PROGRAMMABEGROTING 2020 Maasgouw leeft! Programmabegroting 2020 “Maasgouw leeft" Maasgouw, 24 september 2019 1 Inhoudsopgave Pag. 1. Inleiding 3 2. Planning behandeling Programmabegroting 2020 en kerngegevens 5 3 Programma's 9 3.1 Opbouw programma's 9 3.2 Sociale kracht en cohesie 11 3.3 Woon- en leefklimaat 23 3.4 Economie, arbeid en inkomen 35 3.5 Gemeentebestuur en organisatie 53 4 Financiële overzichten 63 4.1 Algemene dekkingsmiddelen 63 4.2 Overhead 64 4.3 Vennootschapsbelasting 65 4.4 Onvoorzien 66 5 Paragrafen inzake de financiële positie 67 5.1 Inleiding 67 5.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing 67 5.3 Onderhoud kapitaalgoederen 79 5.4 Financiering 87 5.5 Bedrijfsvoering 93 5.6 Verbonden partijen 103 5.7 Grondbeleid 127 5.8 Lokale heffingen 137 6 Financiële (meerjaren) planning 149 6.1 Programmaplan: baten en lasten per programma 149 6.2 Overzicht incidentele baten en lasten 152 6.3 Financiële foto 2020-2023 155 Bijlagen B1 Jaarlijks investeringsprogramma (JIP) 2020 en MIP 2021-2023 159 B2 Meerjarig verloop van reserves en voorzieningen 169 2 1. Inleiding Van Kadernota naar Programmabegroting Deze Programmabegroting 2020 neemt de door de gemeenteraad vastgestelde Kadernota 2020 als vertrekpunt. In de Kadernota zijn kaders op hoofdlijnen geformuleerd die richtinggevend zijn voor de Programmabegroting. Daarbij zijn de financiële vertrekpunten en algemene richtlijnen voor het begrotingsjaar 2020 beschreven en de doelen en acties voor 2020 binnen het sociaal domein, het fysiek domein, het economisch domein en het organisatorisch domein. Vanuit de vertrekpunten in de Kadernota is toegewerkt naar een concrete en complete financiële raming voor het jaar 2020 die in deze Programmabegroting is weergegeven. Bij het opstellen van deze Programmabegroting zijn ook de algemene richtlijnen toegepast die in de Kadernota zijn beschreven. De beleidsmatige doelen en acties die binnen de verschillende domeinen voor 2020 worden gepland worden beschreven in hoofdstuk 3 (Programma's). Ambities, doelen en acties in 2020 Door de gemeente Maasgouw wordt in 2020 doorgewerkt aan de uitvoering van visies en plannen die in de afgelopen jaren zijn vastgesteld. Deze uitvoeringacties leggen een substantieel beslag op de middelen (in financiële en personele zin) die binnen de gemeente beschikbaar zijn, maar worden in de Programmabegroting niet meer expliciet beschreven. Deze Programmabegroting beschrijft alleen de nieuwe doelen en acties voor 2020 en de kosten die daarmee gepaard gaan. Als per domein wordt ingezoomd op de doelen en acties voor 2020 dan ontstaat een beeld van een gemeente die onverminderd ambitieus is. Binnen het Sociaal Domein wordt het functioneren van het Sociaal Wijkteam op het werkveld "Zorg en ondersteuning" verder verbeterd. Daarnaast wordt onder meer verder gewerkt aan speerpunten op het terrein van gezondheid, eenzaamheid , armoede, jeugdzorg en scholing. Bovendien is binnen het Sociaal Domein nieuw beleid in ontwikkeling voor sport (incl. sportaccommodaties) en loopt binnen dit domein één majeur project (Verenigingsaccommodatie Wessem) dat in 2020 in een cruciale fase gaat belanden. Binnen het Fysiek Domein wordt ingezet op het behouden en aantrekken van bewoners voor de dorpen en wordt de regionale structuurvisie Wonen vertaald en uitgevoerd op gemeentelijk niveau. Daarnaast is aandacht voor ontwikkelingen met een grote impact op de fysieke leefomgeving (hoogwatermaatregelen in Wessem en Thorn) en worden voorbereidingen getroffen voor het opstellen van een nieuwe, gemeentebrede omgevingsvisie. Door de gemeente wordt ook intensief meegewerkt aan het opstellen van de Regionale Energie Strategie. Binnen het Economisch Domein is een maatregelenpakket in voorbereiding dat zowel de regionale als de lokale economie moet versterken. Daarbij wordt regionaal beleid voor werklocaties opgesteld en wordt op lokaal niveau verder gewerkt aan de ontwikkeling van de Nautische Boulevard Wessem. Daarnaast stimuleren we op regionaal niveau innovatie en ondernemerschap (via Keyport 2020) en gaan we ook starten met een lokaal ondernemerschapsprogramma. Op het gebied van Toerisme en Recreatie gaat de gemeente - binnen de kaders van een nieuw regionale visie- verder werken aan de aanpak van vakantieparken en gebiedsmarketing en wordt capaciteit vrijgemaakt om samen met ondernemers nieuwe projecten te ontwikkelen. 