Jaargang 42 Nummer 4 Juni 2011 Prijs € 6,20 Politiek en media Maatschappij Politiek Vakblad voor Maatschappijleer (advertentie) heet voortaan Oude media versus nieuwe media? Nieuwsmedia! Prachtige en praktische bronnen voor wie de les wil verbinden aan de werkelijkheid buiten school of wil werken aan taalvaardigheid. Maak nu tijd voor de actualiteit en gebruik nieuwsmedia bij uw les. Kosteloos aan te vragen via www.nieuwsindeklas.nl (ook voor gratis lesopdrachten). Redactioneel Inhoud Nieuwe media, nieuwe mores 4 De invloed van nieuwe media op de politiek ‘Zij deden het ook!’ 6 De publieke omroep van neorechts Gitaar of software? 8 Onderwijs dreigt aansluiting met digitale leerling te missen Klimaatverandering en andere dingen die ze ons doen willen geloven 10 Complottheorieën in de klas Beperk de relatie tussen politiek en media tot die tussen politici en media en vraag je af wat dan in het oog springt. Die vraag lijkt onmiddellijk te Zij hebben het toch echt van ons… 12 Haagse verhoudingen in de moeten worden opgesplitst naar typen media. Televisie? Meer nadruk op maatschappijleerles uiterlijke presentatie en reductie van politieke argumentaties tot goed bekkende oneliners. Internet (Hyves, blogs, Facebook)? Vermenging van Is er leven na de politiek? 13 het politiek opiniërende met het persoonlijke. Twitter? Soms sweeping Weinig topbanen voor veel oud-politici statements (Wilders), maar meestal oppervlakkige schijninitimiteit om de Pilot belicht 15 persoon voor de politicus te laten schuiven (‘Vandaag rijst met saté, lek- Nieuws over de pilot Maatschappij - ker.’). wetenschappen In Nederland houden politieke spindoctors hun kaken stijf op elkaar. In de Verenigde Staten maakte ik er een keer een mee, die een college kwam opluisteren. Een greep uit zijn lessen voor politici. In debat met een opponent nooit ja-knikken als deze aan het woord is, maar fronsen en RUBRIEKEN nee-schudden. Op je hakken staan met je schouders recht; nooit je schouders laten afzakken. Wek een energieke, maar ontspannen indruk. Grom 9 Studeer een vlotte grap en een paar pakkende oneliners in. Laat nooit een stilte vallen als je om een reactie wordt gevraagd, ook al heb je De werkvloer 16 bedenktijd nodig. Kraam desnoods onzin uit, terwijl je tegelijkertijd Johan Cruijff nadenkt over de juiste reactie. Als een vraag je niet bevalt, gewoon ant- Geknipt 17 woord geven op een andere, je niet tot de vragensteller wendend, maar tot de camera. Geef altijd even een inkijkje in je persoonlijke leven, Lesmateriaal 18 althans het beeld dat je daarvan wilt scheppen. Lesmateriaal 2.0 Natuurlijk hield hij de gemenere trucs voor zichzelf. Was het Jack de Vries Recensie 20 die Jan Peter Balkenende influisterde Wouter Bos in een debat te over- rompelen met een grove belediging (‘U bent een draaikont en een leuge- NVLM 22 naar.’), om er daarna voor te zorgen dat die eindeloos in de media bleef spinnen? Fatsoen moet je doen, maar daar hoef je onfatsoen kennelijk Gesignaleerd 23 niet om te laten. Naast veel anders in dit nummer vindt u stukken over de wederzijdse invloed van politiek en politici enerzijds en (nieuwe) media anderzijds, en wat daar in lessen mee zou kunnen worden gedaan. Hans van der Heijde De invloed van nieuwe media op de politiek riër had op zijn minst om een vergelijk- baar filmpje in een gewoon slachthuis moeten vragen, waar de dieren bepaald niet kwispelstaartend hun verdoving tegemoet treden (‘… een pen door hun Nieuwe media, kop’, zoals staatssecretaris van Land- bouw Henk Bleker plastisch omschreef). Een schot hagel of een niet meteen nieuwe mores dodelijke kogel van de jager veroorzaakt leed van langere duur (de VVD zal niet snel meewerken aan een jachtverbod), terwijl de kat ook heel wat meer tijd uit- Wolter Blankert trekt om zijn prooi te martelen (onze poesjes maken jaarlijks meer slachtoffers dan de rituele slachter). De ‘vrijheid van Begin dit jaar maakte de Nederlandse politiek kennis met godsdienst’ telde alleen voor de christe- de macht van de nieuwe media. Marianne Thieme (Partij lijke partijen, terwijl het meer laag-bij- de-grondse argument dat een democra- voor de Dieren) plaatste een filmpje van enkele minuten tie rekening houdt met minderheden, geheel ontbrak binnen dit twittergeweld. over ritueel slachten op YouTube en in recordtijd wist zij Een discussie in de krant, bijvoorbeeld in een Kamermeerderheid ervan te overtuigen dat daar een NRC Handelsblad, de ‘slijpsteen van de geest’, heeft nooit tot een dergelijk snel einde aan moest komen. resultaat geleid. Daar ontbreekt de mogelijkheid om elkaar zo snel te vin- den en te overtuigen en tussen de Marianne Thieme bracht haar filmbeel- ritueel slachten is er nauwelijks. Of bedrijven door de mee twitterende ach- den onder de aandacht van de leden gruwelijk lijden gedurende tachtig terban te peilen. van de Tweede Kamer. De parlementa- seconden (vastgesteld door weten- riërs huiverden bij het zien van een dier schappers) de ergste misstand in onze Media in doodsnood en sloegen aan het twitte- samenleving is, kan worden betwijfeld. Bij de meer serieuze zaak van de Arabi- ren, legden de zaak voor aan hun vrien- Het ‘ondragelijke en uitzichtloos’ lijden sche revolutie spelen de nieuwe media den op Facebook en vulden hun bij de mens moet doorgaans minimaal een cruciale rol. Via deze media kan men weblogs met hun afkeurend commen- enkele weken duren, voordat de eutha- elkaar vinden, van gedachten wisselen, taar, met als centrale vraag: ‘Wat vind jij nasiearts van de politiek in actie mag tijdstip en plaats van samenkomst bepa- hier nou van?’