SzanowniSzanowni Państwo! Państwo! Serdecznie zapraszamy do naszego miasta i gminy położonej w zachodniej części powiatu człuchowskiego znajmującego południowo-zachodni obszar województwa pomorskiego. Gmina nasza położona na granicy trzech województw: pomorskiego, zachodniopomorskiego i wielkopolskiego stanowi wrota przyjaznego ludziom Pomorza Środkowego. Amatorzy turystki podziwiać mogą piękne krajobrazy i ciekawe obiekty historyczne. Znajdziecie tutaj Państwo dobre warunki do wypoczynku: czyste powietrze i wody oraz bogate w runo leśne lasy. Zapraszamy wszystkich, a szczególnie tych, którzy cenią sobie piękne krajobrazy, unikalną florę i faunę. Zapraszamy miłośników wędrówek, zbierania grzybów, wycieczek rowerowych, wędkarstwa i turystyki wodnej. Zapraszamy też do doskonale wyposażonego Powiatowego Centrum Rehabilitacji i Terapii Zajęciowej w Czarnem. Jego położenie nad brzegiem czystej rzeki Czernicy wśród zieleni parkowej sprawia, ze jest to wspaniałe miejsce na relaks, wypoczynek i rehabilitację zdrowotną. Obok wymienionych walorów ludzie przedsiębiorczy znajdą tutaj tereny do korzystnego inwestowania. Wierzymy, że niniejszy folder zachęci Państwa do odwiedzenia naszej gminy. Znajdą w nim Państwo najważniejsze informacje zarówno o historii i dniu dzisiejszym gminy, a także o jej walorach turystycznych i rekreacyjnych. W imieniu przyjaznych i gościnnych mieszkańców serdecznie Państwa zapraszamy. Przewodniczy Rady Miejskiej Burmistrz Gminy Benedykt Lipski Jan Zieniuk 1 Z dziejów miasta Czarne Historia Czarnego sięga bardzo odległych czasów. Do roku 1309 wchodziło ono w skład kasztelanii szczycieńskiej należącej do księstwa sławieńsko- słupskiego. W roku 1309 kasztelania szczycieńska, a wraz z nią Czarne znalazły się we władaniu Zakonu Krzyżackiego i administracyjnie podporządkowane zostały władzy komtura człuchowskiego. Około 1350 roku krzyżacki zakon rycerski zbudował w Czarnem dwór zakonny oraz kamienną strażnicę spełniającą ważną funkcję w systemie obronnym państwa zakonnego. W dniu 19 czerwca 1395 roku przybyły do Czarnego Wielki Mistrz Krzyżacki Konrad von Jungingen nadał osadzie prawa miejskie na prawie chełmińskim. W roku 1466 na mocy II Pokoju Toruńskiego miasto wróciło na ponad 300 lat do Polski i stało się starostwem niegrodowym wydzielonym ze starostwa człuchowskiego obejmującym wsie Nadziejewo, Domisław, Sokole, Dębnicę. W XVII i XVIII wieku w czasie licznych działań wojennych miasto było wielokrotnie rabowane, palone i niszczone. W dniach 12 17. IV. 1627r. Hetman Stanisław Koniecpolski stoczył bitwę i pokonał wojska szwedzkie w bitwie pod Czarnem w wojnie polsko-szwedzkiej. W roku 1772 po pierwszym rozbiorze Polski Pomorze Gdańskie a wraz z nim Czarne znalazło się w granicach państwa pruskiego. W czasie wojen napoleońskich w roku 1807 miasto po raz koleiny uległo zniszczeniu. Po okresie stagnacji gospodarczej, która miała miejsce w I połowie XIX wieku nastąpiło pewne ożywienie gospodarcze. Powstał browar, apteka, poczta oraz wiele zakładów rzemieślniczych. W roku 1868 Czarne liczyło już 2517 mieszkańców. Rozwój ekonomiczny Czarnego przyspieszyło oddanie do użytku w roku 1878 linii kolejowej łączącej Czarne ze Szczecinkiem i