3 Binnen het organisatorisch domein loopt de bestuurlijke vernieuwing die in 2018 is ingezet ook in het komende jaar door. Daarnaast geven we invulling aan de gemeentelijk taken op het gebied van openbare orde en veiligheid aan de hand van het Integraal Veiligheidsplan. Op veel beleidsterreinen blijven we in 2020 samenwerken binnen verbonden partijen. Binnen de "moeder"-organisatie werken we door aan het verder verbeteren van de dienstverlening (met bijzondere aandacht voor de website). Daarnaast wordt het traject van organisatieontwikkeling voortgezet en zijn processen gestart die verband houden met het "zaakgericht werken" en "gegevensbescherming (AVG)" en " informatiebeveiliging". Gezond, vitaal en robuust "In de komende jaren willen we ambitieniveau en belastingdruk in balans houden, zodat we de gezonde financiële positie van de gemeente kunnen behouden." De bovenstaande passage uit het Coalitieakkoord 2018-2022 heeft aan de basis gelegen van de algemene richtlijnen in de Kadernota 2020. Daarin staat ook een richtlijn voor de bescherming van de reservepositie van de gemeente Maasgouw omdat we als gemeente ook in de volgende bestuursperioden in staat willen zijn om opgaven aan te pakken die zich gaan aandienen. In deze Programmabegroting 2020 zijn we er in geslaagd om een goede balans te vinden tussen ambitieniveau en financiële positie. We werken in 2020 binnen alle domeinen aan ambitieuze programma's en om die te kunnen realiseren is slechts een minimale belastingverhoging nodig en kunnen we de gemeentelijke reserves ontzien. Daarbij wordt krachtig ingezet op de opgaven die zich in 2020 aandienen, maar behouden we ook de reserves die nodig zijn om opgaven in de komende jaren aan te pakken. De Programmabegroting 2020 laat een beeld zien van een gemeente die mensen aanspoort en ondersteunt bij het benutten van hun eigen kracht, die werkt aan de vitaliteit van dorpen, die de kwaliteit van de woon- en leefomgeving waarborgt, die zich inzet voor een sterke economie en die zich richt op het optimaliseren van de gemeentelijke dienstverlening. Tegelijkertijd zien we ook een gemeente die oog houdt voor opgaven die zich op de lange termijn (kunnen) gaan aandienen en die een robuuste financiële positie wil behouden om ook die opgaven krachtig te kunnen aanpakken. Kortom, Maasgouw is én blijft een gemeente met veel levenskracht: Maasgouw leeft! Indeling van de Programmabegroting In hoofdstuk 2 wordt de behandelingsprocedure van de Programmabegroting beschreven. Daarnaast is een overzicht van de kerngegevens opgenomen. In hoofdstuk 3 komt de algemene, beleidsmatige planning (doelen en acties) en de financiële planning (kosten, lasten en baten) voor het begrotingsjaar 2020 per programma samen bij de beantwoording van de volgende vragen: . Wat willen we bereiken? . Wat gaan we daarvoor doen? . Wat gaat dat kosten? De hoofdstuk 4 t/m 8 (en de bijlagen) zijn voornamelijk van financiële aard. Daarin komen de financiële overzichten, de paragrafen inzake de financiële positie en de financiële meerjarenplanning aan de orde. 4 2. Planning Planning programmabegroting 2020 Gemeente Maasgouw Vrijdag 27 september 2019 Aanbieding bij raads- en commissieleden. Donderdag 10 oktober 2019 (vóór 17.00 uur) De fracties dienen (schriftelijk) hun technische vragen in bij de griffie. Griffie draagt zorg voor verspreiding vragen naar college en overige fracties (via iBabs). Vrijdag 18 oktober 2019 (vóór 17.00 uur) Beantwoording van de technische vragen via de griffie. De beantwoording wordt in iBabs geplaatst. Dinsdag 22 oktober 2019 Commissievergadering begroting In deze vergadering is het mogelijk om aanvullende vragen te stellen over de beantwoording van de technische vragen. Het algemeen uitgangspunt is dat ambtenaren de technische vragen beantwoorden. Het college geeft enkel antwoord op politieke vragen. Dinsdag 29 oktober 2019 (19.30 uur) Informeel Fractie Overleg (IFO) Afvaardiging per fractie: LVM 2, PWM 2, NLM 2, LB, CDA en VVD 3 per fractie. Doel: Aankondigen van mogelijke moties en amendementen op inhoud. Griffie is aanwezig. Vanaf woensdag 30 oktober Fractie-overleggen (is aan de fracties zelf om dit wel of niet te doen) Maandag 4 november 2019 (vóór 13.00 uur) Verzenden van de definitieve Algemene Beschouwing, Moties en Amendementen naar de griffie. De griffie zorgt ervoor dat zowel de AB’s, als de M+A klaar staan om deze tijdens de begrotingsvergadering, op het scherm te projecteren en in iBabs te publiceren. Ook wordt er een papieren versie, met schema M+A uitgedraaid om tijdens de vergadering te gebruiken. Dinsdag 5 november 2019 Begrotingsvergadering 9.00 uur – 9.05 uur Opening en bepaling stemcijfer. 9.05 uur – 12.00 uur De griffie heeft de Algemene Beschouwingen vooraf digitaal ontvangen zodat deze na afloop van het indienen meteen op iBabs geplaatst kunnen worden. De fracties dienen afzonderlijk hun Algemene Beschouwingen in en geven een toelichting over hun in te dienen moties en amendementen. Iedere fractie krijgt hiervoor maximaal 15 minuten. De spreker wordt niet geïnterrumpeerd. De grootte van de fractie bepaalt de volgorde. Hierna worden de fracties in de gelegenheid gesteld om te reageren op en debatteren over de Algemene Beschouwingen,