Fredingssak Heimdalstrand, gb.nr. 1 0/81 Balestrand kommune Dokume ntasjonsvedlegg 1. Kartfesting Figur 1. Oversiktskartover Balestrandog Esefjorden.Kartutsnitt frå Fylkesatlas. Figur 2.Ov ersiktskart over Balestrandsent rum. Kartutsnitt frå Fylkesatlas. Figur 3. Detaljkart over eigedomenHeimdalstrand, gb.nr. 10/81. Kartutsnitt frå Fylkesatlas. 2. Foto 2.1 Flyfoto frå området og eigedomen Figur 4. Flyfoto, Balestrand sentrum. Foto frå Fylkesatlas. Figur 5. Flyfoto over Hamnen,Heimdalstrand sentralt i biletet. Foto frå kart.finn.no Figur 6. Flyfoto som syner eigedomen Heimdalstrand.Foto frå kart.finn.no 2.2 Eldre foto frå Heimdalstrand Foto av AndersBeer Wilse 1913 Figur 7. Heimdalstrandi 1913. På denne tida hadde beggehusa torvtak og kvite vindaugslister.Foto Anders Beer Wilse, 1913, Norsk Folkemuseum Figur 8. Heimdalstrandi 1913, sett innover Esefjorden.Foto Anders Beer Wilse, 1913, Norsk Folkemuseum Foto av AndersBeer Wilse 1926 Figur 9. Heimdalstrandi 1926 sett inover Esefjorden.Foto AndersB eer Wilse, 1926, Norsk Folkemuseum Figur 10. Heimdalstrandi 1926. På denne tida har ein skifta taktekking frå torv til dobbeltkrumma takstein. Foto Anders Beer Wilse, 1926, Norsk Folkemuseum Figur 11. Heimdalstrand sett innover Esefjorden,med utløa til naboeigedomenfremst i biletet. Foto AndersBeer Wilse, 1926, Norsk Folkemuseum Foto frå Balestrand– Registreringav bygningsmiljøer1983 Figur 12 a og b.Biletet til høgre syner kjøkkeninngangenog delar av hagen.Til venstre ser vi gavlveggenmot vegenog blomsterbeddaog stien langsgavlveggen. Figur 13 a og b. Biletet til venstre syner langveggenmot aust, vi ser her stien og blomane langsved veggen.Biletet til høgre syner ein detalj av dekoren i gavlenover inngangsdøra. Figur 14 a og b. Biletet til venstre syner den opphavlegeporten ved vegen,med skiltet som Emmaog HelgaNormann hengdeopp når dei var i Balestrandfor å informere turistane om at dei kunne komme innom for å kjøpe bilete og andre suvenirarsom dei produserte og selde på Heimdalstrand.Biletet til høgre syner inngangsdøraog delar av beplantninga rundt den. Foto fr å SEFRAK-registreringa i 1991 Sommarhuset Figur 15. Biletet til høgre syner den nye porten langsvegen. Denne porten erstatta den opphavlegeporten sannsynlegvis ein gongnetter 1983. Stabbur/atelier Figur 16. Biletet til venstre syner trappa og reposet ved inngangsdøraslik det var før den falt ned. 2.3 Heim dalstrand i dag Den vedlagtefotodokumentasjonen av Heimdalstrandi dag omhandlari dette vedleggetkun eksteriørbilete. Interiørbileta som er tatt i sambandmed fylkeskommunensin dokumentasjonav huset er unntatt offentlegheitai medhaldav Offentleglova§ 13 jf. Forvaltningslova§ 13 og Offentleglova§ 24 tredje ledd. 2.3.1 Hagen Figur 17. Hagensett frå fjorden. Figur 18. Hagensett frå fjorden. Figur 19. Hagensett mot stabburet/atelieret. Figur 20. Hortensiasom vekslangs austre langvegg. Figur 21. Fundamentetetter utdeoen. Restaretter grinda mellom Heimdalstrandog naboeigedomen.Andedammen var på oppsidaav utedoen. Figur 22. Detalj av dolmenen i hagen framfor huset. Figur 23. Andehusetsom no er oppbevart i kjellaren. 