3 OPIS ZASAD OKRE ŚLANIA ZADA Ń GOSPODARCZYCH DLA NADLE ŚNICTWA WRAZ Z ZESTAWIENIAMI TYCH ZADA Ń 3.1. Cele i zasady prowadzenia trwale zrównowa żonej gospodarki le śnej Podstawowym celem realizacji trwale zrównowa żonej gospodarki le śnej jest zachowanie ekosystemu le śnego przy mo żliwie jak najwi ększym zró żnicowaniu biologicznym, oraz zapewnienie równowagi mi ędzy wszystkimi koniecznymi funkcjami lasu. Realizowa ć si ę to powinno przez: - stopniowe dostosowywanie składów gatunkowych biocenoz le śnych do warunków biotopu w trakcie naturalnych b ądź kierowanych procesów przebudowy, - skuteczn ą ochron ę cennych elementów flory i fauny, w szczególno ści opisanych w programie ochrony przyrody obszarów i obiektów prawnie chronionych oraz obiektów nie obj ętych ochron ą prawn ą a cennych i wa żnych dla zachowania ró żnorodno ści biologicznej, - zabezpieczenie takiej ilo ści zasobów le śnych, która zapewnia prawidłow ą relacj ę mi ędzy zapotrzebowaniem rynku na ekologiczny surowiec - drewno, a zapewnieniem trwałego przyrostu zasobów le śnych, realizowane poprzez wywa żanie stosunku pozyskania do przyrostu oraz przestrzeganie zoptymalizowanych etatów u żytkowania, - preferowanie, w ekonomicznie i przyrodniczo uzasadnionych przypadkach, naturalnego procesu odnawiania lasu oraz zalesiania gruntów niele śnych a tak że jak najpełniejszego wykorzystywania procesów zachodz ących w starszych drzewostanach, - wykonywanie zabiegów w sposób zapewniaj ący zachowanie dominuj ącej, ochronnej funkcji, lasu w lasach ochronnych, - uwzgl ędnienie, na ka żdym etapie prowadzenia trwale zrównowa żonej gospodarki, społecznych i ochronnych zapotrzebowa ń. Trwale zrównowa żona gospodarka le śna oznacza działalno ść zmierzaj ącą do ukształtowania struktury lasów i ich wykorzystania w sposób i tempie zapewniaj ącym trwałe zachowanie ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjno ści oraz potencjału regeneracyjnego, żywotno ści i zdolno ści do wypełniania, teraz i w przyszło ści, wszystkich wa żnych ochronnych, gospodarczych i socjalnych funkcji na poziomie lokalnym, narodowym i globalnym bez szkody dla innych ekosystemów. Do celów planowania urz ądzeniowego przyj ęto sze ść kryteriów trwale zrównowa żonej gospodarki le śnej oraz orientacyjne wska źniki odpowiadaj ące tym kryteriom: 195 - kryterium zachowania i odpowiedniego wzmacniania zasobów le śnych i ich udziału w globalnym bilansie w ęgla; - kryterium utrzymania zdrowia i witalno ści ekosystemów le śnych; - kryterium utrzymania i wzmacniania produkcyjnych funkcji lasu; - kryterium zachowania, ochrony i odpowiedniego wzmocnienia biologicznej ró żnorodno ści w ekosystemach le śnych; - kryterium zachowania i odpowiedniego wzmacniania funkcji ochronnych w zagospodarowaniu lasów; - kryterium utrzymania innych funkcji i uwarunkowa ń społeczno-ekonomicznych. Realizacja trwale zrównowa żonej gospodarki le śnej na poziomie planu urz ądzenia lasu dotyczy okre ślenia długo- i średniookresowych celów. Celem długookresowym jest utrzymanie ekosystemu le śnego w stanie dynamicznej równowagi, stabilnego i spełniaj ącego mo żliwie wiele funkcji. Jest to realizowane przez określenie gospodarczych typów drzewostanów (celu