dienst landelijkgebied voor ontwikkeling en beheer Inrichtingsplan Herinrichting Peize Groningen, 21 januari 2008 Behoort bij besluit van gedeputeerde staten van Drenthe van L. -rY'Clc,eL 20~nr. 5. ,/1...COf-0\ 302.(;' \.o.~ INHOUD Voorwoord Samenvattlng 1 INlEIDING ..••••••...•....•••...........•.......•..........•..•.•••••••••••.••.•......................................................•..•••.•••8 1.1 AANLEIDING ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 8 1.2 DOELSTELLING 8 1.3 VERDERE PROCEDURE 8 1.4 INHOUD VAN HET INRICHTINGSPLAN 8 2 GEBIEDSBESCHRUVING 9 2.1 ALGEMEEN 9 2.2 LANDBOUW 9 2.3 WATER 9 2.4 LANDSCHAP EN CULTUURHISTORIE 10 2.4.1 Aigemeen 10 2.4.2 landschappellJke deelgebleden 10 2.4.3 Cultuurhlstorle en archeologle 11 2.5 NATUUR 11 2.5.1 Aigemeen 11 2.5.2 Flora en vegetatle 11 2.5.3 Fauna 12 2.6 RECREATIE EN VERKEER 12 3 MER WATERBERGING PEIZE 13 3.1 INLEIDING 13 3.2 UITGANGSPUNTEN VOORKEURSALTERNATIEF 13 3.3 BESCHRIJVING VAN HET VOORKEURSALTERNATIEF 14 4 HOOFDDOElEN 16 4.1 LANDBOUW 16 4.1.1 Doeistelllng 16 4.1.2 Herverkavellng 16 4.1.3 Kavelaanvaardlngswerken 16 4.2 NATUUR 17 4.2.1 Doeistelllng 17 4.2.2 Inrlchtlng natuurgebleden 17 4.2.3 Reallsatle robuuste verbindlngszone 18 4.2.4 Reallsatle ecologlsche verblndingszone 18 4.2.5 Beheersgebleden 18 4.3 VEILIGHEID EN WATER 19 4.3.1 Doeistelllng 19 4.3.2 Aanleg waterberglngsgebleden 19 4.3.3 Beperking wateroverlast.. 19 4.3.4 Aanpasslng beken 20 4.3.5 Aanpasslng waterlopen 20 4.4 LANDSCHAP EN CULTUURHISTORIE 21 4.4.1 Doeistelllng 21 4.4.2 Versterking onderscheld landschapstypen 21 4.4.3 Beschermlng veenterpen 21 4.4.4 Behoud cultuurhlstorische, archeologlsche elementen en aardkundlge waarden 21 4.4.5 landschappellJke Inpassing bebouwlng 21 4.4.6 Ondersteunlng particullere inltlatleven 22 4.5 RECREATlE 23 4.5.1 Doeistelllng 23 4.5.2 Recreatleve Inrichtlng natuurgebieden 23 2 4.5.3 Aanleg wandelpaden en mogelijkheid ruiterpad 23 4.5.4 Aanleg fietspaden 23 4.5.5 Aanleg kanovoorzlenlngen 23 4.6 VERKEER 24 4.6.1 Doeistelllng 24 4.6.2 Aanpasslng ontsluitlng 24 4.7 LEEFBAARHEID 25 4.7.1 Beperklng toename van muggenoverlast 25 4.7.2 Behoud ultzlcht 25 4.7.3 Beperklng toename van (grondlwateroverlast 25 4.8 NUTSLEIDINGEN 25 4.8.1 Hoge druk gasleldlng Gasunle 25 4.8.2 Hoogspannlngsleldlng Tennet.. 25 5 MONITORING 27 6 UITVOERING 28 6.1 GRONDVERWERVING 28 6.2 EIGENDOM, BEHEER EN ONDERHOUD 28 6.3 RAMING VAN DE KOSTEN 28 6.4 UITVDERINGSPROGRAMMA 29 7 NADER UIT TE WERKEN 30 L1TERATUURLUST 31 BULAGE 1 SAMENSTELLING BESTUURSCOMMISSIE EN SUBCOMMISSIE GRONDGEBRUIK 32 8ULAGE 2 BEGRIPPENLUST 33 3 VOORWOORD Aigemeen Voor u IIgt het Ontwerp-Inrlchtlngsplan voor de Herlnrlchtlng Pelze. Het Is opgesteld door de Bestuurscommlssie Herlnrlchtlng Pelze, tot 1 januarl 2007 Landlnrichtlngscommlssle Pelze geheten. In deze commlssle zltten vertegenwoordlgers ult de streek van de landbouw. de natuur, de gemeenten en het waterschap. De Bestuurscommlssle krljgt ambtelijke ondersteunlng van de Provlncle Drenthe, het Kadaster en de Dienst Landelljk Gebled . Terugbllk 0D voorfase VelZoek om landlnrlchtlng De NLTO en de Verenlglng Natuurmonumenten hebben In 2000 een verzoek Ingedlend