2.3.2 Eksteriør sommarhus Figur 24. Fasadenmot fjorden. Det lyse partiet på veranda rekkverket dekker det som før var ope då trappa frå hagentil verandaengjekk hit. Figur 25. Fasadensett frå stabburet/atelieret. Figur 26. Langveggmot aust. Figur 27. Gavlveggenog langveggenmot aust. Figur 28.Gavlen mot vegenmed den overbygdeinngangsdøra. Figur 29. Gavlenmot vegenmed det dekorerte gavlfeltet med valknute og dragar. Figur 30. Langsidemot aust med kjøkkeninngangen. Figur 31. Gavlfasadenmot fjorden, med den store klematisplanta som veks opp till gesimsen. 2.2.1 Detaljar eksteriør Figur 32. Detalj av valknuten, dragar og utskorne vindskeier på gavlveggenmot vegen. Figur 33. Detalj av inngangspartietmot vegen. Figur 34. Detaljar av utskjeringanepå kapitelet på stolpane ved inngangsdøramot vegen.Dragemotiv sannsynlegvis inspirert av utskjeringanepå Urnes stavkyrkje. Figur 35. Detalj av vindaugaved sida av inngangsdørai gavlen mot vegen. Figur 36. Kjøkkendøramed trapp ned i hagen. Figur 37. Kjellardøraunder verandaen. Figur 38. Vindaugapå verandaen,med klematisplanta som veks opp til gesimsen. Figur 39. Eit av vindaugapå langveggen. Figur 40. Dekor på gavlveggenmot fjorden. Figur 41. detalj av mann til hest (moglegvisguden Heimdal). Figur 42. Detaljbilete av ein av draganesom er utforma inspirert etter urnesstilen,og plassertpå kvar side av mannen til hest i gavlen. Figur 43. Detalj av stilisert soloppgang/nedgangover der trappa kom inn på verandaen. Figur 44. Bord med vikingskip og fuglar. Under denne ei dekorativ bord inspirert av urnesstilen. Figur 45. Den innebygdealtanen i første etasje. Figur 46. Portalen rundt inngangsdørasom går frå verandaentil peisestova. Figur 47. Øvste del av portalen med eigedomsnamnet"Heimdalstrand" innskrive mellom dei to dyrehovuda. Figur 48. Detalj av dyrehovud på portalen rundt døra inn til peisestova. Figur 49 . Detaljar av dei utskorne pilastrane på portalen. Formspråketpå dekoren er inspirert av urnesstilen. Figur 50. Detalj av dørhammarpå verandadøra. Figur 51. Verandadøra.Biletet til høgre er detalj av utelampa ved sida av verandadøra. Figur 52. Vindaugainn til Rosestuen. Figur 53. Dyrehovudsom tilhøyrer den opphavlegetrappa frå verandaentil hagen,no oppbevart i kjellaren på huset. Figur 54. Delar av dekoren til den opphavlegetrappa frå verandaentil hagen.I dag er dei oppbevart i kjellaren. Figur 55. Detaljar av dyrehovud frå porten mot vegen.Porten er i dag oppbevart i kjellaren. 2.4.1 Eksteriør atelier/stabbur Figur 56. Stabbur/atelier sett frå hagen.Sommarhuset til høgre. Figur 57. Langsidamot vest. Figur 58. Fasadenmot fjorden (nord). Figur 59. Gavlveggenmot vegen(sør). Sommarhusettil venstre. Figur 60. Gavlveggen2016. Reparasjonsarbeidpå stabburet/atelieret er starta opp. Figur 61. Langsidamot aust. Figur 62. Detalj av dekoren på vindskiene. Figur 63. Detalj av det samanrastegelenderet med relieffdekor frå stabburet/atelieret. 