Het A2 Maastricht model 1 2 3 Het A2 Maastricht model 4 Het A2 Maastricht model Anders dan anders John Cüsters Maastricht 2018 Inhoud Henk Vestjens en Johan Pelzer over het uitgraven van de bouwkuip 144 Vincent van den Bergh, Marijke Fleur en Martin Prickaerts volgden als ‘bouwputwatchers’ A2 Maastricht op de voet 150 Joris Beerepoot en Jim Mc Connell over de betonnen ruwbouw van de tunnel 154 Gerard Sanderink Voorwoord 7 over zijn persoonlijke bemoeienis met A2 Maastricht 160 Désirée Florie en Bart Grote Het verhaal over de gezamenlijke communicatie door opdrachtgever en opdrachtnemer 164 1 Inleiding 11 Peter Mommers, Huub Giesbertz en Jean-Pierre Menten 2 Historie en aanloop 14 als A2-Stewards de ‘ogen en oren’ in de wijk 170 3 Innovatieve aanpak 22 Paul Houx, Dorry Siegelaer, Jef Beckers, Roger Theunissen, Jo Bootz, Olga van Oploo 4 Bouwaanpak en techniek 36 en Karin Vangangelt 5 Communicatie en participatie 47 over de duizenden rondleidingen 174 6 Overwonnen hobbels 52 Janneke Swinkels, Nira Kakerissa en Bart Cuijpers 7 Toekomst 56 over de wekelijkse filmpjes A2 Actueel (later Via Maastricht) 178 Bibian Derikx, Ralph Jansen en Patrick Maessen Interviews over de aansturing van de Verkeers- en TunnelTechnische installaties (VTTI) 182 John Aarts Henk Janse en Wim Toonen over de aanleiding en lange aanloop van A2 Maastricht 60 over de aanleg van de Verkeers- en TunnelTechnische installaties (VTTI) 186 Margo de Kock Marcel Eussen en Léon Houben over haar persoonlijke betrokkenheid bij A2 Maastricht 64 over de betrokkenheid van de brandweer bij A2 Maastricht 190 Gerd Leers en Karla Peijs Ivo Kuijf, Ruud Wieringa, Hans Godding en Joyce Vreede over de definitieve politieke besluitvorming over A2 Maastricht 68 over het gereedmaken van de tunnel voor ingebruikname 194 Louis Prompers Frans Koelman, Peter Haremaker en Roger Heuts over wat van A2 Maastricht een succes heeft gemaakt 72 over de inbreng van het bedrijfsleven 200 Bennie van Est, Math Dupuits en Ad Lutters Mart Janssen en Ferry Wahls over de inbreng van de buurten 78 over de fasering van de vele wegaanpassingen 204 Edzo Bindels en Bas van Aart Zoran Kenjic en Chris Dortants over het ontwerp van de tweelaagse tunnel en de Groene Loper 82 over de verkeersveiligheid 210 Jan Hendrik Dronkers, Jean Luc Beguin en Jannita Robberse Berry Ramaekers over de inzet van Rijkswaterstaat bij A2 Maastricht 88 over de 21 overige kunstwerken 214 Peter Geelen, Tiny Meese en Ed Sabel Denis Florack en Katya Ivanova over de A2-Werkgroep van de gemeenteraad Maastricht 96 over de bijdrage van Maastricht Bereikbaar 220 Jeroen Maas en Dik Bouman Olav Padberg en Onno Dwars over de aanbesteding en planprocedures bij A2 Maastricht 100 over de voorgeschiedenis en vooruitzichten van de vastgoedontwikkeling 224 Jo Segers en Monique Carta Guido Houben, Eric Diepstraten, Daan Prevoo en Gert-Jan Krabbendam over de 640 vergunningen voor A2 Maastricht 106 over het belang van A2 Maastricht 230 Bauke Lobbezoo Jos Geurts over de mee- en tegenvallers van A2 Maastricht 110 over het actieprogramma verduurzaming Mijn Gezonde Groene Loper 2030 234 Peter Berden en Leo Kuepers over het projectmanagement bij A2 Maastricht 116 In beeld Fred Sijben en Chris Naus Tijdlijn van de jaren vijftig tot en met 2017 242 over het omgaan met de verschillende belangen in A2 Maastricht 120 Mart Dominikus, Ralf Blom en Jan van Thoor Stuurgroepleden 284 over de wegenaanleg bij A2 Maastricht 126 English Summary 286 Mattie Jeukens en Vincent Grummer Colofon en dankwoord 288 over hun goede band met de tunnelbouwers 130 Eduard van Herk en Bjorn Vink over de voortdurende monitoring van de bouwput 134 Mirjam Clermonts-Aretz, Theo Bovens en Annemarie Penn-te Strake over de betekenis van A2 Maastricht voor stad en regio 140 Voorwoord De A2… hoe vaak in mijn leven had ik geen last van de vermaledijde passage van deze snelweg door Maastricht? Ik stond er in de file als ik op weg was naar de Ardennen of verder. Nadat ik in 1996 naar Maastricht verhuisde, stond ik er nog steeds in de file, nu op weg naar huis. En als ik vanuit mijn huis in de wijk Scharn in Maastricht-Oost met de fiets naar de Maastrichtse binnenstad ging, stuitte ik bijna dagelijks op de A2, ongeduldig wachtend op het groene licht om te kunnen oversteken. Met vele stadgenoten sprong ik dan ook een gat in de lucht toen ruim tien jaar geleden bekend werd dat de A2 in Maastricht onder de grond zou verdwijnen. Tegelijkertijd hield ik mijn hart vast. Zou de stad niet jaren te lijden krijgen onder de bouwwerkzaamheden van dit enorme project? Het bleek allemaal reuze mee te vallen. Wonend op een paar honderd meter had ik er weinig last van, maar kon ik wel de vorderingen volgen. Ik abonneerde me op de nieuws- brief van het project, las er over in de pers, keek naar filmpjes op tv en