Samorząd gminy Białopole w latach 1990 – 2010, ze szczególnym uwzględnieniem działalności inwestycyjnej. Henryk Maruszewski Białopole, 27 maja 2010 rok. 2 Spis treści 1. Wstęp .............................................................................................................. 3 2. Gmina Białopole po 20 latach samorządności................................................. 4 3. Władze samorządowe i ich działalność inwestycyjna.................................... 17 3.1. I kadencja 1990 – 1994 ............................................................................ 17 3.2. II kadencja 1994 – 1998 ...........................................................................23 3.3. III kadencja 1998 – 2002.......................................................................... 29 3.4. IV kadencja 2002 – 2006.......................................................................... 33 3.5. V kadencja 2006 – 2010 .......................................................................... 40 4. Wpływ subwencji oświatowej na zakres inwestycji ..................................... 46 5. Zakończenie ................................................................................................... 50 Zakłady pracy ,instytucje oraz organizacje społeczne i zawodowe................ 53 Bibliografia ........................................................................................................ 60 3 1. Wstęp Po blisko pięćdziesięciu latach nieobecności powstały w Polsce samorządy gminne. Powołanie do życia samorządnych gmin, jako podstawowych jednostek samorządu terytorialnego stanowiło fundamentalną zmianę ustroju państwa. Odrzucając zasadę jednolitej władzy państwowej, przekazano gminom prawo i obowiązek wykonywania zadań publicznych we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Jako podmiot prawa gmina tworzona jest w drodze odpowiedniej procedury i w formie przewidzianej prawem. Nie jest ona instytucją autonomiczną w stosunku do państwa, wyodrębnioną z ram państwowego porządku prawnego. Jednakże jest formą administracji zdecentralizowanej, w zakresie wykonywania zadań własnych podlega ona jedynie ustawom, nie zaś wytycznym i poleceniom służbowym zwierzchników, jak dotychczas miało to miejsce. Ustawa o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 roku wyposażyła gminy w samorządność, samodzielność, w tym samodzielność finansową. Samorządność oznacza bowiem przekazanie spraw dotyczących mieszkańców danego obszaru władzom przez nich wybranym i działających w ich imieniu. Samodzielność gminy wyraża się przede wszystkim w prawie do stanowienia aktów prawa miejscowego. Gospodarka finansowa gminy jest najważniejszym miernikiem stopnia jej samorządności. Zakres swobody w kształtowaniu swych dochodów, wielkość zasobów pieniężnych przekazanych do samodzielnej dyspozycji, a przede wszystkim zakres swobody gmin w organizacji swego budżetu i w wydatkowaniu środków budżetowych są zasadniczymi przesłankami samodzielności finansowej. Intencją opracowania jest pokazanie wykorzystania samorządności i samodzielności w zakresie działalności inwestycyjnej przez samorządy dotychczasowych kadencji gminy Białopole. 4 2. Gmina Białopole po 20 latach samorządności. Nazwa miejscowości Białopole pochodzi od wyrazu „biel”, co znaczy bagno, błoto i wiąże się z topografią miejscowości. Natomiast legenda mówi też, że Krzyżacy w czasie jednej z wypraw na Ruś, w tym miejscu stoczyli walkę i ponieśli klęskę. Pole bitwy było usłane ciałami poległych rycerzy w białych płaszczach z czarnymi krzyżami. W 1864 roku władze rosyjskie wprowadziły podział administracyjny na gminy wiejskie. Okoliczne wsie zostały przypisane do gminy z siedzibą we wsi Strzelce, która w roku 1880 została przeniesiona do Białopola i należała do powiatu hrubieszowskiego. Wojewódzka Rada Narodowa w Lublinie tworzy z dniem 1 stycznia 1973 roku w powiecie hrubieszowskim gminę Białopole. W wyniku reformy administracyjnej od 1975 roku gmina Białopole zostaje włączona w granice województwa chełmskiego. W 1999 roku pomimo możliwości przynależności do powiatu hrubieszowskiego, mieszkańcy jednomyślnie postanowili o pozostaniu gminy w granicach powiatu chełmskiego. Powierzchnia gminy Białopole obejmuje obszar 103,5 km². Według ewidencji ludności w 1990r. w 15 miejscowościach gminy mieszkało 3782, obecnie mieszka 3320 osób. Życie w tej części kraju jest na razie trudniejsze niż w centralnej i zachodniej Polsce. Jest to spowodowane rolniczym charakterem regionu, niższymi od przeciętnych w kraju dochodami, a także póki co niską atrakcyjnością gminy dla potencjalnych inwestorów. Wstąpienie Polski do Wspólnoty Europejskiej i ustanowienie granicy Unii ze wschodem na Bugu stało się szansą rozwoju dla gminy, a także dla całej ściany wschodniej. Jednym z podstawowych problemów gminy jest trudna sytuacja na rynku