Lokalny program kształtowania zadrzewieo przydrożnych dla gminy Susz Lokalny program kształtowania zadrzewień przydrożnych dla gminy Susz Opracowanie wykonano w ramach projektu „Drogi dla Natury – kampanie na rzecz zadrzewień”, koordynowanego przez Fundację EkoRozwoju i dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Opracowanie Alina Rodziewicz Rafał Młodawski Stowarzyszenie Eko-Inicjatywa Urząd Miejski w Suszu Opracowanie wykonane w ramach projektu „Drogi dla Natury – kampania na rzecz zadrzewieo” 0 Lokalny program kształtowania zadrzewieo przydrożnych dla gminy Susz Cele niniejszego opracowania: Przegląd oraz oszacowanie stanu zadrzewień przydrożnych na terenie gminy. Identyfikacja walorów przyrodniczych, krajobrazowych, historycznych, użytkowych zadrzewień przydrożnych. Zidentyfikowanie głównych problemów i miejsc konfliktowych wynikających z istnienia zadrzewień przydrożnych. Propozycja działań mających na celu zachowanie zadrzewień przydrożnych. Projekt „Drogi dla Natury” – kampanie na rzecz zadrzewień”. Celem ogólnopolskiej kampanii „Drogi dla Natury” , zainicjowanej w 2009 roku przez Fundację EkoRozwoju, jest ochrona drzew przydrożnych. Niniejsze opracowanie powstało dzięki wsparciu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, udzielonego w ramach projektu „Drogi dla Natury – kampania na rzecz zadrzewień”. Rozpoczęty w roku 2012 projekt obejmuje swoim zasięgiem 24 gminy w 9 województwach i obejmuje przygotowanie programów kształtowania zadrzewień. W jego ramach są także prowadzone szkolenia dla drogowców i samorządowców dotyczące tworzenia, utrzymania i diagnozowania stanu oraz wartości przyrodniczej alej, jak też działania edukacyjne. Projekt kampanii na rzecz zadrzewień jest kontynuowany w kolejnych trzech latach dzięki wsparciu unijnego programu LIFE+ i obejmie docelowo łącznie 90 gmin we wszystkich województwach. Projekt „Drogi dla Natury – kampania na rzecz zadrzewień” jest realizowany przez Fundację EkoRozwoju wspólnie z partnerami regionalnymi: Stowarzyszeniem Eko-Inicjatywa z Kwidzyna, Fundacją Ekologiczną Zielona Akcja z Legnicy, Fundacją Aeris Futuro z Krakowa, Federacją Zielonych „Gaja” ze Szczecina, Stowarzyszeniem „Agencja Ekorozwoju Zielone Płuca Polski” z Białegostoku, Towarzystwem Przyjaciół Słońska Unitis Viribus oraz niemieckim partnerem – meklembursko - pomorskimoddziałem BUND w Schwerinie. Więcej o programie Drogi dla Natury oraz o ochronie alej na witrynie www.aleje.org.pl, na której jest także dostępna elektroniczna wersja programu zadrzewieniowego. Stowarzyszenie Eko- Inicjatywa Fundacja EkoRozwoju ul. Miłosna 1 ul.Białoskórnicza 26 82-500 Kwidzyn 50-134 Wrocław www.ekokwidzyn.pl www.fer.org.pl Kwidzyn - Susz 2013 Opracowanie wykonane w ramach projektu „Drogi dla Natury – kampania na rzecz zadrzewieo” 1 Lokalny program kształtowania zadrzewieo przydrożnych dla gminy Susz Spis treści: 1. Informacje ogólne o gminie Susz. Rafał Młodawski 2. Przegląd zadrzewień gminy Susz (wraz z dokumentacją fotograficzną). Alina Rodziewicz 2.1. Metodyka przeglądu zadrzewień przydrożnych. 2.2. Wzór terenowej ankiety alejowej. 2.3. Mapa gminy Susz z lokalizacją zinwentaryzowanych alej. 2.4. Ankiety zinwentaryzowanych alej. 3. Podsumowanie i rekomendacje. 