Rowerem przez podlaskie parki narodowe i krajobrazowe Parki krajobrazowe, to perły w koronie przyrodniczego dziedzictwa regionu. Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyń- skiej, Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi i Suwal- ski Park Krajobrazowy, znajdują się na obszarach o naj- Drogi Turysto! wspanialszych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Podróż po Podlasiu to wyzwanie dla turystów ciekawych Niniejszą publikacją mamy nadzieję zachęcić Cię osobliwości o jakich można przeczytać w turystycznych do poznania niezwykłych miejsc województwa pod- przewodnikach. laskiego. Ufamy, że niespotykana gdzie indziej przy- Ofertą najnowszą, adresowaną do aktywnego wędrowcy roda, wielowiekowa historia i kultura regionu spra- na dwóch kółkach, jest precyzyjnie już opisany, najbardziej wią, że podróż przez tę niezwykłą, w dużej części spektakularny projekt rowerowy Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo. Wytyczona trasa prowadzi przez pięć woje- zieloną krainę stanie się niezapomnianą przygodą. wództw Polski Wschodniej, w tym województwo podlaskie. Znakomicie oznakowana ze wskazaniem Miejsc Obsługi Rowerzystów (MOR) i Miejsc Przyjaznych Rowerzystom Województwo podlaskie, to w dużym stopniu bogac- (MPR). Na szlaku wydzielono cztery tak zwane „królestwa two przyrody w jej naturalnym, nie skażonym cywilizacją rowerowe” najbardziej atrakcyjne miejsca, gdzie warto środowisku. Najcenniejsze obszary przyrodnicze regionu zatrzymać się na dłużej. Szlak Rowerowy Green Velo po- zostały objęte ochroną w czterech parkach narodowych wstał, jak piszą pomysłodawcy, by ułatwiać podróżowanie, i trzech krajobrazowych. a podróżującego zaskakiwać i czasem też inspirować. Najbardziej znanym i najstarszym jest Białowieski Park Przed podróżą, by dobrze zaplanować, i już na trasie Narodowy. To jeden z najcenniejszych kompleksów le- zapraszamy do wykorzystania strony www.greenvelo.pl. śnych w Europie oraz siedziba największego europejskiego To największy i najdokładniejszy przewodnik dzięki któ- ssaka — żubra. remu można poznać przebieg szlaku oraz system reko- Biebrzański Park Narodowy chroni największą w Euro- mendowanych tras wycieczkowych i szlaków rowerowych pie przestrzeń torfowisk w stanie naturalnym, w dolinie biegnących w jego najbliższej okolicy. rzeki Biebrzy. W Narwiańskim Parku Narodowym pozna- A zatem pozytywnych wrażeń, smacznej kuchni i do- my tajemnicze meandry tak zwanej „polskiej Amazonii”. brych relacji podczas spotkań z żubrem, bobrem i miesz- Wigierski Park Narodowy zachwyci każdego różnorodno- kańcami Podlasia. ścią krajobrazu. SPIS TREŚCI Białowieski Park Narodowy Park Pałacowy 11, 17-230 Białowieża Informacja Turystyczna tel. 85 681 29 01 Jak przygotować się do wyprawy? ................. 2 www: bpn.com.pl, bpn.treespot.pl Białowieski Park Narodowy ............................... 3 Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej ......... 9 Narwiański Park Narodowy ........................... 13 We wschodniej części Polski, tuż przy granicy Biebrzański Park Narodowy ............................. 19 z Białorusią, leży Puszcza Białowieska — jeden z naj- Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi ..... 25 cenniejszych kompleksów leśnych w Europie, ostat- Wigierski Park Narodowy ................................. 29 ni naturalny las niżowy oraz królestwo największego Suwalski Park Krajobrazowy ........................... 35 europejskiego ssaka — żubra. Informacje praktyczne .................................... 39 Od Władysława Jagiełły poczynając prawie wszyscy Jak przygotować się do wyprawy? polscy królowie uważali Puszczę Białowieską za najbo- upadków, powinno się go zakładać w chłodniejsze dni, gatsze w zwierza łowisko. Dlatego pieczołowicie ją chro- Aby podziwiać piękno i atrakcje wcześniej wybranych tras a nawet podczas zimowych wycieczek rowerowych; nili. Niestety, na skutek I wojny światowej w 1919 r. padł Wschodniego Szlaku Rowerowego Green Velo należy sta- można kupić specjalne ciepłe czapeczki pod kask, któ- rannie przygotować się do każdej wyprawy. re chronią głowę przed wiatrem i mrozem; ostatni białowieski żubr. Doszło też do eksploatacji pew- Po pierwsze: l okulary — mogą być przeciwsłoneczne, bezbarwne nych fragmentów Puszczy. Ocalały od presji człowieka Sprawdzić stan techniczny roweru, można skorzystać umożliwiające jazdę nawet w nocy; najważniejsze, by obszar tego wyjątkowego lasu, z zachowanym ogromnym z usłóg specjalistycznych serwisów (np. w sklepach rowe- chroniły oczy przed wiatrem i owadami; można zaopa- przyrodniczym bogactwem zaczęto od 1921 r. chronić rowych). trzyć się w okulary sportowe z wymiennymi szkłami; jako leśnictwo „Rezerwat”. Było ono zalążkiem pierw- Po drugie: zalecane są podczas mgły, zachmurzenia, o zmierz- szego w Polsce parku narodowego, funkcjonującego od Zadbać o odzież i akcesoria odpowiednie na różne warun- chu, przy mocnym słońcu i śniegu. 