Człuchowem. Stworzyło też korzystne warunki do budowy pod koniec XIX wieku (w roku 1887) koszar wojskowych i poligonu artyleryjskiego. Czarne zaczęło pełnić funkcję miasta garnizonowego i pełni ją nieprzerwanie przez okres I wojny 2 światowej, republiki weimarskiej, III Rzeszy do chwili obecnej. W okresie międzywojennym obszar gminy Czarne należał do najbardziej zaniedbanych gospodarczo rejonów Niemiec. Dominowało w nim rolnictwo i gospodarka leśna. Brak było znaczącego przemysłu. Dominowały skromny przemysł rolno spożywczy i drzewny a na wsi duże majątki ziemskie (junkierskie). Podczas I wojny światowej zorganizowano w Czarnem obóz dla jeńców rosyjskich, wśród których było wielu Polaków z zaboru rosyjskiego. Po jej zakończeniu był obozem przejściowym dla Niemców opuszczającym Polskę. W końcu lat dwudziestych XX wieku w barakach obozowych przebywali uchodźcy z ZSRR skąd emigrowali do USA i Kanady. Po dojściu hitlerowców do władzy w kwietniu 1933 roku utworzono tu obóz koncentracyjny dla niemieckich komunistów i przeciwników ruchu narodowosocjalistycznego. Obóz zlikwidowano po kilku miesiącach. Ponownie zorganizowano obóz tym razem dla jeńców wojennych we wrześniu 1939 roku. Początkowo w Stalagu Hammerstein IIB w obozie „Nord” umieszczono około 9 tysięcy jeńców polskich zabranych do niewoli po napaści Niemiec na Polskę 01.09.1939r. Byli to głównie żołnierze z jednostek wchodzących w skład armii „Pomorze”. W roku 1940 znaleźli się w nim jeńcy francuscy, angielscy, brytyjscy, holenderscy i jugosłowiańscy. W latach 1940-1944 w obozie przebywało około 20 tysięcy jeńców. Jesienią 1941 roku po napaści Niemiec na ZSRR do Czarnego skierowano dziesiątki tysięcy jeńców radzieckich i umieszczono ich w obozie „Ost”. Kilkadziesiąt tysięcy jeńców z tego obozu straciło w nim życie. W okresie istnienia obozu Hammerstein Stalag IIB przebywali w nim żołnierze całej koalicji antyhitlerowskiej. W końcu lutego 1945 roku w obliczu zbliżającego się frontu obóz uległ likwidacji. 3 Położenie i dane liczbowe Gmina Czarne leży w południowo-zachodniej części województwa pomorskiego. Geograficznie biorąc jest ona położona w obrębie makroregionu Pojezierza Południowopomorskiego obejmującego w tej części mniejsze jednostki fizyczno-geograficzne zwane mezoregionami. Są nimi: Równina Charzykowska, Dolina Gwdy i Pojezierze Krajeńskie. Przez teren gminy przebiegają szlaki komunikacyjne mające charakter regionalny i lokalny. Są to głównie trasy wojewódzkie nr 201 Gwda Barkowo i 202 Czarne Rzeczenica. W południowej części gmina Czarne przylega do trasy krajowej nr 22 zwanej popularnie „berlinką”. Przez teren gminy przebiega linia kolejowa Chojnice Człuchów Czarne Szczecinek. Czarne będące siedzibą Urzędu Miasta i Gminy znajduje się w odległości 20km od Szczecinka, 35km od Człuchowa i 50km od Chojnic. Czarne położone nad rzeka Czernicą, dopływem Gwdy otoczone jest otwartym od wschodu i południa pierścieniem lasów. Okolice miasta charakteryzuje zróżnicowany krajobraz i bogata przyroda. Powierzchnia gminy wynosi 235km2. W jej skład wchodzi 10 wsi sołeckich. Są nimi: Wyczechy, Łoża, Krzemieniewo, Bińcze, Nadziejewo, Raciniewo, Biernatka, Domisław, Sierpowo, Sokole, Kijno. Gminę Czarne w roku 2007 zamieszkiwało 9750 mieszkańców. Z tej liczby 6250 osób to mieszkańcy Czarnego. Gmina ma charakter rolniczo-przemysłowo- usługowo-turystyczny. Do głównych sektorów gospodarki należy produkcja leśna i rolnicza, przemysł drzewny, handel i usługi. Miasto Czarne stanowi lokalne centrum oświaty i kultury. W mieście wśród obiektów starej zabudowy znajdujemy zabytki. Miasto i gmina mają też interesującą przeszłość historyczną oraz wartą poznania współczesność. 