pracy. Wprawdzie według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Chełmie na koniec grudnia 2010 roku liczba bezrobotnych w gminie Białopole wynosi tylko 178 osób i stanowi stopę bezrobocia na poziomie 10,8 %. Jest to poziom o 5,5 % niższy od średniego w powiecie chełmskim. Jednak uwzględniając 5 bezrobocie ukryte na wsi (ok. 220 osób) oraz wysoki wskaźnik bezrobotnych bez prawa do zasiłku (88,7%), należy zwrócić uwagę na konieczność wypracowania przez administrację rządową bardziej efektywnych instrumentów do walki ze zjawiskiem bezrobocia dla służb zatrudnienia i podmiotów gospodarczych, w tym również dla samorządu gminnego. Na terenie gminy występują sprzyjające warunki do rozwoju rolnictwa. Dobre gleby i warunki wodne, szczególnie w odniesieniu do gruntów ornych, umożliwiają osiąganie bardzo dobrych wyników w produkcji rolnej. Dlatego też Białopole jest gminą typowo rolniczą, gdzie zdecydowana większość ludności utrzymuje się z pracy na roli w 564 gospodarstwach rolnych o średniej wielkości 9,5 ha. W produkcji roślinnej dominuje uprawa pszenicy i buraka cukrowego, w zwierzęcej produkcja mleka i hodowla młodego bydła rzeźnego oraz hodowla trzody chlewnej. Generalnie jednak sytuacja na wsi, szczególnie w rolnictwie nie jest optymistyczna. Szansę poprawy stopy życiowej rodzin rolniczych na terenie gminy Białopole należy upatrywać m.in. w dofinansowaniu produkcji rolnej, inwestycjach w rolnictwie, np. poprzez powstanie zakładu przetwórstwa rolnego (zapewniającego zbyt płodów rolnych lub co najmniej ograniczenia ich importu i zmniejszenie bezrobocia), działaniach w zakresie różnicowania działalności nierolniczej, a także w rozwoju turystyki krajoznawczej i agroturystyki. Szczególne nadzieje należy upatrywać w rozwoju turystyki. Wspaniałe walory przyrodnicze, duże zalesienie i mnogość runa leśnego oraz najczystsza woda i powietrze powinny być niewątpliwą atrakcją turystyczną, szczególnie dla mieszkańców dużych miast. Na pewno do tych atrakcji należy zaliczyć szereg obiektów zabytkowych m.in. piękny Pałac Myśliwski Zamojskich w Maziarni Strzeleckiej. 6 Pałac Myśliwski Zamojskich w Maziarni Strzeleckiej. Na terenie gminy zlokalizowane są parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu, na których można znaleźć unikalne okazy fauny i flory np. orlik krzykliwy, czy wisienka stepowa. Mimo bardzo niekorzystnych warunków rozwojowych związanych przede wszystkim z trudnościami finansowymi, dzięki racjonalnej polityce podatkowej w gminie nie zlikwidowano żadnej spółdzielni. Nadal prowadzą działalność i mają swój udział finansowy w budżecie gminy: Bank Spółdzielczy w Białopolu, Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” w Białopolu, Spółdzielnia Usług Rolniczych w Białopolu, Rolnicze Spółdzielnie Produkcyjne w Raciborowicach oraz w ograniczonym zakresie w Strzelcach. Ponadto na terenie gminy funkcjonują i przynoszą dochody budżetowe: Nadleśnictwo Strzelce z siedzibą w Maziarni Strzeleckiej, Urząd Pocztowy w Białopolu oraz sprywatyzowane Cegielnia Buśno, Klinkiernia Białopole. Na terenie gminy jest zarejestrowanych ponad 100 podmiotów gospodarczych świadczących usługi w zakresie handlu, obróbki drewna, weterynarii, budownictwa, mechaniki pojazdowej, radiotechniki i naprawy sprzętu gospodarstwa domowego. 7 Gmina Białopole posiada program zasilania w gaz mieszkańców gminy, jednak ze względu na brak przemysłu oraz wysokie koszty realizacja tego zadania jest odłożona na okres późniejszy. W 1990r. na terenie gminy tylko do 2 sołectw (Białopole i Kicin) była doprowadzona sieć wodociągowa. Obecnie do 98% gospodarstw domowych wybudowane są wodociągi. W dniu 15 stycznia 2010 roku już rozstrzygnięto przetarg na zwodociągowanie Maziarni Strzeleckiej. Zadanie to zostanie wykonane do końca września 2010 roku na które gmina otrzymała dotację unijną z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. W 1994 roku oddana została do użytku mechaniczno – biologiczna oczyszczalnia ścieków. Obecnie z oczyszczalni korzysta 10,9% gospodarstw domowych oraz dowożone są ścieki ze zbiorników przydomowych. Po zamknięciu składowiska odpadów w Strzelcach, od 2008 roku gmina kompleksowo rozwiązała gospodarkę odpadami. Na terenie gminy prowadzona jest zbiórka, w tym również segregacja odpadów. W budżecie na 2010 rok zabezpieczone zostały środki na rekultywację składowiska odpadów w Strzelcach. W ostatnim dwudziestoleciu nastąpiła odczuwalna poprawa stanu dróg, szczególnie w latach 2008 – 2009 poniesiono największe nakłady na modernizację dróg gminnych, powiatowych oraz chodników. Sieć drogowa na terenie gminy Białopole obejmuje: drogę wojewódzką nr 844 na odcinku 9,4 km, drogi powiatowe o łącznej długości 32,0 km oraz drogi gminne o łącznej długości 48,0 km, w tym o nawierzchni utwardzonej 42 km oraz o nawierzchni gruntowej 6 km. 8 Poświęcenie przez Ks. Kanonika