1947 r. pod obecną nazwą — Białowieski Park Narodowy. ki pogodowe: Po trzecie: W 1929 r. do Puszczy powróciły żubry, bo tutaj właśnie, l ubranie — istnieje specjalna odzież rowerowa: koszulki Być przygotowanym na niespodzianki zabierając ze sobą w ich dawnym mateczniku, rozpoczęto trudny i długi ze sztucznych, „oddychających” i szybko schnących również: proces restytucji gatunku, zakończony sukcesem. Dzisiaj materiałów, z kieszeniami, które są bardziej przydatne l małą podręczną apteczkę (kawałek plastra, wodę utle- w polskiej części Puszczy żyje ponad 570 osobników – niż plecak; spodnie nie ocierające skóry nawet po kilku nioną, jałowy opatrunek, bandaż, nożyczki); czyli co dziesiąty żubr na świecie. W 1979 r. Park został godzinach jazdy rowerem; latem górną część ubioru l telefon komórkowy (najlepiej z GPS-em); wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNE- można uzupełnić o „oddychającą” podkoszulkę oraz l zapasową dętkę lub zestaw łatek (najnowsze technolo- o kamizelkę przeciwwiatrową, z przodu zabezpieczoną giczne rozwiązanie to łatka w sprayu – do kupienia w SCO. W czerwcu 2014 r., na wspólny wniosek Polski i Bia- warstwą, która nie przepuszcza wiatru, a z tyłu wyko- hipermarketach); łorusi, wpis zmodyfikowano i obecnie w granice obiektu naną przeważnie z siateczki, która pozwala na łatwe l zestaw kluczy imbusowych i zapinacz do łańcucha włączana jest również pozaparkowa część Puszczy. odprowadzanie potu; okrycie nieprzemakalne — prze- (można kupić rowerowe zestawy takich kluczy, dodat- ciwdeszczowe; ubranie powinno być w odblaskowych, kowo wyposażone np. w zapinacz do łańcucha i klucz widocznych z daleka kolorach (ze względu na bezpie- do regulacji szprych); czeństwo); l specjalne, plastikowe łyżeczki do zdejmowania opon l rękawiczki z „krótkimi palcami” sprawią, że nie będzie z kół; kłopotu ze spoconymi, ślizgającymi się dłońmi, powinny l pompkę rowerową; też mieć wkładkę żelową, która zredukuje nacisk na nerw l dobrą mapę w kolorze i w dużej skali np. 1:50 000 (jak łokciowy i uwolni nas od odrętwienia małego palca; najwięcej szczegółowych informacji o obszarze); l kask rowerowy chroniący od słońca, a dzięki otworom l przewodnik po terenie. wentylacyjnym zabezpieczający przed poceniem – uratuje nas przed poważnymi skutkami ewentualnych Do zobaczenia na szlaku! 4 5 ATRAKCJE BPN: ATRAKCJE BPN Las żyje tu swoim rytmem. Wiosną wita nas gwar pta- Szlaki piesze na terenie BPN czący się w pięknym, drewnianym, najstarszym Białowieski Park Narodowy chroni ostatnie na ków uwijających się przy gniazdach w promieniach słoń- l„Szlak Wokół Uroczyska Głuszec” (czerwony, 5,5 km) w Białowieży budynku — dworku gubernatora gro- niżu Europy lasy naturalne, jakie przed wiekami roz- ca. Latem panuje tu przyjemny cień i chłód, szczególną l„Wilczy szlak” (zielony, 11,5 km) dzieńskiego z 1845 roku. O czasach carskich świad- ciągały się w strefie lasów liściastych i mieszanych. uwagę zwracają różnobarwne motyle i pracowite pszczoły. l„Carska Tropina” (czarny, 4 km) czą dziś pozostałe elementy zabudowań np. brama Zajmuje powierzchnię 10 517 ha, co stanowi 1/6 Jesienią las hipnotyzuje różnobarwnością liści drzew i od- l„Tropem Żubra” (żółty, 20 km), przez teren BPN na od- pałacowa z 1894 roku, budynek dawnej stajni carskiej, polskiej części Puszczy Białowieskiej. Park odwiedza głosami jeleni podczas rykowiska. cinku ok. 3,5 km Dom Szoferów, Dom Marszałkowski z 1904 roku. każdego roku około 150 tys. turystów. W tej części Parku dostępna jest dla turystów trasa Szlaki rowerowe na terenie BPN Na wzgórzu pałacowym rośnie grupa dębów, liczą- „Do Dębu Jagiełły” o długości 4 km. Jest nieoznakowana l zielony (łącznie 36 km: 7 km z Narewki do BPN, cych dziś ponad 300 lat. To urokliwe miejsce spa- w terenie, dlatego pokonać ją można tylko z licencjonowa- 12 km po terenie Parku, 17 km z powrotem do Narewki), cerowe, gdzie klimat dawnych czasów czuć do dziś. nym przez BPN przewodnikiem, w grupach maksymalnie l czarny (łącznie 18 km: 7 km z Narewki do BPN, 2 km Na terenie Parku Pałacowego znajduje się również do 20 osób. Przewodnika wynająć można w jednym z biur po terenie Parku, 9 km z powrotem do Narewki) Muzeum Przyrodniczo-Leśne BPN. Prezentowana jest tu przyroda i historia Puszczy oraz wielowieko- turystycznych w Białowieży i okolicy. Turyści indywidualni w północnej części BPN mogą po- wa działalność człowieka na jej terenie. Zagadnienia Kto przemierzając puszczańskie szlaki nie miał szczę- ruszać się bez przewodnika. Grupy zorganizowane, liczące przyrodniczo-kulturowe przedstawione są w postaci ścia spotkać żubra, może go zobaczyć w Rezerwacie ponad 10 osób, muszą mieć przewodnika licencjonowa- dioram, co pozwala wykorzystać środki ekspresyjne- Pokazowym Żubrów BPN. Tu zwierzęta eksponowane