Centralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczcia egzaminu. WPISUJE ZDAJCY Miejsce na naklejk KOD PESEL z kodem adgraficzny ©CKE 2010 Uk EGZAMIN MATURALNY Z HISTORII POZIOM ROZSZERZONY MAJ 2010 Instrukcja dla zdajcego 1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 23 strony (zadania 1 24). Ewentualny brak zgo przewodniczcemu zespou nadzorujcego egzamin. 2. Arkusz zawiera trzy czci. Cz pierwsza arkusza to test, cz druga wymaga analizy materiaów ródowych, a cz trzecia napisania krótkiego wypracowania na jeden z podanych tematów. Czas pracy: 3. Czynnoci zaplanuj tak, aby moliwe byo rozwizanie 180 minut zada z trzech czci arkusza w cigu 180 minut. 4. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym. 5. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 6. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel. 7. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane. 8. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejk z kodem. 9. Nie wpisuj adnych znaków w czci przeznaczonej Liczba punktów dla egzaminatora. do uzyskania: 50 MHI-R1_1P-102 2 Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony CZ I (20 punktów) Zadanie 1. (2 pkt) Na podstawie ilustracji oraz wasnej wiedzy wykonaj polecenia. Fragment paskorzeby zdobicej uk Tytusa w Rzymie ródo: M. Jaczynowska, D. Musia, M. Stpie, Historia staroytna, Warszawa 2004, s. 518. A. Podaj termin, którym okre lano w staro ytnym Rzymie uroczysto przedstawion na paskorzebie. ....................................................................................................................................................... B. Uroczysto przedstawiona na paskorzebie odbya si po zdobyciu Jerozolimy. Uzasadnij to stwierdzenie, wskazujc wa ciwy element paskorzeby. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 2. (1 pkt) Na podstawie tekstu ródowego wykonaj polecenie. Stanwszy wówczas na czele mas w roku czwartym po usuniciu tyranów [...] przede wszystkim przeprowadzi on podzia caej ludnoci na dziesi fyl, zamiast dotychczasowych czterech; chcia w ten sposób wymiesza ludno, aeby wicej obywateli mogo wzi udzia w yciu politycznym. Nastpnie ustanowi rad, zoon z piciuset czonków zamiast czterystu, po pidziesiciu z kadej fyli, zamiast po stu, jak byo dotychczas. ródo: S. Sprawski, G. Chomicki, Staroytno. Teksty ródowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole redniej, Kraków 1999, s. 106. Egzamin maturalny z historii 3 Poziom rozszerzony Podkre l poprawne zako czenie zdania: Reformy polityczne w Atenach, o których mowa w ródle, przeprowadzi 1. Drakon. 2. Solon. 3. Klejstenes. 4. Perykles. Zadanie 3. (1 pkt) Na podstawie tekstów ródowych wykonaj polecenie. ródo 1. Fragment Roczników kwedlinburskich* Koronacja Bolesawa Chrobrego 1025. Bolesaw, ksi polski, dowiedziawszy si o mierci cesarza Henryka, paa [ ] do tego stopnia pych, e przywaszczy sobie nieprzystojnie koron [królewsk] [ ]. Za t jego zuchwao Bóg szybko go pokara, albowiem w krótkim czasie zmar [ ]. * roczniki spisywane w jednym z klasztorów niemieckich ródo 2. Fragment Kroniki Lamberta* Koronacja Bolesawa Szczodrego Ksi Polski, trybutariusz naszych królów, [ ] gdy spostrzeg, e nasi panowie, zajci sprawami domowymi, nie maj wolnej rki do wojowania z cudzoziemcami, [ ] uniesiony pych, przywaszczy sobie godno i imi królewskie, przywdzia koron i w sam dzie Boego Narodzenia powicio go pitnastu biskupów. * Lambert hersfeldzki, kronikarz niemiecki, y w XI w. ródo: Teksty ródowe do nauki historii w szkole, nr 5, Warszawa 1959, s. 35, 37. Wyja nij, co mogo mie wpyw na zaprezentowane w obu ródach opinie o wadcach Polski. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 4. (1 pkt) Rozstrzygnij, które zdanie jest faszywe. Obok tego zdania napisz sowo fasz. 1. Bulla gnienieska wprowadzia zwierzchno arcybiskupa magdeburskiego nad Kocioem polskim. 2. Wielka Karta Swobód ograniczaa wadz królewsk w Anglii. 3. Zota Bulla wydana przez Karola IV ustalaa liczb elektorów, którzy mieli wybiera cesarza. Nr zadania 1.A. 1.B. 2. 3. 