Eindrapportage pilot Historische kerken in Zeeland Zeeland Provincie Eindrapportage pilot HistorischeMileu aspecten kerken in Zeeland Provincie Zeeland 2 Afbeelding voorzijde rapport: Kerktorens Hulst. (bron: Jaap Klok) Afbeelding achterzijde rapport: NH kerk Hoofdplaat. (bron: Mechteld Jansen) 3 Inhoud 1. Voorwoord ............................................................................................................................................ 5 2. Inleiding ............................................................................................................................................... 6 3. Onderzoeksverantwoording en leeswijzer .......................................................................................... 7 Inleiding ................................................................................................................................................................... 7 Wat zijn historische kerken? ....................................................................................................................................... 7 Voorbereiding uitvoering pilot .................................................................................................................................... 7 Uitvoering van het onderzoek .................................................................................................................................... 7 Leeswijzer ............................................................................................................................................................... 8 4. Casus I: De Hervormde kerk in Hoofdplaat ........................................................................................ 9 Het enige rijksmonument in Hoofdplaat ...................................................................................................................... 9 Onderhoudsproblematiek .......................................................................................................................................... 9 Restauratieproblematiek ............................................................................................................................................ 10 Communicatie en relatie met de gemeente ................................................................................................................ 11 Ontkerkelijking .......................................................................................................................................................... 12 Beperkt draagvlak in het dorp ................................................................................................................................... 12 Herbestemming als uiteindelijk doel? .......................................................................................................................... 12 Eind goed al goed? ................................................................................................................................................... 13 Samenvatting en conclusie ........................................................................................................................................ 13 5. Casus II: Rooms-katholieke kerken in Oost-Zeeuws-Vlaanderen ........................................................ 14 Inleiding ................................................................................................................................................................... 14 Naar structurele samenwerking ................................................................................................................................. 14 Van samenwerking naar sluiting? ................................................................................................................................14 Beleid van de gemeente ........................................................................................................................................... 16 Communicatie met de gemeente ............................................................................................................................... 16 Kort overzicht van de kerken in het gebied ................................................................................................................ 17 Nieuw-Namen, model voor de toekomst ..................................................................................................................... 18 Samenvatting en conclusie ........................................................................................................................................ 19 6. Gaan Zeeuwen nog naar de kerk? ...................................................................................................... 20 Inleiding ................................................................................................................................................................... 20 Kerkelijkheid Zeeland in nationaal perspectief ............................................................................................................. 20 Gevolgen secularisering voor kerkgebouwen .............................................................................................................. 22 Samenvatting en conclusie ........................................................................................................................................ 23 7. Draagvlak in de Zeeuwse samenleving ............................................................................................... 24 Inleiding ................................................................................................................................................................... 24 Intern draagvlak: vrijwilligers als kurk waar de kerk op drijft ........................................................................................ 24 Kerk kan anders, een model voor elders? ................................................................................................................... 24 Extern draagvlak: bevolking, lokale overheid en bedrijfsleven ....................................................................................... 24 Toeristen, steun uit onverwachte hoek? ...................................................................................................................... 26 Samenvatting en conclusie ........................................................................................................................................ 27 8. Kennis en communicatie ..................................................................................................................... 28 Inleiding ................................................................................................................................................................... 28 Provincie Zeeland 4 Korte lijnen of moeizaam contact? ............................................................................................................................. 28 Een wereld te winnen: voordelen van betere contacten tussen kerk en gemeente ......................................................... 29 Nauwelijks uitwisseling van informatie op hoger niveau ................................................................................................ 29 Samenvatting en conclusie ........................................................................................................................................ 30 9. Onderhoud en bouwtechnische staat .................................................................................................. 31 Inleiding ................................................................................................................................................................... 31 Rol Monumentenwacht .............................................................................................................................................. 31 Analyse onderhoudssituatie ....................................................................................................................................... 31 Eigendom van de torens ........................................................................................................................................... 33 Onderhoud in de toekomst ........................................................................................................................................ 33 Samenvatting en conclusie ........................................................................................................................................ 33 10. Financiële positie, nevengebruik en samenwerking ........................................................................... 34 Inleiding ................................................................................................................................................................... 34 Een groot probleem .................................................................................................................................................. 34 Herinrichting ten behoeve van nevengebruik ............................................................................................................... 35 Permanente andere functies in een deel van de kerk ................................................................................................... 36 Kerkbestuur of exploitatiestichting? ...........................................................................................................................