibitory control Contents Summary ........................................................................................................................................................ 1 Samenvatting ................................................................................................................................................ 5 Chapter 1. Introduction, objectives and outline of the thesis ........................................................... 9 1.1. Background ..................................................................................................................................... 11 1.1.1. Adolescents and their eating habits .................................................................................... 11 1.1.2. Influencing factors of adolescents’ snack and beverage intakes ................................... 14 1.1.3. Hedonic influences on adolescents’ snack and beverage intakes ....................................... 18 1.1.4. Promotion of healthy snack choices ......................................................................................... 20 1.1.4.1. Theoretical approach ........................................................................................................... 22 1.1.4.2. Intervention format ............................................................................................................... 24 1.2. The rewarding healthy food choices project .............................................................................. 25 1.2.1. General description ..................................................................................................................... 25 1.2.2. Work package 3: adolescents ................................................................................................... 26 1.2.2.1. Study 1: Reliability and validation study of the snack and beverage centered FFQ .. 26 1.2.2.2. Study 2: Cross-sectional study ........................................................................................... 26 1.2.2.3. Study