. Het leuke van de nieuwe komen. Een beetje kritische parlementa- len en vooral nog aanpassen. Hierbij kan media is dat gemakkelijk valt te peilen wat men ervan vindt. Een goed politicus sluit zich vervolgens aan bij de aldus ontstane communis opinio. Natuurlijk vonden alle vrienden dat deze manier van slachten middeleeuws is en dat er daarom snel een wet moet komen om er een eind aan te maken. Zo kwam er een initiatiefwet tot stand die in record- tempo bijna kamerbrede steun wist te verwerven. Ritueel Bij al dit twitteren ontbrak de ruimte voor de nuance. Het schokeffect van de beelden (de macht van YouTube) doet kunstmatig aan, want vrijwel elke film over een ver land brengt een traditio- nele slachtpartij in beeld, van geit, varken of minimaal een kip, om de film- kijker te behagen. Verschil tussen traditi- oneel (het is nog een wonder dat Albert Heijn het niet als biologisch aanprijst) en Fragment uit het filmpje tegen ritueel slachten (Bron: Nicolaas G. Pierson Foundation / YouTube) 4 Maatschappij & Politiek juni 2011 de relativerende kanttekening worden tiebaten opeist). De krantenlezer wordt Agema doet onbekende geplaatst dat er vroeger ook revoluties steeds ouder en zou daarmee tot een LPF-knakker optraden en dat ook toen mensen prima uitstervend ras behoren. Bij dit soort In de categorie vuige oncontroleerbare irrele- in staat waren elkaar te vinden om een voorspellingen ziet men nog wel eens vante niet ter zake doende flauwekulgeruchten menigte te vormen. Toch doet dat niets over het hoofd dat jongeren (hopelijk) uit politiek Den Haag die desondanks te leuk af aan het feit dat nu de nieuwe media ook ouder worden en mogelijk het zijn om helemaal dood te negeren: Fleur Agema daarbij een belangrijk hulpmiddel vor- gedrag van de vorige generatie kopiëren. heeft een vriendje! Balen voor heel conserva- men. Een volgende stap zal ongetwijfeld Vooralsnog valt een wereld zonder krant tief-rechtsfappend Nederland. De meest zijn dat onderdrukkende overheden er en boek moeilijk voor te stellen, maar begeerde single van RechtsBlond schijnt vol- alles aan gaan doen om het gebruik dat kan aan een gebrek aan voorstel- gens de tamtam weer in love te zijn. Na jaren- daarvan te verstoren, door middel van lingsvermogen liggen. lang (sinds 6 mei 2007) gedisciplineerde ont- blokkades of door de verspreiding van houding ten faveure van Geert deelt ze de misinformatie. Tot op heden lijkt echter GeenStijl klamme lappen weer. Jazeker: Boerderij Agema alleen de Chinese overheid over vol- Beziet men de huidige mogelijkheden, heeft besloten haar onbeminde akker te laten doende whizzkids te beschikken om dat dan bestaat er geen objectieve reden besproeien. De dorre PVV-orchidee wordt ein- met enig succes te doen. meer om voor de nieuwsvoorziening de delijk weer bevochtigd. krant open te slaan. Ook voor wie geen (Bron: GeenStijl, 16 april 2011) zin heeft om tal van weblogs door te Er bestaat geen objectieve pluizen of het geklets van vrienden te volgen, biedt internet tal van traditionele Lessuggestie reden meer om voor mogelijkheden. Er zijn gedegen websi- Onder het kopje ‘Nieuws’ biedt internet tes van kranten en omroepen, waarbij zo voor elk wat wils. Voor leerlingen is de nieuwsvoorziening BBC News bijzonder uitgebreide informa- het van groot belang een website te tie geeft. De wereld ligt letterlijk aan kunnen beoordelen. U kunt daarvoor de krant open te slaan. onze voeten, met Engelstalige websites een tiental websites selecteren en die uit vele landen, waaronder de Arabische door leerlingen laten beoordelen op zender Al Jazeera (uit Qatar) de nodige grond van criteria als: echt nieuws of (terechte) faam heeft verworven. meer ontspanning, betrouwbaarheid en Wie heeft echter tijd en zin om na een wel/niet vanuit een bepaalde invalshoek. Flexibiliteit drukke werkdag al die mogelijkheden Het spreekt vanzelf dat de mogelijk - De meer statische traditionele media lij- regelmatig te benutten? Om die reden heden veel groter zijn als de Engelse taal ken het af te leggen tegen de flexibiliteit genieten lichtere websites als GeenStijl geen probleem vormt. van alle mogelijkheden op internet: en MSN-nieuws een grote populariteit. Een andere mogelijkheid is om uit te zowel nieuwssites van grote klasse als GeenStijl bracht op 16 april een interes- laten zoeken hoe een bepaald nieuws- sociale netwerken waarbinnen men sant bericht over het Tweede Kamerlid item op verschillende websites wordt elkaar bijpraat en van commentaar voor- Fleur Agema (PVV) als belangrijkste behandeld.