ZAPIS STENOGRAFICZNY Posiedzenie Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą (61.) w dniu 3 czerwca 2014 r. VIII kadencja Porządek obrad: 1. Informacja o sytuacji Polaków w wybranych krajach afrykańskich. 2. Informacja Fundacji Polskiego Godła Promocyjnego na temat konkursu „Wybit- ny Polak 2014”. Zapis stenograficzny jest tekstem nieautoryzowanym. (Początek posiedzenia o godzinie 14 minut 02) (Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Andrzej stety korki. Pana Michała Lipińskiego z Fundacji Polskiego Person) Godła Promocyjnego „Teraz Polska” również nie ma. A czy jest pan Dariusz Skonieczko, kustosz Państwowego Muzeum Etnograficznego? Nie… Przewodniczący Andrzej Person: Raz jeszcze przepraszam za pewne niedogodności ma- Witam państwa bardzo serdecznie na kolejnym, jące związek z tym, co dzisiaj ma miejsce w Warszawie. sześćdziesiątym pierwszym posiedzeniu Komisji Spraw W przededniu tej naszej wielkiej rocznicy, w wigilię, Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą. Witam panie można powiedzieć, dwudziestopięciolecia wolnej Polski i panów senatorów, witam także wielu znakomitych gości, spotkaliśmy się na kolejnym posiedzeniu naszej komisji. których listę na szczęście mam, więc będzie mi łatwiej. Nie pamiętam, żebyśmy w ciągu tych już prawie dziesięciu Pan minister Marcin Kubiak jest podsekretarzem stanu lat, od kiedy mam zaszczyt i honor być członkiem, a na- w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju, byłym ambasa- wet przewodniczącym tej komisji, rozmawiali o Polakach dorem Rzeczypospolitej Polskiej w Zimbabwe i RPA. Jeśli w Afryce. Z reguły intrygują nas, są przedmiotem badań państwo pozwolą, będę czytał według listy, mam nadzieję, że i różnych dyskusji nasi rodacy na Wschodzie, nasi rodacy, panie nie będą miały do mnie o to pretensji. Witam pana dyrek- którzy ostatnio tak licznie migrują do Europy Zachodniej, tora Jacka Junoszę-Kisielewskiego, dyrektora Departamentu do Unii Europejskiej, nasi starzy rodacy w Ameryce Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą w Ministerstwie Północnej i Południowej. Afryka była terenem do tej pory Spraw Zagranicznych. Witam także pana dyrektora Piotra mało znanym i przyznam szczerze, że niedużo na ten temat Puchtę z tego samego ministerstwa. Witam panią dyrektor wiemy. Każdy doskonale zna Stasia i Nel, ale to trochę – przepraszam, że w takiej kolejności, pani mi wybaczy – mało… Powiem państwu w zaufaniu, że próbowałem za- Margaretę Kassanganę, która jest wicedyrektorem, zastęp- prosić Adama Fidusiewicza, który grał Stasia w tej drugiej cą dyrektora Departamentu Afryki i Bliskiego Wschodu. ekranizacji, ale niestety dzisiaj ma bardzo dużo zajęć, nie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego reprezentuje pan mógł przyjść na nasze posiedzenie… dyrektor Bogusław Szymański, którego widziałem i którego (Głos z sali: Bardzo nam wydoroślał.) witam serdecznie. Mamy całą listę parlamentarzystów, nie tyl- I bardzo nam wydoroślał, to już nie Staś, tylko bardzo ko senatorów, lecz także posłów. Następny w kolejności jest poważny Stanisław, to prawda. pan radca ministra z Departamentu Promocji i Współpracy Spotkanie na taki temat zostało zorganizowane po raz Dwustronnej Ministerstwa Gospodarki Krzysztof Dąbrowski pierwszy. – witam bardzo serdecznie. Przepraszam, że wymieniam O wprowadzenie do naszej dzisiejszej dyskusji bardzo dopiero w tej kolejności, choć przyjechała pani do nas z naj- prosiłbym pana dyrektora Jacka Junoszę-Kisielewskiego dalszego miejsca – witam panią doktor Krystynę Grabowską, z Ministerstwa Spraw Zagranicznych – nie pamiętam, czy konsula honorowego Rzeczypospolitej Polskiej w Harare był pan ambasadorem w Afryce, ale na pewno w Brazylii, w Zimbabwe, która przyjechała z tego dalekiego kraju wraz to pamiętam doskonale. Brazylia teoretycznie nie leży aż tak z mężem, panem Wiesławem Grabowskim, od lat związanym bardzo daleko od Afryki, niemniej jednak to kawałek drogi. z piłką polską i afrykańską, którego też bardzo serdecznie Panie Dyrektorze, Panie Ambasadorze, bardzo proszę witam, zwłaszcza z powodu zbliżającego się wielkimi kroka- o zabranie głosu. mi mundialu. Witam pana Wojciecha Jasińskiego z Instytutu (Dyrektor Departamentu Współpracy z Polonią Afrykańskiego, przewodniczącego rady, byłego ambasadora i Polakami za Granicą w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej w Kenii. Jacek Junosza-Kisielewski: Brazylia leży tylko 3 tysiące km Spoglądam na drugą stronę i witam kolejnych znakomi- od Afryki, to naprawdę blisko…) tych gości: pana doktora Andrzeja Łupinę, doradcę zarządu Znam takich, którzy pokonali tę odległość łódką. Polsko-Afrykańskiej Izby Gospodarczej, pana przewod- (Dyrektor Departamentu Współpracy z Polonią niczącego zespołu ekspertów Jeana Luca Mahboubiego – i Polakami za Granicą w Ministerstwie Spraw Zagranicznych witam pana bardzo serdecznie – pana Marka Garzteckiego, Jacek Junosza-Kisielewski: Tak było.) byłego ambasadora RP w Angoli, eksperta do spraw Afryki Jeden był nawet kilkakrotnie na posiedzeniach naszej Światowego Forum Ekonomicznego. Pana Krzysztofa komisji. Przybyła nie widziałem, ale nie może dojechać, bo są nie- Proszę. 