bezocht de bouw- put tijdens de Dagen van de Bouw. Zoals bij velen sloeg de aanvankelijke angst om in bewondering voor hoe de klus werd geklaard. Anderhalve maand voor de ingebruikname werd de tunnel eind oktober 2016 gedurende één weekend opengesteld voor fietsers en voetgangers. Ik fietste er met mijn vaste fietsmaat doorheen en we lieten ons na de ‘beklimming’ naar buiten fotograferen in de bolletjestrui van de Tour de France. Overal om me heen voelde ik de verwondering en opwinding over wat komen ging: een Maastricht dat niet langer werd doorsneden door een snelweg. Toen ik in de zomer van 2017 als zelfstandig journalist werd gevraagd een boek te schrijven over A2 Maastricht, beschouwde ik dat dan ook als een eervolle opdracht. Niets mooiers dan een geschiedenisboek te schrijven over zo’n belangrijk project in je eigen stad, dat bovendien zeer succesvol is verlopen. Zo begon een mooie reis langs een groot aantal mensen die aan dat succes een bijdrage hebben geleverd. Tijdens interviews zag ik door de wol geverfde professionals met vochtige ogen terugkijken op hun mooiste momenten bij A2 Maastricht. Een ervaring die ik in mijn bijna dertig jaar schrijven over bouwprojecten nog nooit zo sterk had meegemaakt. Ook ik raakte bevangen door het ‘A2-virus’, het gevoel deel uit te maken van iets groots dat in je leven maar weinig voorbij komt. Mijn vrouw, die als eerste mijn vorderingen las, overkwam hetzelfde. Tegen vrienden begon ze steeds enthousiaster te vertellen over A2 Maastricht, omdat ze geraakt werd door de vele menselijke verhalen rond het project. Het ‘A2-virus’ staat symbool voor één van de belangrijkste lessen die getrokken kan worden uit A2 Maastricht. Zelfs in grote projecten draait uiteindelijk alles om de aandacht voor mensen, die het goed met elkaar moeten kunnen vinden, ook al lopen hun belangen uiteen. Het zijn niet de procedures, processen en protocollen waar mensen gemotiveerd en blij van worden, maar het samenwerken aan iets dat er voor alle betrokkenen echt toe doet. Ik wens u veel leesplezier. John Cüsters Auteur van dit boek 7 Het verhaal 8 9 1 Inleiding Van barrière naar ondergrondse oplossing Op zaterdag 12 januari 1974 staat in Dagblad De Limburger een foto van twee kinderen, gefotografeerd op de rug. Samen kijken ze naar het voortrazende verkeer op de N2 in Maastricht. Het bijschrift luidt: ‘Een kind kan het verkeer niet overzien. Het wordt omsloten door een waas van voorbijrijdende vrachtauto’s, auto’s enz. Nergens is het kind zo nietig en kwetsbaar.’ In het bijgaande artikel staan ronkende teksten over het verkeer als ‘doods vijand nummer één van het kind’, en het schoolkind dat ‘een beetje verlegen’ opbotst tegen het verkeersgeweld. De twee kinderen op de foto zijn Peter (6) en Margo de Kock (4). Margo vertelt in dit boek uitgebreid over haar leven aan de A2 in Maastricht. Ze rekent uit dat ze misschien wel 25.000 keer de snelweg is overgestoken. Een verkeersbarrière van jewelste, maar ook een weg die voor haar symbool stond voor thuiskomen. Niet voor niets noemt ze de A2 de ‘kloppende ader in mijn leven’. Waarom een boek over een groot bouwproject beginnen met een krantenbericht uit 1974? Omdat dit bericht iets zegt over de ontwikkeling van de A2 (binnen de bebouwde kom de N2) in Maastricht. In 1959 werd de voorloper van de autoweg aangelegd als een breed opgezette stadsboulevard. Vijftien jaar later al was dit voorbeeldproject voor Nederland door de onvoorziene snelle ontwikkeling van de automobiliteit blijkbaar een geweld dadige vijand geworden voor kinderen. Nog eens decennia later beleefden stad en omgeving de N2 in Maastricht als een ‘verkeersriool’. Een weg die zorgde voor veel geluidhinder, onveilig was en regelmatig ongelukken veroorzaakte. Die de gezondheid van mensen in de directe omgeving verder ondermijnde door de negatieve invloed op de luchtkwaliteit. Die na de opening van de Luikse Ring in 2001 als laatste obstakel met verkeerslichten overbleef voor automobilisten op weg naar het zuiden; de enige plek tussen Amsterdam en Marseille waar het verkeer dagelijks tot stilstand kwam. En die werknemers en weg- gebruikers in en om Maastricht ontelbaar veel files en vertragingen opleverde, waardoor de aantrekkingskracht van de stad voor bedrijvigheid in gevaar kwam. De Maastrichtse ‘Nergens is het kind zo kwetsbaar als wethouder John Aarts, die zich gedurende drie periodes onvermoeibaar inzette voor de tussen huis en school’, staat in 1974 in aanpak van de A2, vatte de optelsom van problemen kernachtig samen: ‘Mijn stad gaat Dagblad De Limburger. Op de foto kapot aan de A2.’ Geen wonder dan ook dat stad en regio in navolging van Aarts af wilden proberen Peter (6) en Margo de Kock (4) van de autoweg die de stad in tweeën spleet en buurten uit elkaar trok. De stad had de autoweg over te steken.