Drawing from Māori Princples of Wellbeing: Transforming Online Synchronous Teaching and Learning of Te Reo Māori

Drawing from Māori Princples of Wellbeing: Transforming Online Synchronous Teaching and Learning of Te Reo Māori

NGĀ WHENU RANGA TAHI: DRAWING FROM MĀORI PRINCPLES OF WELLBEING: TRANSFORMING ONLINE SYNCHRONOUS TEACHING AND LEARNING OF TE REO MĀORI A thesis submitted in fulfilment of the requirements for the Degree of Doctor of Education in the University of Canterbury by Te Hurinui Renata Karaka-Clarke The University of Canterbury 2020 Dedication “Tātai whetū ki te rangi mau tonu, mau tonu. Tātai tangata ki te whenua ngaro noa, ngaro noa.” Mā ngā tini whetū e arataki mai ana, moe mai rā. i Acknowledgements Ehara taku toa i te toa takitahi, engari he toa takitini. Maringi noa atu taku aroha ki te takitini i tautoko mai, i tū hei pou mōku kia whakawātea ai ki te aro ki tēnei tuhingaroa nei. Kua whakaraupapatia tēnei tuhinga i runga anō i te kōrero mō Tāne Nui ā Rangi me tāna pikinga ki runga, ki ngā rangitūhāhā, kia riro iho ai ngā kete o te wānanga. I pikitia e ia mā Te Toi Huarewa. Mō tēnei tuhingaroa, e whā ngā whenu tō Te Toi Huarewa. E whā hoki ngā whenu Ranga Tahi i herea mai kia tika ai, kia pono hoki ai tāku ekenga ki runga. Tērā te auahi … Ko te whenu tuatahi, ko te wāhi ngaro. Ka hotu tonu a Manawa, ka rere noa mai a Roimata me Hupē ki a koutou e kui mā, e koro mā e roa rawa e takoto tiraha ana. E haehaetia tonutia ana a Kiri, kua mamae tonu a Ngākau mōhou e te tuahine a Mereheeni. Kei tua o te pae tirohanga engari te pae o mahara tonu koutou katoa. E kui mā, e koro mā, Mereheeni tēnā koutou e tiaki mai ana i taku tuarā. Ia te taenga atu, ia te taenga atu ki ngā taero a Kupe, kua rangona te wairua o te aroha e auahi mai ana. Kua rongo hoki i ā koutou kupu whakahau, “E tama, kia kaha! Me pērā ai koe ki a Tāne Nui ā Rangi me te hiringa i te mahara. Aua kia eke, eke panuku, eke tangaroa!” Ko tāku ki a koutou, kua tutuki, kua ea. Arohanui, moe mai rā. Unuhia te pou … Ko te whenu tuarua, ko ōku pou whirinaki. E te pou tūārongo Una, tēnā koe. E te poutokomanawa Tiheia Maunga tēnā koe. E te poumua Aoraki Matatū, tēnā koe. E te pou kaiāwha Jo, tēnā anō hoki koe. Nā koutou ahau i arahi, i poipoi, i whāngai kia eke pai ai ki te karamatamata o Angitu. Nā ō koutou kaha, nā ō koutou manawanui, nā ō koutou matatau ki tēnei ao mātauranga kua whakairohia tōku ake pou. Nā reira, kei ngā pou o taku whare, tēnā koutou katoa. Ko te whirika o te taura takata … Ko te whenu tuatoru, ko ōku taupua. Kei aku nui o te Whare Wānanga o Waitaha, koutou kua kaha tautoko mai, tēnā koutou katoa. Nā koutou e Te Whakatohea, Kāti Huirapa, Ngāti Whātua ki Kaipara, Te Aitanga a Māhaki, Ngāti Raukawa aku mahi i waha kia whakawātea ai koutou i tēnei ki te whai wāhi ki te tuhituhi. Koia rā te tino taura takata e here nei tātou i a tātou, arā ko te taura o te aroha. Ka tika, ka tuku mihi hoki ki ngā tangata, arā ko ngā kaiuiui huri noa. Tēnā koutou mō ō koutou manawanui ki te noho i taku taha ki te kōrero mō tēnei kaupapa. Kāore he kaupapa mēnā kāore he tangata e whakaae mai ki te tuku kōrero, ki te whakawhiti whakaaro. Ko te manako ia ka whai huruhuru tēnei tuhinga i roto i ā koutou mahi, kia rere. Nō reira, kei aku rahi arohanui ki a koutou katoa. He toka tū moana Ko te whenu tuawhā, ko taku manawa. Nei te mihi whakamiha ki a koe e te tau pūmau. Wehea ana au i te reka o te aroha. He marere nui hei puawai, e tātai atu ki tō uma. Pōkarekare ana te ii wairua o Mauao me Tarawera, ā, kapakapa ana te manawa ki runga Tauranga Moana. Ka tū a Kōpū i te awatea, ko Meremere i te pō. E kui, ahakoa ngā piki me ngā heke, ahakoa te pari me te timu o te tai, i tū Mauao tonu. Nāhau anō a Hirikapo i whakakoi, a Tuarā i mirimiri, a Whānau i tiaki, a Wairua i whakatau. Nā reira, e taku toka tū moana, tēnā rawa atu ki a koe. Figure 1 He Tohu mō Ngā Whenu Ranga Tahi Kei aku whakatamarahi ki te rangi, kei aku whakateitei ki te whenua, kua whiria ngā whenu e whā. Mei kore koutou, ka kore rawa a Te Hurinui tēnei mahi e tutuki, e oti. Ahakoa he iti te mihi, he nui te aroha. Matakorokoro ana te reo o mihi ki a koutou katoa, tēnā koutou, tēnā koutou, tēnā koutou katoa. iii He Whakamāramatanga mō te Tohu o Ngā Whenu Ranga Tahi Nā Claire Robertshaw (2020) the tohu nei i tā. Ahakoa kāore tēnei tūmomo rāranga i kitea whanuitia, ka kite i ngā kakau o te poi. He uaua ake ki te rāranga i ngā whenu e whā heoi anō he rerekē tōna āhua, ā ki ahau nei he pai ake tōna āhua i ngā whenu e toru. E whā ngā tikanga mo te whakapapa o tēnei tohu. Tuatahi, i pupū ake te whakaaro mō te tohu i runga anō i ngā kōrero mō Tāne Nui ā Rangi rānei, mō Tāwhaki rānei me tō rāua pikinga ki ngā rangitūhāhā. Mā hea rāua i piki ai? Mā Te Aka Matua rānei, mā Te Toi Huarewa rānei. E kīa nei, ko te aka mātua te ara tika kia tutuki ai i ō rāua wawata. E mōhio mārika ana i a ia e rapu haere ana i ngā rangitūhāhā mō tōna hoa rangatira me tāna tamaiti i kitea ngā kete o te wānanga. Koinā, i riro iho ai, ā i puta mai te mātauranga ō roto ki te whai ao, ki te ao mārama. Ko te Aka Matua, ko Te Toi Huarewa ngā hononga mō tēnei tuhingaroa. Tuarua, e whā ngā whenu o te taura nei. Kei tā ia te whenu, ia te whenu tāna ake kōrero, engari e hāngai ana ki ngā whakamāramatanga mō te Whare Tapa Whā. Nō Hirikapo te whenu pango