3.1. Opis ogólny zadrzewień przydrożnych na terenie gminy Susz. Alina Rodziewicz 3.2. Wykaz zadrzewień o szczególnych walorach przyrodniczych, krajobrazowych, w tym występowanie chronionych gatunków. Alina Rodziewicz 3.3. Zarządzanie zadrzewieniami liniowymi gminy. Alina Rodziewicz 3.4. Zachowanie alej - wykaz lokalizacji proponowanych do nasadzeń. Alina Rodziewicz 3.5. Bezpieczeństwo transportu a zachowanie alej - wykaz miejsc potencjalnie konfliktowych. Alina Rodziewicz, Rafał Młodawski 4. Literatura tematu Opracowanie wykonane w ramach projektu „Drogi dla Natury – kampania na rzecz zadrzewieo” 2 Lokalny program kształtowania zadrzewieo przydrożnych dla gminy Susz 1. Informacje ogólne o gminie Susz (Rafał Młodawski) a. Ogólna charakterystyka Gminy Susz Gmina miejsko-wiejska Susz, zajmująca powierzchnię 259 km², położona jest w powiecie iławskim, w województwie warmińsko-mazurskim. Graniczy z gminami województwa pomorskiego: Stary Dzierzgoń z powiatu sztumskiego i Prabuty z powiatu kwidzyńskiego oraz gminami województwa warmińsko-mazurskiego z powiatu iławskiego: Kisielice, Iława i Zalewo. Gminę przecina magistrala kolejowa o znaczeniu międzynarodowym E 65 Warszawa – Gdynia (Warszawa-Iława-Susz-Malbork-Gdynia) oraz drogi wojewódzkie nr 515, 520 i 521, które na ternie Gminy wraz z innymi drogami stanowią obszar SOOS Natura 2000 – „Aleje Pojezierza Iławskiego”, z uwagi na siedlisko gatunku priorytetowego Unii Europejskiej pachnicy dębowej Osmoderma eremita. Gmina podzielona jest na 29 sołectw, a miasto Susz na 4 osiedla: Korczaka, Koszarowe, Prabuckie i Stare Miasto. Gminę zamieszkują, według danych GUS z 31 grudnia 2011 r. – 13.510 osób, w tym w mieście Susz - 5.841.Gęstość zaludnienia w gminie kształtuje się na poziomie 52 osoby/km². Według danych GUS z 2010 r. w gminie działają 804 podmioty gospodarcze, w tym 27 w sektorze publicznym i 777 w sektorze prywatnym. 626 podmiotów (78% ogółu) to osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą. Ponadto w sektorze prywatnym w gminie działają: 32 spółki handlowe, 3 spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego, 11 spółdzielni, 22 stowarzyszenia i organizacje społeczne. W mieście Susz działa większość, bo aż 545 z ww. podmiotów, w tym m.in. 409 osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, 8 spółdzielni, 15 stowarzyszeń i organizacji społecznych (GUS, 31 grudnia 2010 r.). Powierzchnia użytków rolnych w gminie wynosi 14846 ha, w tym grunty orne zajmują 11.945 ha (GUS, 2005). Gmina Susz jest gminą rolniczą, ale dużą rolę w gospodarce spełniają walory przyrodnicze gminy, przyciągające, zwłaszcza w okresie letnim, wielu turystów. Położenie Susza bezpośrednio nad Jeziorem Suskim podkreśla polodowcową rzeźbę terenu. Na terenie całej gminy występuje 13 jezior o powierzchni powyżej 1 ha. Jednocześnie, lesistość gminy wynosi ok. 31%. Są to obszary występowania buku, jaworu, dębu bezszypułkowego. Największy kompleks leśny stanowią Lasy Iławskie. Obszar ten, charakteryzujący się bogactwem ptaków, uznano za ostoję ptaków o znaczeniu europejskim. Na terenie gminy Susz znajdują się dwa rezerwaty ornitologiczne. - Rezerwat Jezioro