rijksmuseum van oudheden 1 jaarverslag 2014 rijksmuseum van oudheden jaarverslag 2014 Leiden, mei 2015 jaarverslag 2014 2 3 rijksmuseum van oudheden jaarverslag 2014 rijksmuseum van oudheden jaarverslag 2014 © 2015 Rijksmuseum van Oudheden, Leiden Het Rijksmuseum van Oudheden (1818): Afbeelding voorzijde: Op de BRAFA kunstbeurs verwierf het RMO een fragment, afkomstig van de buitenzijde van een zwartgranieten schrijn Missie en ambitie: of naos, zoals die in het allerheiligste van de belangrijkste Egyptische tempels stonden. Het fragment toont een zeldzame afbeelding van de scheppergod Chnoem, afgebeeld met een ramskop. Voor hem staat een draaischijf, Het Rijksmuseum van Oudheden wil het centrale waarop een hoge kleicilinder is geplaatst. De god drijft de schijf aan met zijn voeten en gebruikt beide handen podium in Nederland zijn waar de oudheid en de voor het vormen van de klei, waaruit hij de wereld en alle schepselen gaat maken. Het idee van de schepping uit klei is archeologie voor een divers publiek tot leven wordt in vele culturen bekend. In Egypte lag deze symboliek extra voor de hand vanwege de jaarlijkse Nijloverstroming, die gebracht. Door middel van tentoonstellingen, een laag vruchtbaar slib achterlaat waaruit het nieuwe leven ontstaat. Het naosfragment past stilistisch in de tijd van het educatie, publieke activiteiten, wetenschappelijke laatste inheemse koningsgeslacht van Egypte, de dertigste dynastie (380-343 v.Chr.). bestudering en (inter)nationale uitwisseling Het fragment is verworven met steun van het Mondriaan Fonds en de BankGiro Loterij. verhalen wij over de relevantie van de oudheid in heden en verleden. 4 5 rijksmuseum van oudheden jaarverslag 2014 rijksmuseum van oudheden jaarverslag 2014 Het Rijksmuseum van Oudheden wordt gesteund door de BankGiro Loterij. Inhoud 9 Vooraf 10 Voorwoord 12 Resultaatafspraken met het ministerie van OCW 16 Hoofdstuk 1: Publieksfunctie 1.1 Kwaliteit, gemeten in waardering 1.2 Economische waarde, gemeten in inkomsten en omzet 1.3 Bereik, gemeten in diverse vormen van contact 1.4 Impact, uitgedrukt in betrokkenheid 72 Hoofdstuk 2: Collectiefunctie 2.1 Kwaliteit van het interne beheer 2.2 Collectiewaarde en objectkennis 2.3 Objectzichtbaarheid, impact en reputatie 94 Hoofdstuk 3: Kennis- en wetenschapsfunctie 3.1 Kwaliteit en waarde: de collectie als bron 6 3.2 Bereik: Overdracht van kennis 7 3.3 Impact en invloed 110 Hoofdstuk 4: Algemeen beheer 4.1 Personeelsbeheer 4.2 Ondersteunende afdelingen 4.3 Raad van toezicht 4.4 Jaarrekening 120 Bijlagen I Inkomende bruiklenen II Kortlopende bruiklenen rijksmuseum van oudheden jaarverslag 2014 III Langdurige bruiklenen rijksmuseum van oudheden jaarverslag 2014 IV Externe nevenfuncties V Publicaties VI Lezingen VII Organogram VIII Governance Code Cultuur IX Risicomanagement Vooraf Dit jaarverslag volgt de structuur van het model Publieke Waarde dat in 2012 is vastgesteld door de toenmalige Vereniging Rijksmusea (VRM), thans gefuseerd met de Museumvereniging. Dit model komt overeen met de prestatie-eisen die het ministerie van OCW minimaal stelt. Het komt er kort gezegd op neer dat de belangrijkste museale functies (collectiefunctie, publieksfunctie en kennis- en wetenschapsfunctie) worden gecombineerd met graadmeters als kwaliteit, bereik, impact en waarde. Dat ziet er in een model als volgt uit: Publieksfunctie Collectiefunctie Kennis en wetenschap Kwaliteit Waardering Beheer Bronfunctie Economische waarde Inkomsten Objectkennis Bronfunctie Bereik Contacten Zichtbaarheid Overdracht Invloed (impact) Betrokkenheid Reputatie Reputatie Door het begrip ‘bereik’ te kruisen met de kennis- en wetenschapsfunctie is het evident dat er sprake is van overdracht van kennis door de conservatoren in publicaties, lezingen, colleges en optredens in de media. Dat is meet- 8 baar te formuleren. De combinatie van economische waarde 9 en publieksfunctie is te formuleren als indicator voor de inkomstenstromen, zoals inkomsten aan de kassa, winkelin- komsten en zaalverhuur. In de eerste drie hoofdstukken van dit jaarverslag wordt dit model voorzien van behaalde resul- taten. Voorafgaand hieraan is een samenvatting opgenomen van de prestatie-eisen die het museum met het ministerie van OCW heeft gemaakt. Het verslag sluit af met een hoofd- stuk over het algemene beheer en een aantal bijlagen. rijksmuseum van oudheden jaarverslag 2014 rijksmuseum van oudheden jaarverslag 2014 Voorwoord Klinkende, nog nooit vertoonde resultaten. Het klinkt wat Het verbeteren van de zichtbaarheid van de collectie en de triomfantelijk, maar het Rijksmuseum van Oudheden heeft mobiliteit daarvan is aantoonbaar geslaagd. Niet alleen in een jaar achter de rug dat niet snel herhaald zal worden. Een huis door dertien tentoonstellingen, maar ook door acht jaar om trots