4. Wypenia Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt 4 Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony Zadanie 5. (1 pkt) Na podstawie róde wykonaj polecenie. ródo 1. Fragment biografii Jana Zamoyskiego Najwiksze jego dzieo, miasto Zamo, roso [...] powoli. Na papierze istnia plan miasta idealnego, zgodnego z now estetyk renesansu [...], pomnika ambicji, gustu i potgi fundatora. [...] Wytyczono ulice, [...] dziaki przy nich zabudowano drewnianym domkami, wznoszonymi na koszt fundatora, by zachci nowych przybyszów. Mieli to by [...] w myl przywileju lokacyjnego wycznie rzymscy katolicy. ródo: S. Grzybowski, Jan Zamoyski, Warszawa 1994, s. 254. ródo 2. Plan Zamo cia. Pierwsza poowa XVII w. ródo: Wielka historia Polski, t. 4, Kraków 2000, s. 236. Rozstrzygnij, czy ograniczenie dotyczce osiedlania si w Zamo ciu, o którym mowa w ródle 1, znajduje potwierdzenie w ródle 2. Uzasadnij odpowied. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z historii 5 Poziom rozszerzony Zadanie 6. (2 pkt) W przedstawionym na fotografii ko ciele mo na dostrzec elementy charakterystyczne dla dwóch stylów architektonicznych. Podaj nazwy tych stylów. Nazwy stylów architektonicznych: ...................................................... ...................................................... ródo: T. Chrzanowski, Z. ygulski, Polska. Skarby wieków, Kraków 2001, s. 31. Zadanie 7. (2 pkt) Na podstawie tekstu ródowego i wasnej wiedzy wykonaj polecenia. My, Stanisaw August, z aski Boga król Polski, Wielki Ksi Litewski, ksi Rusi, Prus etc. Nie majc w chwili objcia tronu na uwadze adnego innego zaszczytu ani zamiaru, jak tylko ten, by sta si poytecznym dla ojczyzny [...]. Zdecydowalimy [...] ogosi [...], e rezygnujemy z wasnej woli i bez przymusu z wszelkich bez wyjtku praw do korony Polski, Wielkiego Ksistwa Litewskiego i wszystkich terenów zalenych [...]. ródo: Wielka historia Polski, t. 6, Kraków 2004, s. 180. A. Podaj termin okre lajcy decyzj przedstawion w tek cie. ....................................................................................................................................................... B. Podaj termin, którym okre la si pozbawienie panujcego wadzy monarszej. ....................................................................................................................................................... Nr zadania 5. 6. 7.A. 7.B. Wypenia Maks. liczba pkt 1 2 1 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt 6 Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony Zadanie 8. (1 pkt) Na podstawie tre ci mapy zaproponuj dla niej tytu. Uwaga: tytu powinien zawiera okrelenie tematu, czasu i przestrzeni, np. Dziaania zbrojne na terenie Królestwa Polskiego w czasie wojny z Krzyakami w 1331 r. Na podstawie: Wielka historia Polski, t. 6, Kraków 2004, s. 143. Tytu mapy: ................................................................................................................................. ....................................................................................................................................................... Zadanie 9. (2 pkt) Na podstawie fragmentu utworu satyrycznego napisanego w czasie powstania listopadowego oraz wasnej wiedzy wykonaj polecenia. Egzamin maturalny z historii 7 Poziom rozszerzony Przez dugi czas siedzia, duma, drzyma, Sze niedziel dyktatur w sabym rku trzyma I z Lubeckim bdc w zmowie, Oczekiwa co Car powie... ródo: Teksty ródowe do nauki historii w szkole, nr 30, Warszawa 1958, s. 7. A. Zidentyfikuj dyktatora, o którym mowa w wierszu. ....................................................................................................................................................... B. Wyja nij, w jakim celu wspomniany w tek cie Ksawery Drucki-Lubecki uda si do Petersburga w grudniu 1830 r. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 10. (1 pkt) Na podstawie róda statystycznego wykonaj polecenie. Ludno Zjednoczonego Królestwa w XIX w. (mln) Anglia Zjednoczone Królestwo Rok Szkocja Irlandia i Walia (ogóem) 1801 8,9 1,6 5,4