3.2 Skildring og historikk 3.2.1 Skildring 3.2.1.1 Lokalisering EigedommenHeimdalstrand er lokalisert i Balestrandkommune i ytterkanten av Balestrandsentrum ved munningenav Esefjorden.Tettstaden Balestrand ligg om lag midt i Sognefjordender den deler seginn i fjordarmaneEsefjorden og Fjærlandsfjorden.Dei bratt e fjellsideneopp frå fjorden gjev området eit klassiskfjordlandskap. Esefjorden er den minste av fjordarmane,fjorden er smal og omkransaav høgefjell. Noko som skapareit dramatisklandskap som alt frå byrjingaav 1800- talet har trekt kunstnararog seinare turistar til seg. EigedommenHeimdalstrand ligg på nedsidaav vegenStrondi og med Esefjordenmot nord, i eit område kalla Hamnen.Området har eit heilskaplegbygningsmiljø som i hovudsaker bygd ut i løpet av første halvdelav 1900- talet. Eigedomaneher ligg i ei rekkje mellom Esefjordenog vegenStrondi og mangehar samsbygningsstruktur. Der bustadhusetligg i den sørlegedelen av tomta mot Strondi, og med nordvendt hagemot Esefjorden.Ved fjorden har eigedomanefast bryggjeog dei fleste har eit uthus/naust i tilknyting til fjorden. Heimdalstrandskil segfrå dei andre eigedomanei Hamnenved at denne eigedomeni dag ikkje har noko naust eller uthus ved fjorden kun eit stabbur,opphavleg nytta som atelier, aust for bustadhuset. 3.2.1.2 Hage Tomta til Heimdalstrander nordvendt og skrånarforholdsvis bratt ned mot fjorden. Ein sti går frå vegenog ned til inngangenpå baksidaav huset. Frå inngangsdøragår det ein sti vidare vestovertil kjøkkendøraog på austsidaav huset er det grasbakkemed ein sti langslangveggen ned mot framsida av huset og atelieret. I skråningenmellom vegenStrondi og huset er det spor etter hageblomar.Det er og spor etter blomsterbedlangs gavlveggen. Mellom anna er det framleisvalmuer som blomstrar her. Påvestsida av huset er det att nokon bærbuskerog det er her ein stor blå Hortensiaplante. På hjørnet med verandaener det ein svært stor klematissom veksheilt opp til gesimsenog som heng delevisned over vindaugapå austsidaav verandaen. Hagenpå framsidaav huset ber preg av å ha vore terrassertog det er spor etter sti og trapper til stabburet og ned til bryggja.Eit eldre frukttre står framleisatt i hagenog det er fleire større trær nede ved fjorden. Hagener overgrodd,med ulike planter som sannsynlegvishar spreidd segsjølv ut i hagen. Av faste installasjonar er den vesledolmenen 1 som står på terrassenframfor fasadenav spesiell interesse.Denne vart sett opp av Willi Pastorog har sannsynlegvisstått her frå om lag då huset var nyoppført, jf. Wilse sitt f oto frå 1913 der den er godt synleg.Steinbryggja ved fjorden er og eit viktig 1 Ein dolmen er i europeiskarkeologi den vanlegenemninga for ein av megalittkulturensine gravformer,i Norden ogsåomtala som dysse.Gravene består av eitt rom og over det er det plassertvanlegvis 4 -5 steinblokkersom ber ein dekkstein.Eit stort tal av desseer kjent frå Sverige,Danmark og Nord- Tyskland. Dyssenevar vanlegvissvært store, og på mangeav dei kunne ein vaksenman stå oppreist under dekksteinen og samstundesha god plassover hovudet. Den dolmenensom Pastorsette opp på Heimdalstrander ein mikro- versjonav desseog det er heller ikkje noko gravkammerunder den. Vi kan sjå på dolmenensom eit utslagav Pastorsin interessefor det forhistoriske. element i hagen.Bryggjer av denne type finn ein fleire av i området og er karakteristiskfor mangeav eigedomanesom vart bygd rundt førre århundreskifte. Påtomta står det fr amleisrestar etter tidlegare bygningarsom har stått der. Nedeved fjorden står grunnmurenetter ei stove som stod der før sommarhusetvar