op te zijn. venues van vijf verschillende tentoonstellingen in binnen- en buitenlandse musea. Het bruikleenverkeer leverde Zo haalde het RMO 207.667 bezoekers, bijna 48% boven imposante resultaten op. Er werden 1.400 objecten van de norm van 139.600 die het ministerie van OCW als 80 musea in bruikleen gevraagd, bijna 1.300 voorwerpen resultaatafspraak mee gaf voor de periode 2013/2016. Het gingen naar 37 binnen- en buitenlandse musea. Bijna 1.600 hoogste aantal in de bijna 200-jarige geschiedenis van voorwerpen heeft het RMO aan meer dan zestig instellingen het museum, terwijl het RMO in de voorafgaande jaren al in langdurig bruikleen gegeven. Het zou ons verbazen als bovengemiddeld scoorde. De verklaring voor dit cijfer is in het RMO hiermee niet in de top vijf van Nederlandse musea eerste instantie het fabuleuze succes van de tentoonstelling met het meest intensieve bruikleenverkeer staat. Petra. Wonder in de Woestijn, die in de eerste drie maanden van het jaar ruim 85.000 bezoekers trok. Daarna trok het De zichtbaarheid van de collectie krijgt ook gestalte door de RMO veel bezoekers met Gouden Middeleeuwen (de beste groeiende databases en door de meer dan 170 lezingen die april-, mei- en augustusmaand van de afgelopen vijftien in het museum, maar ook door de conservatoren buiten het jaar), was er onverwacht succes met de kindertentoonstelling museum, werden gegeven. Voor het RMO is zichtbaarheid IJstijd (in twee weken herfstvakantie 17.000 bezoekers van de collectie inherent aan overdracht van kennis over de waarvan meer dan 5.000 kinderen) en scoorde Carthago verzameling. In dit jaarverslag is voor het eerst inzichtelijk met 25.000 bezoekers in de laatste vijf weken van het jaar gemaakt hoe groot de fotocollectie van het museum is en in conform verwachting. hoeverre deze al dan niet gedigitaliseerd is. Het museum is het Blockbusterfonds zeer erkentelijk voor Het museum werkt, dankzij een eenmalige subsidie van Op het gebied van nationale samenwerking coördineerde oude linoleum achthonderd vierkante meter asbesthoudend de katalyserende rol die zij heeft gespeeld bij deze stijgende het ministerie van OCW, aan de integratie van de collectie het RMO landelijk de MuseumJeugdUniversiteit voor zestig materiaal. Een tweede, meer schadelijker soort asbest, bezoekcijfers. Zowel bij Petra als bij Carthago ondersteunde gesneden stenen van het voormalige Geldmuseum in de musea en betrok het (voor het laatste jaar) zevenveertig is als brandwering aangebracht achter de natuurstenen zij met een garantstelling de promotionele uitingen. Het database. Eind 2014 werd de registratie van ruim 3500 gem- musea bij de BankGiro Loterij MuseumMaandag. Daarnaast gevels in de Tempelzaal. Om het asbest te verwijderen is 10 RMO is tot op heden het enige museum dat twee keer met men en cameeën in MS Excel afgesloten. Vanaf mei werd bracht het museum tentoonstellingen naar Lunteren, een ingreep nodig waarbij de entreezaal een half jaar sluit, 11 succes aan aanvraag bij dit nog jonge fonds indiende. begonnen met het fotograferen van de stenen en afdrukken. Heerlen en Sittard. omdat de binnengevel ontmanteld zal worden. Dat betekent Er zijn ruim zesduizend foto’s gemaakt. Volledige import in dat kassa, toiletten, winkel en café niet bereikbaar zijn. Het aantal kinderen onder de 18 jaar dat het RMO bezocht de database TMS is in 2015 aan de orde. Vijf Memoranda of Understanding (MoU) schragen de inter- Het Rijksvastgoedbedrijf adviseert sluiting van museum, steeg voor het eerst tot boven de 50.000 (2013: 42.000). nationale wetenschappelijke ambities en samenwerkingen. vanwege mogelijke asbestbesmetting, trillingen en Daarvan waren er 22.661 scholier en daarmee behaalde Op het terrein van digitalisering is het RMO voorts ver- Naast de bestaande overeenkomsten met het archeologisch geluidsoverlast. Dit zal gebeuren na Carthago (11/05). het museum de resultaatafspraak met het ministerie ruim heugd over de samenwerking met Google, als enige niet- museum in Bologna, de oudheidkundige dienst en de (18.500 leerlingen). Het bezoek van 6.500 HBO- en univer- specifiek beeldende kunstmuseum in Nederland. Er zijn Yarmouk University in Jordanië en de overeenkomst over Na de asbestverwijdering is herstel van het casco nodig, sitaire studenten wordt hierbij niet meegewogen. Voor een zeven verschillende Google applicaties. Het meest recent de restauratie van mummiekisten met de Vaticaanse Musea waarbij de ambitie is terug te gaan naar de oorspronkelijke museum met een wetenschappelijke functie zoals het RMO is de toevoeging van een app met een aantal museumrou- werden er twee nieuwe samenwerkingsverbanden gesloten. architectuur, dus zonder verlaagde systeemplafonds en zijn bezoeken van deze studenten evenzeer relevant, zeker tes door de vaste opstelling. Het