hodowlanego) jako podstawowego wyznacznika dalszego planowania oraz przez dobór wła ściwych sposobów zagospodarowania lasu. Cele średniookresowe to osi ąganie przez drzewostany kolejnych faz rozwojowych jak najbardziej zgodnych z naturalnym cyklem rozwoju ekosystemu le śnego i z jednoczesnym zapewnieniem jak najlepszej jego jako ści. Jest to realizowane poprzez ustalenie wskaza ń i wytycznych dla poszczególnych gospodarstw, lasów ochronnych, zapewnienie po żą danego ładu czasowego i przestrzennego, ustalenie wskaza ń dotycz ących przebudowy drzewostanów oraz okre ślenie zada ń z zakresu hodowli lasu, ochrony przyrody itp. W Nadle śnictwie Płaska najwa żniejszym celem gospodarki le śnej na najbli ższy okres gospodarczy b ędzie prowadzenie wszelkich zabiegów gospodarczo-ochronnych w taki sposób, aby nie pogorszy ć naturalnego bogactwa i zró żnicowania środowiska przyrodniczego zarówno w granicach obszarów Natura 2000, jak i poza nimi. Priorytetem jest zapewnienie maksymalnej ochrony chronionym, cennym b ądź rzadkim gatunkom ze świata ro ślinnego i zwierz ęcego oraz przedmiotom ochrony obszarów Natura 2000. Zało żony cel nale ży osi ągn ąć poprzez: • wła ściwe rozpoznanie terenowe rozmieszczenia stanowisk chronionych, cennych lub rzadkich gatunków ro ślin i zwierz ąt oraz mikrosiedlisk chronionych zbiorowisk le śnych w celu zapewnienia im nale żytej ochrony podczas wykonywania zaplanowanych zabiegów, 196 • wła ściwe wykonywanie wszystkich zabiegów zgodnie z zasadami proekologicznej, trwale zrównowa żonej gospodarki le śnej, a na chronionych siedliskach le śnych tak że zgodnie z zasadami okre ślonymi w Prognozie oddziaływania na środowisko, Programie ochrony przyrody oraz Planie zada ń ochronnych obszarów Natura 2000. Nale ży zwraca ć przy tym uwag ę na wył ączanie z zabiegów najcenniejszych fragmentów drzewostanów na zaplanowanej powierzchni oraz pozostawianie odpowiedniej ilo ści drzew dziuplastych i martwego drewna, • przeprowadzanie zabiegów w terminach jak najkorzystniejszych dla chronionych cennych lub rzadkich elementów przyrody. 3.2. Podstawy gospodarki przyszłego okresu 3.2.1. Podstawy organizacji gospodarstwa le śnego i regulacji u żytkowania Zasada zrównowa żonej gospodarki le śnej polega na przyj ęciu elastycznych sposobów gospodarowania odpowiednio do funkcji lasu, regulacji u żytkowania umo żliwiaj ącej kształtowanie po żą danej struktury zasobów drzewnych i wzmaganiu stabilno ści lasu. Ma ona na celu odtworzenie ró żnorodno ści biologicznej ekosystemów le śnych. Ró żnorodno ść funkcji lasów oraz konieczno ść zapewnienia trwało ści tych funkcji przejawia si ę w podziale lasów na kategorie ochronne oraz gospodarstwa. Kategorie ochronne s ą wynikiem wyodr ębnienia dominuj ących funkcji lasów, natomiast podział na gospodarstwa realizuje w praktyce ide ę zachowania trwało ści i wielofunkcyjno ści lasów poprzez odpowiednio zaprojektowany rozmiar i lokalizacj ę u żytkowania oraz zaplanowanie zabiegów piel ęgnacyjnych i hodowlanych. Prawidłowo zaplanowany i wykonany plan gospodarczo-ochronny jest zatem podstawowym elementem zapewnienia wielofunkcyjno ści lasów poprzez zachowanie ich trwało ści, oraz realizacji funkcji gospodarczej, jak ą jest