4 61. posiedzenie Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą Dyrektor Jeśli chodzi o pozostałą część tego kontynentu, to mo- Departamentu Współpracy z Polonią żemy powiedzieć, że Polonia żyje tam w bardzo dużym i Polakami za Granicą rozproszeniu. Szacujemy, że w pozostałych ponad trzy- w Ministerstwie Spraw Zagranicznych dziestu krajach Polonia liczy nie więcej niż kilka tysięcy Jacek Junosza-Kisielewski: i żyje na powierzchni znacznie większej niż Europa – to pokazuje, jak bardzo rozproszone jest to środowisko, co Szanowny Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! oczywiście determinuje charakter tej Polonii. Wobec tak Szanowni Państwo! dużego rozproszenia brakuje organizacji, trudniej o ini- Niezwykle trudne zadanie przede mną. Jest to dla mnie cjatywy propolskie, a jeżeli już są, to zajmują się tym po- krępujące wobec obecności tutaj tak wielu wybitnych szczególne osoby, które rzadko się kontaktują. O Zimbabwe znawców Afryki, moich kolegów z Ministerstwa Spraw już mówiłem. W niektórych krajach jest to grupa kilkuset Zagranicznych, związanych z ministerstwem na stałe lub osób; szacujemy, że w Egipcie siedemset pięćdziesiąt osób, czasowo, którzy na tym kontynencie spędzili długie lata w Tunezji siedemset, w Algierii czterysta siedemdziesiąt, i ich znajomość problematyki, również problematyki Polonii w Maroku czterysta do pięciuset, w Libii trzysta pięć- afrykańskiej, ma zupełnie inny wymiar niż nasze ogólne dziesiąt. Ale są też regiony Afryki, w których Polonia jest spojrzenie w departamencie. Jednak chciałbym tutaj doko- bardzo nieliczna. Przykładem może być dziesięć krajów nać takiego krótkiego spojrzenia na Polonię afrykańską. Afryki Zachodniej, a należą do nich między innymi Ghana, Problematykę Polonii afrykańskiej powinniśmy podzie- Gwinea Równikowa, Kamerun, Nigeria, Togo. W dziesię- lić, a narzuca się następujący podział. Otóż musimy osobno ciu tych krajach mieszka łącznie około stu przedstawicieli rozpatrywać Polonię w Republice Południowej Afryki oraz Polonii. To jest chyba przykład najsłabiej spolonizowanego tę we wszystkich pozostałych krajach. Pośrednią pozy- obszaru świata. cję zajmuje Zimbabwe ze względu na historię emigracji Warto na tym tle zwrócić uwagę na sytuację, jaka panuje i ze względu na najwyższą liczebność – gdyby nie liczyć w Angoli. Tam wprawdzie Polaków jest w tym momencie, Republiki Południowej Afryki – bo szacujemy, że jest tam jak szacujemy, około trzystu sześćdziesięciu, ale stu z nich około tysiąca Polaków, czyli więcej niż w którymkolwiek pracuje na platformach naftowych i ich liczba stale rośnie. innym kraju poza RPA. Jest to zatem kraj, w którym obserwujemy największą dy- Ale zacznę od RPA. To jest państwo, w którym mieszka namikę społeczności polskiej. względnie duża liczba przedstawicieli Polonii, szacowana Prawodawstwa poszczególnych państw Afryki w prze- obecnie na dwadzieścia pięć do trzydziestu tysięcy, a więc ważającej części nie regulują statusu mniejszości narodo- jak na warunki afrykańskie jest to dużo. Jest to jednak liczba wej, zresztą wobec takiej koncentracji trudno formułować trudno porównywalna z liczebnością Polonii w wielu innych oczekiwania, o taki status się ubiegać. Zasadniczo nie krajach świata, którą podajemy w setkach tysięcy czy wręcz odnotowuje się przejawów dyskryminacji rasowej wobec w milionach. Obecność Polaków w Republice Południowej Europejczyków, a więc również Polaków, ale w niektórych Afryki historycznie sięga końca XIX w., kiedy dokonano regionach mamy do czynienia z poważnym zagrożeniem, tam odkrycia diamentów oraz złota i zaczęli tam docierać na przykład uprowadzeniami obcokrajowców czy zama- pierwsi Polacy. W czasie II wojny światowej przybyło tam chami terrorystycznymi. Można tutaj wymienić choćby dwanaście tysięcy żołnierzy i około pięciuset osieroconych Kamerun i Nigerię. dzieci z Syberii – to była taka pierwsza liczniejsza grupa. Trudna sytuacja panuje w krajach, w których nastąpił W Republice Południowej Afryki sukcesywnie pozostawali upadek reżimu, na przykład w Libii. Tam podstawowym pracownicy Polservice, którzy po wygaśnięciu kontraktu wyzwaniem dla obywateli polskich pozostaje konieczność postanowili nie wracać do Polski. Istotny napływ Polonii do odnalezienia się w nowej rzeczywistości. Polacy, nie tylko Republiki Południowej Afryki nastąpił w okresie emigracji, zresztą Polacy, są w złej sytuacji z punktu widzenia bez- którą nazywamy solidarnościową. pieczeństwa, nie mają często pracy, są w trudnej sytuacji Jeśli