voor een landlnrlchtlngsproject In het gebled Pelze en omstreken. Het verzoek komt voort ult het WCL-project Landbouwperspectlef Pelze en omstreken. WCL staat voor Waardevol Cultuur Landschap. Ult dlt project Is gebleken dat er onder de agrarlsche ondernemers grote behoelte bestaat aan kavelrull. Het doel van kavelruilen Is het verkrljgen van een grotere hulskavel en mlnder veldkavels. Daarnaast kunnen door kavelrull de begrensde reservaats- en natuurontwlkkellngsgebleden sneller worden gereallseerd. Na overleg met de agrarlsche ondernemers ult het gebled Is gekozen voor een landlnrlchtlngsproject In de vorm van een vrljwllIIge kavelrull. Start werkzaamheden bestuurscomm/ss/e Na een posltlef advles van de Commlssle Landelijk Gebled en de Statencommlssle Milieu, Water en Groen hebben Gedeputeerde Staten van de provlncle Drenthe (GS) op 20 junl 2000 het beslult genomen om voor het gebled Pelze en omstreken het project 'Landlnrlchtlng op vrljwllIlge basis Pelze en omstreken' In ultvoerlng te nemen. Na de Installatle Is de Landlnrlchtlngscommlssle begonnen met haar werkzaamheden voor de kavelruilen In het gebled Pelze. Daarvoor Is het gebled opgedeeld In drle deelgebleden. Vervolgens zljn per deelgebied wenszittlngen gehouden. In de opdracht aan de Landlnrlchtlngscommlssle vanult GS was ook opgenomen dat de werkzaamheden en de behaalde resultaten na anderhalf jaar zouden moeten worden geevalueerd. Op dat moment moest ook worden gekeken of het Instrument Landlnrlchtlng op vrljwililge basis voldoende effectlef was om de gewenste doelen te reallseren. Evaluat/e en omzettlng naar het Instrument HAK+ Ultelndelljk Is de evaluatle elnd 2002/begln 2003 ultgevoerd. De conclusle van de Landlnrlchtlngscommlssle was dat een aantal concrete resultaten was berelkt, maar dat voor het reallseren van een beter resultaat een meer planmatlge aanpak gewenst was. In overleg met de Initlatlefnemers van destijds, namelljk NLTO en Natuurmonumenten, heelt de Landinrlchtlngscommlssle GS geadvlseerd om over te gaan naar een landlnrlchtlngsproject In de vorm van een Herlnrlchting met een Admlnlstratlef Karakter Plus (HAK+). Daarmee kwam rulmte om rekenlng te houden met de wensen van onder andere gemeente en waterschap. Tevens Is het vrljwillig karakter komen te vervallen. Gedeputeerde Staten heelt daarvoor elnd november 2003 de Landlnrlchtlngscommissie een aangepaste opdracht gegeven. Onderdeel van die opdracht was te onderzoeken of blokultbreidlng In de rlchtlng van Donderen (Bongveen) zlnvol zou zljn. De aanvraag voor deze blokuitbreldlng Is door de afdeling Tynaarlo van de NLTO blj GS Ingedlend. De Landlnrlchtlngscommlssie heelt Ingestemd met deze ultbreidlng met 1.160 hectare, omdat hlervoor landbouwverbeterlngen zijn te reallseren. Ook kan dlt gebled worden gebruikt voor verplaatslng van bedrljven vanult begrensde natuurgebleden. Toevoeging waterberging In 2004 Is de functle waterberglng toegevoegd aan de landlnrlchtlng. Daarom Is het landlnrichtlngsproject Pelze omgezet In een Herlnrlchtl.ng (met bljzondere doeistelllng). In de Herlnrlchtlng Pelze vlndt een functlewljzlglng plaats van landbouw naar natuur en waterberglng. Dlt Is een