dostarczanie na rynek ekologicznego surowca drzewnego. Zaplanowane w rozpoczynaj ącym si ę dziesi ęcioleciu zabiegi gospodarczo-ochronne wynikaj ą równie ż z celów postawionych przez Plan zada ń ochronnych dla obszarów Natura 2000, jak np. polepszenie stanu siedlisk przyrodniczych poprzez zwi ększenie dostosowania składów gatunkowych drzewostanów do siedliska. Cel zało żony do osiągni ęcia w konkretnym wydzieleniu warunkuje sposób wykonania zabiegu. Wielko ść zaplanowanych u żytków wynika z sumy mi ąż szo ści zaprojektowanej do pozyskania w planowanych zabiegach gospodarczo-ochronnych w konkretnych drzewostanach. 197 Za jedn ą z podstaw planu urz ądzenia lasu na nadchodz ący okres gospodarczy została przyj ęta zasada daleko id ącej przezorno ści w planowaniu zabiegów gospodarczo-ochronnych, tak aby zapewni ć wystarczaj ącą ochron ę cennym elementom środowiska przyrodniczego. 3.2.2. Podział na gospodarstwa Uwzgl ędniaj ąc podział na kategorie ochronno ści, w oparciu o ustalenia KZP oraz aktualn ą Instrukcj ę urz ądzania lasu przyj ęto nast ępuj ący podział na gospodarstwa: Do gospodarstwa specjalnego (S) zostały zaliczone: − rezerwaty przyrody (Kuria ńskie Bagno, Mały Borek, Perku ć, Staro żyn), − lasy stanowi ące wył ączone drzewostany nasienne, − wył ączone powierzchnie badawcze i do świadczalne, − lasy stanowi ące ostoje zwierz ąt obj ętych ochron ą gatunkow ą, − lasy cenne pod wzgl ędem przyrodniczym i krajobrazowym, w szczególno ści gruntach podmokłych, unikatowych, rzadkich i wa żnych dla regionu (w tym wszystkie drzewostany na siedliskach Bb, BMb, LMb i Lw), − lasy, na których zainwentaryzowano siedliska przyrodnicze Natura 2000, zaliczane do siedlisk priorytetowych, − lasy stanowi ące stałe powierzchnie badawcze i do świadczalne (w tym SPO II rzedu), − lasy w strefie 200 m od brzegów Kanału Augustowskiego (zgodnie z Decyzj ą z dnia 9. 02. 1979 r. w sprawie wpisania Kanału Augustowskiego do rejestrów zabytków). Do gospodarstwa lasów ochronnych (O) zostały zaliczone wszystkie lasy ochronne nie uj ęte w gospodarstwie specjalnym. Do lasów gospodarczych (GZ) zostały zaliczone te drzewostany w lasach gospodarczych (nie uj ęte w gospodarstwie specjalnym i lasów ochronnych), dla których przyj ęto zr ębowy sposób zagospodarowania (r ębni ą zupełn ą). Wyst ępuj ą tylko w południowej cz ęś ci obr ębu Mikaszówka. Zestawienie powierzchni zalesionej w ramach gospodarstw przedstawia poni ższa tabela : 198 Tabela 57. Zestawienie powierzchni le śnej w ramach gospodarstw Obr ęb Nadle śnictwo Gospodarstwo Mikaszówka Płaska Serwy II powierzchnia le śna - ha 1 2 3 4 5 Specjalne (S) 1333,36 2602,02 978,01 4913,39 Ochronne (O) 6872,30 4714,04 4087,30 15673,64 Lasów gospodarczych zr ębowych (GZ) 135,29 - - 135,29 Ogółem 8340,95 7 316,06 5 065,31 20 722,32 W Nadle śnictwie Płaska przewa ża gospodarstwo lasów ochronnych, które zajmuje 75,6 % powierzchni le śnej. Gospodarstwo specjalne zajmuje 23,7 % powierzchni a gospodarstwo lasów gospodarczych 0,7 % powierzchni le śnej nadle śnictwa. 3.2.3. Wieki r ębno ści Wieki r ębno ści gatunków lasotwórczych dla V rewizji urz ądzania lasu przyj ęto zgodnie z Zarz ądzeniem nr 36 Dyrektora Generalnego lasów pa ństwowych z dnia 19