arā ko te Taha Hinengaro. Ka wānanga te tangata ki a ia anō, nōna ake ngā whakaaro tē taea te kite, ā māna anō e whakatau āhea ōna whakaaro e whakaputa atu ki te whai ao, ki te ao mārama. Nō te taiao te whenu parauri e whakatinana ana i ngā whakaaro o Hirikapo arā nō Tinana anō te whenu parauri. Nō Te Taha Whānau te whenu whero e whakaatu ana i te manawa e hotu ana i te hekenga toto hoki e hono nei i te whānau. Nō Te Taha Wairua te whenu kārerarera. He pūatata tōna āhua, he rite ki ngā mea o te ao wairua. Koinā ngā whakamāramatanga mō ngā āhua o ia te whenu o te taura nei. Tuatoru, ko te ngoikore o te taura he tohu mō te kaha o te taura. Mēna e ngoikore tētahi o ōna whenu kua ngoikore haere tōna katoa. Mā ngā whenu pakari te mahi o te whenu ngoikore e āwhina, e tautoko, e manaaki, e kawe hoki. Ki te kore ngā whenu pakari te whenu ngoikore e manaaki, auare ake! Heoi anō, ki te pakari haere anō taua whenu ka pakari anō te katoa o te taura. Koinei hoki te āhua o te tangata, he rite ki te whakamāramatanga mō Te Whare Tapa Whā. Tuawhā, e whā ngā whenu o te taura nei, e whā ngā pātai o tēnei rangahau, ā e whā anō hoki ngā whakautu. Tēnā koutou katoa. iv Contents Dedication ............................................................................................................................... i Acknowledgements ................................................................................................................ ii He Whakamāramatanga Mō Te Tohu O Ngā Whenu Ranga Tahi ....................................... iv List of Tables ........................................................................................................................ xi List of Figures ...................................................................................................................... xii Abstract ................................................................................................................................ xv Chapter 1: Introduction .......................................................................................................... 1 1.1 He Karakia (A Chant) .................................................................................................. 1 1.2 Chapter Outline ............................................................................................................ 4 1.3 A Metaphor .................................................................................................................. 5 1.4 Te Kākano: The Seed ................................................................................................... 5 1.5 Te Pihinga: Growing Up ............................................................................................ 17 1.6 Te Māhuri: My Educational Journey ......................................................................... 20 1.5.1 Kia Ū Ki Te Pai: Hold Fast to that Which Is Good ......................................................... 22 1.5.2 Per Aspera Ad Astrum: Through Adversity to the Stars .................................................. 23 1.5.3 Ad Astra Per Aspera: Whāia Te Iti Kahurangi: to the Stars Through Hard Work. .......... 24 1.7 Te Kōhure: Adulthood ............................................................................................... 25 1.8 He Taonga Tuku Iho: Treasures from the Past .......................................................... 32 1.9 Kei Tua O Te Pae: an Overview of This Thesis ........................................................ 36 1.10 Summary .................................................................................................................. 39 Chapter 2: Literature Review ............................................................................................... 40 2.0 Introduction ................................................................................................................ 40 2.1 An Overview of the Decline in the Use of Te Reo Māori.......................................... 40 2.2 Population, Structure and Language Use ................................................................... 44 v 2.3 Revitalising Te Reo Māori ......................................................................................... 46 2.4 Distance Learning. ..................................................................................................... 48 2.5 Te Taha Hinengaro: Cognitive Presence. ................................................................... 49 2.5.1 The

View Full Text

Details

  • File Type
    pdf
  • Upload Time
    -
  • Content Languages
    English
  • Upload User
    Anonymous/Not logged-in
  • File Pages
    287 Page
  • File Size
    -

Download

Channel Download Status
Express Download Enable

Copyright

We respect the copyrights and intellectual property rights of all users. All uploaded documents are either original works of the uploader or authorized works of the rightful owners.

  • Not to be reproduced or distributed without explicit permission.
  • Not used for commercial purposes outside of approved use cases.
  • Not used to infringe on the rights of the original creators.
  • If you believe any content infringes your copyright, please contact us immediately.

Support

For help with questions, suggestions, or problems, please contact us