verzwarlng van de opdracht. Vanwege deze verzwarlng van de opdracht Is op 10 maart 2005 een nleuwe landlnrlchtlngscommlssle geinstalleerd met bestuurlijke vertegenwoordlgers. Taak van de Landinrlchtlngscommlssle Is het opstellen van het Inrlchtlngsplan Herlnrlchting Pelze, en een Inrlchtlngsplan voor de waterberglng In de Herlnrlchtlng Roden-Norg en een milleueffectrapport voor de functlecomblnatie waterberglng en natuur In de beide Inrlchtlngsplannen. De oude Landlnrlchtlngscommissie Is omgevormd tot een Subcommlssle grondgebrulk. Ole commlssle stelt het Plan van Toedellng op en verwerft de benodigde gronden. De samensteiling van de commlssles staat In bijlage 1. 4 Overgang Landlnrlchtlngswet - Wet Inrlchtlng Landelllk Gebled (WILG) Op 1 januarl 2007 Is het wettelijk kader van de herlnrichtlng Peize overgegaan van de Landlnrichtlngswet In de Wet Inrlchtlng Landelijk Gebied (WILG). Hlervoor heeft GS de Landlnrlchtlngscommlssle opnleuw benoemd als een Bestuurscommlssle In het kader van artikel 81 van de Provlnclewet. Oit Inrlchtlngsplan heeft dan ook de WILG als wettelljk kader. 5 SAMENVATIING Aigemeen Voor het gebled rond Pelze Is een Inrlchtlngsplan opgesteld. In het gebled worden waterberglngsgebleden aangelegd. Vanwege de grootschallge functleveranderlng Is voor de functlecomblnatle van waterberglng en natuur een Mllleueffectrapport (MER) opgesteld. Op basis van vier alternatleven en een Meest Mllleuvriendelljk Alternatlef heeft de voormallge Landlnrlchtlngscommlssle een voorkeursalternatlef bepaald. Dlt voorkeursalternatlef en de bljbehorende maatregelen zljn vertaald In een voorontwerp Landlnrlchtlngsplan. Het voorontwerp-Landlnrlchtlngsplan heeft samen met het MER In het najaar van 2006 ter vlsle gelegen. Het MER Is door de provlncle Drenthe en de gemeente Noordenveld aanvaard en de Commlssle MER heeft een posltlef oordeel gegeven over het MER. Het Ontwerp Inrlchtlngsplan , dat voortkomt ult het Voorontwerp Landlnrlchtlngsplan, heeft In het najaar van 2007 ter vlsle gelegen. Dlt Inrlchtlngsplan bouwt voort op het Ontwerp Inrlchtlngsplan. De hoofdlljnen van het plan blljven gehandhaafd. De Bestuurscommlssle heeft de zlenswljzen beantwoord. Vooral op het vlak van schouwpaden en recreatle zljn aanpasslngen doorgevoerd In het Inrlchtlngsplan zoals dat ter vaststelllng aan gedeputeerde Staten van Drenthe wordt aangeboden. Landbouw De voorgestelde maatregelen voor de landbouw rlchten zlch op een verbeterlng van de verkavellng. Door gronden te rullen, wordt de verkavellng verbeterd en worden de benodlgde gronden vrljgemaakt voor de waterberglng / natuurontwlkkellng. Om de toegedeelde kavels gelljkwaardlg te maken aan de Ingebrachte kavels, wordt beperkt geld voor eenvoudlge kavelaanvaardlngswerken beschlkbaar gesteld. Natuur In het landlnrlchtlngsgebled Is ongeveer 1400 hectare begrensd als natuurgebled dat onderdeel uitmaakt van de Ecologlsche Hoofdstructuur. Deze gebleden vallen grotendeels samen met de waterberglngsgebleden. Voor de Pelzer- en Eeldermaden oost wordt de inrlchtlng afgestemd op de ontwikkellng van een overstromingsmoeras, terwljl In de Pelzer- en Eeldermaden west wordt gestreefd naar natte/vochtlge