Suwałki. Ratusz Miejski. Suwałki. The City Hall Suwałki. Rathaus W rysunkach Władysława Pietruka w rysunkach i akwareli Władysława Pietruka Wydano przy współpracy Urzędu Miasta w Suwałkach Wydał: Władysław Pietruk Białystok 2009 Suwałki. l Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej Suwałki. Maria Konopnicka First High School Suwałki. Allgemeinbildendes Maria Konopnicka-Lyzeum Nr. l 1836 r. rozpoczęła w Suwałkach n 1836, the district school was moved from kształcenie młodzieży szkoła obwo­ Szczuczyn to Suwałki. After three years it W dowa przeniesiona ze Szczuczyna. Po I was moved yet again, this time to Sejny, from trzech latach przeniesiono ją z kolei do Sejn, skąd which the secondary school was moved back to do Suwałk, jako stolicy guberni, zabrane zostało Suwałki, the capi tal of the province at that time. gimnazjum, które od r. szk. 1840/41 kurator pod­ Since in the academic year of 184011841 the niósł do rangi gubernialnego. Wkrótce zapadła też school was elevated to the rank of the main sec­ decyzja, iż na potrzeby szkoły należy zbudować ondary school in the province, it was decided that odrębny gmach. Budynek zajmowany dziś przez a separate building had to be erected. The edifice 1 Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopni­ that today houses Maria Konopnicka High School ckiej powstał w okresie od 11 lipca 1843 r. do 19 No. l was built between 11 July 1843 and 19 Au­ sierpnia 1846 r. Zachował pielwotny kształt ze gust 1846. It has retained its original shape and all wszystkimi detalami architektonicznymi. architectural details. Projektował ten gmach jeden z najlepszych The building was designed by Antonio ówczesnych architektów europejskich Antonio Corazzi, one ofthe best architects ofthe time who Corazzi, który w latach 1818-1845 - po przyby­ came to Poland from ltaly and between 1818 and ciu z Włoch - pozostawał w służbie Królestwa 1845 was in service with the government of the Polskiego. Kingdom of Poland. Budynek jest pięknym obiektem klasycy­ The building constitutes areOlarkable speci­ stycznym. Długą elewację zamykają po bokach men ofClassicism. Its long front is enclosed within ryzality; część środkowa zdobi dużo większy, risalits. The wide risalit in the middle that reaches szeroki ryzalit wyniesiony ponad fasadę i stano­ above the fayade constitutes the main architectur­ wiący główny element architektoniczny budowli. al element of the edifice. The risalits are crowned Ryzality zwieńczone są płaskimi półotwartymi with fiat half-open frontages. The rusticated walls, frontonikami. Boniowane ściany, "półcyrkiel" the shape ofthe windows, the proportions, and the w opaskach okien, proporcje, rytm wieloosio­ special rhythm of the fayade complete the beauty wej elewacji - uzupełniają "Corazziańską" urodę accorded the building by Corazzi. gmachu. Many renowned people learnt in this school: W murach tej szkoły uczyło się wiele wybit­ Alfred Wierusz-Kowalski (distinguished painter), nych postaci: Alfred Wierusz-Kowalski (słynny Oskar Awejde (member of the National Govern­ malarz), Oskar Awejde (członek Rządu Narodo­ ment during the January Rising), Karol Brzo­ wego w Powstaniu Styczniowym), Karol Brzo­ zowski (poet and traveler), Mieczysław Geniusz zowski (poeta, podróżnik), Mieczysław Geniusz (one ofthe constructors ofthe Suez Canal), Jerzy (jeden z budowniczych Kanału Sueskiego), Jerzy Lalewicz (distinguished Polish and European Lalewicz (wybitny polski i europejski muzyk), musician), Kazimierz Kulwieć (creator of PTTK, Kazimierz Kulwieć (twórca PTK, naukowiec, scientist and teacher), Edward Szczepanik (the pedagog), Edward Szczepanik (ostatni premier last prime minister of Polish Government in Ex­ rządu polskiego na Uchodźstwie), Andrzej Mi­ ile), Andrzej Miłosz (journalist and translator), łosz (publicysta, tłumacz), Mirosław Pietrewicz Mirosław Pietrewicz (deputy prime minister of (wicepremier w rządzie RP w latach 90.). the Polish government in the 1990s). ~ ~ ą IJ) ~ -'ś ~ oS: ?i Suwałki. Kamienica przy ulicy Kościuszki 45 (dawna poczta) Suwałki. Tenement-house at 45 T. Kościuszko St. (a former post office) Suwałki. Gemauertes Wohnhaus in der Kościuszko-Stral3e 45 (einst Postamt) udynek przy Kościuszki 45 - to dawna he building at Kościuszki Street 45 used poczta. A zajmowała się ta instytucja to house a post office, which formerly B wówczas także przewozem ludzi. Obiekt T also served as a transport company. The na potrzeby poczty wzniesiono w 1829 r. Na tra­ edifice was built in 1829. There are several other sie z Suwałk do Warszawy zachowało się kilka buildings of that kind on the route from Suwałki zespołów. Na flankach fasady budynku, który pre­ to Warsaw. The building depicted here possessed zentujemy, znajdowały się dwa przejazdy prowa­ two entrance gates leading into the