Czerwica, zajmujący powierzchnię 11,63 ha, utworzony Opracowanie wykonane w ramach projektu „Drogi dla Natury – kampania na rzecz zadrzewieo” 3 Lokalny program kształtowania zadrzewieo przydrożnych dla gminy Susz został w celu ochrony istniejącej od 1934 r. kolonii kormorana czarnego. Kolonia kormoranów położona nad jeziorem Czerwica obecnie liczy około 200 gniazd. W pobliżu kolonii kormoranów często można spotkać czaplę siwą oraz bielika. - Rezerwat Jezioro Gaudy, utworzony w 1957 r., zajmuje powierzchnię 332,53 ha. Rezerwat ma na celu ochronę naturalnej ostoi i miejsc lęgowych licznego ptactwa wodnego i błotnego oraz zespołów roślinności torfowiskowej. Lasy otaczające rezerwat są ostoją i miejscem gniazdowania orła bielika, rybołowa, orlika krzykliwego, orlika grubodziobego, bociana czarnego, czapli, jastrzębi, myszołowów, błotniaków i kań. Jesienią, rozległe bagna przylegające do jeziora Gaudy, stanowią ponadto jedno z największych w rejonie noclegowisk żurawi. Bagna czynią teren rezerwatu niedostępnym, co daje możliwość schronienia łosiom, jeleniom, sarnom i dzikom. W gminie wyznaczono również obszar chronionego krajobrazu w celu stworzenia optymalnych warunków dla utrzymania równowagi ekologicznej poprzez zahamowanie degradacji. Obszar ten obejmuje tereny leśne i użytki rolne przyległe do rzeki Liwy w zachodniej części gminy. Wymienione rezerwaty i obszar chronionego krajobrazu wchodzą w skład Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego. Obejmuje on również lasy w północnej i wschodniej części gminy, a także jeziora Januszewskie i Kawki21. To szczególne położenie gminy, którego wszyscy mamy świadomość wymaga od mieszkańców dbałości o środowisko. Na naszym terenie udało się zawrzeć swoisty kompromis z naturą. Tereny inwestycyjne wyznaczane są tak, by chronić to co najcenniejsze w gminie (np.: Rezerwat Jezioro Gaudy czy Rezerwat Jezioro Czerwica). b. Zarys historii gminy Susz to miasto z siedmiowiekową tradycja zbudowane w latach 1305-1310 jako siedziba Kapituły pomezańskiej na terenie dawnej osady pruskiej, zwanej Susse. Jako część kapitulna ziem krzyżackich, w 1319 roku osada otrzymała prawa miejskie i nazwę Rosenberg, która przetrwała do 1945 roku. O wielowiekowym istnieniu świadczą znajdujące się w nim zabytki: grodzisko X-XIII w., Kościół św. Antoniego w Susz z XIV w., układ urbanistyczny Starego Miasta z XIV wieku, czy miejskie fortyfikacje gotyckie z XV w. W XV i XVI wieku częste wojny pomiędzy władcami polskimi a mistrzami krzyżackimi doprowadziły do niemal całkowitego zniszczenia miasta. Opracowanie wykonane w ramach projektu „Drogi dla Natury – kampania na rzecz zadrzewieo” 4 Lokalny program kształtowania zadrzewieo przydrożnych dla gminy Susz W kolejnym stuleciu, król Szwecji Gustaw II Adolf, dążąc do opanowania Bałtyku, w wyniku wojny z Polską znalazł się w 1628 roku w okolicach Susza. Szwedzi wymuszali kontrybucje wojenne, a podczas wojny miasto ograbiono. Na początku wieku XVIII mieszkańców zdziesiątkowała dżuma. Wiek XIX także nie oszczędził miasta, a okupacja francuska w latach 1806 -1807 zrujnowała je finansowo i gospodarczo. W pobliskim Kamieńcu mieściła się wówczas główna kwatera wojsk francuskich, w której przebywał