4 Obóz jeniecki w Czarnem Stalag II B Hammerstein Stalag II B Hammerstein powstał w końcu września 1939r. Został on urządzony w pobliżu miasteczka Czarne (niem. Hammerstein) w pow. człuchowskim na rozległych terenach dawnego poligonu wojskowego po lewej stronie szosy prowadzącej z Czarnego do Szczecinka. Lesista i słabo zaludniona okolica umożliwiała ścisłą izolację obozu. Początkowo w Stalagu Hammerstein umieszczono jeńców polskich, zebranych do niewoli w polsko-niemieckiej wojnie obronnej we wrześniu 1939r. Znalazło się w nim około 9 tysięcy polskich żołnierzy. Zastosowano wobec nich terror zmuszając do zrzeczenia się statusu jeńca wojennego a następnie zatrudniono głównie w rolnictwie na terenie rejencji pilskiej i koszalińskiej. Kilkaset osób zostało w obozie w celu budowy baraków. W zimie z 1939 na 1940 rok jeńcy w dużej części mieszkali w namiotach. Latem 1940r. Po klęsce Francji do obozu przewieziono jeńców francuskich, dalej jeńców belgijskich i holenderskich oraz Anglików ze składu walczącego we Francji angielskiego korpusu ekspedycyjnego. Zajęli oni zbudowane przez Polaków baraki. W roku 1941 po zakończeniu kampanii bałkańskiej przewieziono do Czarnego jeńców jugosłowiańskich. Po przystąpieniu do wojny Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, do Stalagu II B Hammerstein Lager Nord zaczęto kierować jeńców amerykańskich. Tak jak jeńców polskich tysiące jeńców francuskich, belgijskich, holenderskich, jugosłowiańskich wysyłano z obozu do pracy w grupach roboczych. Jeńcy zatrudnieni byli przeważnie w majątkach ziemskich i gospodarstwach rolnych. Kierowano ich również do fabryk 5 produkujących materiały i sprzęt wojenny niekiedy także do pomniejszych prywatnych fabryk i zakładów rzemieślniczych oraz do prac komunalnych. Jesienią 1941 roku po napaści hitlerowskich Niemiec za Związek Radziecki do Czarnego skierowano dziesiątki tysięcy jeńców radzieckich. Przybyłych jeńców radzieckich umieszczono osobno nazywając to miejsce Stalag II B Hammerstein Lager Ost. Oba obozy Lager Nord i Lager Ost administrowane były przez jedną komendanturą. Przez Lager Ost przeszło około 250 tys. jeńców radzieckich. Ponad 50 tysięcy utraciło tu życie z powodu epidemii tyfusu, głodu, rozstrzelania (głównie w latach 1941-42). W okresie od listopada 1941r. do marca 1942r. codziennie w obozie Lager Ost umierało 200 osób. W następnych latach wobec braku siły roboczej władze niemieckie złagodziły politykę eksterminacji jeńców radzieckich zatrudniając ich w rolnictwie i przemyśle. W końcu lutego 1945 roku pod naciskiem zbliżającego się frontu obóz uległ likwidacji. 6 Przyroda gminy Czarne i najbliższej okolicy Głównym elementem przyrodniczym Gminy Czarne są lasy stanowiące 50% powierzchni gminy (12 tys. ha). Są