courtyard dzące na podwórze. Tam oczywiście wymieniano which was a place to change horses for the car­ konie, aby dyliżans w odpowiednim tempie mógł riage to be able to continue the joumey at a steady pędzić następnych trzydzieści lub nieco więcej pace for the next 30 kilometers or more. One of kilometrów. Jeden z przejazdów w zabytkowym the entrance gates had unfortunately been walled obiekcie został niestety zabudowany, co zakłóciło up, which slightly disrupted the architectural har­ harmonię zespołu. mony ofthe building. Budynek przy Kościuszki 45 jest znakomi­ Regardless of that fact, the building at tym przykładem klasycyzmu. Dwukondygnacyj­ Kościuszki Street 45 still constitutes an outstand­ na fasada utrzymanajest w tzw. wielkim porządku ing specimen of Classicism. The half-columns (półkolumny idą przez obie kondygnacje), ryzalit extend over both storeys of the fac,;ade. The risalit w części środkowej zawiera wszystkie elementy in the middle ofthe building contains all elements klasycystyczne: wspomniane półkolumny zwień­ characteristic of Classicism: the half-columns czone są jońskimi kapitelami, na nich spoczywa crowned with lonic capitals with an architrave on belka architrawu, wyżej jest gładki fryz, masyw­ top, above which there is a plain frieze and a mas­ ny gzyms trójkątnego frontonu z gładkim polem sive comice ofthe triangular frontage with a plain tympanonu wewnątrz. Ciężar tych elementów tympanum. Although it seems that the half-col­ ~ wraz z dachem szczyciku (frontonu) - półko­ umns were meant solely for decoration, they actu­ lumny dźwigają naprawdę i nie są "nalepione" ally support not only these architectural elements jedynie ku ozdobie. Czterospadowy dach zamyka but also the roof of the frontage. The hipped roof bryłę obiektu z każdej strony i niejako "zmusza" that crowns the building draws the viewer's atten­ do kierowania uwagi na część środkową, gdzie aż tion to its middle part which abounds in unique kipi od pięknych detali. decorative elements. Suwałki. Kamienica, w której mieszkała rodzina Państwa Miłoszów (ulica Ks. Hamerszmita) Suwałki. Tenement-house where the Miłosz family resided at Father Hemershmit St Suwałki. Gemauertes Haus, in dem Familie Miłosz gewohnt hat (Priester Hamerszmit-Stral3e) apis na płaskorzeźbie, na frontowej ścia­ he inscription on the commemorative nie mówi: "Czesław Miłosz przyjeź­ plaque on the front wall of the house N dżał do tego domu w latach 1926-1935. T reads: "Czesław Miłosz visited this house Mieszkali tu: Weronika, Aleksander i Andrzej Mi­ between 1926 and 1935. It is here that Weronika, łoszowie - rodzice i brat poety". Aleksander and Andrzej Miłosz, his parents and Chodzi o dom przy ulicy ks. Kazimierza Ha­ brother,lived." merszmita nr 10 (choć tabliczki z takim numerem The house is situated at Ks. Kazimierza Ham­ brak). Przed wojną była to ul. Konopnickiej 7. erszmita Street 10 (although the number plate is Inż. Aleksander Miłosz kierował wydziałem missing). Before World War n, the address was Drogowym w Starostwie Powiatowym w Suwał­ Konopnickiej Street 7. kach, pracował też społecznie w komitecie budo­ Aleksander Miłosz, an engineer, was the wy szkoły na rogu ul. Kościuszki i ul. Dwomickie­ head of the Road Department in the County Star­ go i w komitecie budowy lotniska na Papiemi. osty in Suwałki. He was also engaged in charity Andrzej Miłosz ukończył sławne suwalskie activities such as the building of the school at the gimnazjum im. Karola Brzostowskiego (w 1937 r. comer of Kościuszki and Dwomickiego Streets, zdał maturę). as well as the committee for the building of an Weronika (córka Józefy Syruć i Zygmunta airport in Papiemia. Kunata) - żona Aleksandra Miłosza, matka Cze­ Andrzej Miłosz graduated from a re­ sława i Andrzeja - pochodziła z Krasnogrudy za nowned secondary school in Suwałki, bearing K. Sejnami. To kolejny związek polskiego noblisty Brzostowski's name, in 1937. z tym regionem. Nic dziwnego, że wielki poeta Weronika, the daughter of Józefina Syruć chętnie wracał w te strony. We wrześniu 1989 r. and Zygmunt Kunat, Aleksander Miłosz's wife powiedział: "Jestem szczęśliwy, że przyjechałem and mother ofCzesław and Andrzej, was bom in na Suwalszczyznę, gdzie w młodym wieku spę­ Krasnogruda near Sejny. It is yet another fact that dzałem niemal każde wakacje (...)". connects the Nobel Poetry Prize winner with this Klasycystyczna kamienica przy Hamerszmita region. lt is no wonder then that the celebrated 10 pochodzi z ok. pol. XIX w. Elewacja zamknię­ poet eagerly visited Suwałki. In September 1989 ta jest po obu stronach ryzalitami zwieńczonymi he said: "I am happy to visit the region ofSuwałki naczółkami. W części środkowej znajduje się ry­ where in my youth I used to spend almost every zalit okazalszy, trzykondygnacjowy, także zwień­ summer." czony