WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE PIESZO PRZEZ ŚWIĘTOKRZYSKIE WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE Teksty: Krzysztof Bzowski Koordynacja projektu: Teresa Karkowska (Amistad Sp. z o.o.), Małgorzata Władyszewska (UMWŚ) Redakcja: Iwona Baturo Korekta: Agnieszka Szmuc Fotografi e na okładce: s. 1. – Krzysztof Pęczalski, s. 2. – arch. UMWŚ Mapy: Dawid Kwoka Projekt okładki, koncepcja grafi czna: Michał Tincel Skład: Iwona Baturo Druk: System Graf Wydawca: PIESZO PRZEZ Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego w Kielcach al. IX Wieków Kielc 3, 25-516 Kielce tel.: 41 3421530 ŚWIĘTOKRZYSKIE www.sejmik.kielce.pl, www.swietokrzyskie.travel Opracowanie wydawnicze: Amistad Sp. z o.o. – Program PolskaTurystyczna.pl pl. Na Groblach 8/2, 31-101 Kraków tel.: 12 4229922 e-mail: [email protected], www.polskaturystyczna.pl Kraków 2017 2017 Pieszo przez Świętokrzyskie Wybrane trasy piesze Trasa 1 Przez najwyższe szczyty Pieszo przez Świętokrzyskie s. 4 Gór Świętokrzyskich Województwo świętokrzyskie zaprasza wędrow- kami – od ścieżek spacerowych po stolicy woje- ców do odkrywania niezwykłego bogactwa przy- wództwa, Kielcach, przez Góry Świętokrzyskie, Trasa 2 Spacerem po Kielcach rodniczego i krajobrazowego regionu. okolice Końskich i doliny Kamiennej, po Wyżynę s. 14 Sandomierską oraz Ponidzie. Niektóre z krótszych Pośród wzniesień Gór Świętokrzyskich i wzgórz tras są doskonałe na spacer nawet z młodszymi Wyżyny Sandomierskiej kryją się krasowe jaskinie dziećmi, inne wymagają kondycji na tyle dobrej, Trasa 3 Między zamkiem a klasztorem – i labirynty wypreparowanych w lessie wąwozów, by pokonać dystans ponad 20 kilometrów. Nie ma s. 22 wędrówka z Chęcin do Kielc w przepastnych lasach dawnej Puszczy Święto- wśród nich wycieczek szczególnie trudnych, warto krzyskiej dotrzeć można do „piekielnych” skał, jednak wziąć pod uwagę, że czasem przyjdzie nam a pośród mokradeł i dzikich ostępów trafi ć na zdobyć stromy stok lub przedzierać się przez bujną Trasa 4 Z Końskich do Piekła pod Niekłaniem przejmujące ślady dalszej i bliższej historii. Nad roślinność. s. 30 regionem górują szczyty Łysogór, gdzie pośród Wędrując wytyczonymi szlakami, tak naprawdę wspaniałych drzewostanów Puszczy Jodłowej trudno się zgubić. Znaki są regularnie odnawiane, rozciągają się usiane głazami sławne gołoborza. zdarzają się jednak odcinki słabiej oznakowane, Trasa 5 Doliną rzeki Czarnej Przemierzając turystyczne szlaki, prócz cudów gdzie trzeba zachować wzmożoną uwagę. Takie s. 36 przyrody czeka na nas mnóstwo innych atrakcji. informacje zostały uwzględnione w tekście prze- Są wśród nich niezwykłe zabytki przeszłości: od wodnika. Pamiętajmy, że na każdą wycieczkę na- średniowiecznych zamczysk, świątyń z kilku epok leży zabrać dobrą mapę, a także prowiant i napoje. Trasa 6 Zielonym szlakiem i stylów, rezydencji pałacowych i dworów możnych Wygodne, odpowiednio dobrane buty i dostoso- s. 42 z Bliżyna do Zagnańska rodów, po cuda architektury drewnianej oraz zabyt- wana do pory roku odzież sportowa, to gwarancja ki techniki związane z dawną działalnością górni- przyjemności płynącej z wędrowania. Warto pomy- Puszczańską drogą czą i przemysłową. Do tego nie można zapomnieć śleć też o kijkach trekkingowych. Trasa 7 o wielu interesujących ekspozycjach muzealnych. Przemierzając świętokrzyskie szlaki, pamiętaj- s. 48 z Wąchocka do Bodzentyna Miłośnicy pieszych wędrówek, dzięki sieci my o przestrzeganiu zasad obowiązujących w par- pieszych szlaków znakowanych, mają do wyboru kach narodowych i krajobrazowych, rezerwatach ogromną liczbę tras. Ich łączna długość w całym i na terenach obszarów chronionych. Dbajmy o to, Trasa 8 W Góry Pieprzowe województwie wynosi około 1300 kilometrów. Do by odwiedzane miejsca pozostawić w takim stanie, s. 54 tego trzeba dodać liczne lokalne znakowane szlaki w jakim chcielibyśmy je zastać. Wszelkie śmieci oraz ścieżki spacerowe i dydaktyczne. Wszystko to zabierajmy ze sobą, nie niszczmy roślinności oraz Trasa 9 Tropem najdawniejszej pozwala łatwo zaplanować atrakcyjną wycieczkę, elementów przyrody nieożywionej, nie straszmy historii Sandomierza z wieloma interesującymi miejscami, do których też zwierząt, co najwyżej utrwalajmy je na foto- s. 58 często dotrzeć można jedynie pieszo. To przy grafi ach. Na terenie rezerwatu i parku narodowego tym znakomita okazja, by aktywnie spędzić czas można się poruszać wyłącznie po udostępnionych na łonie przyrody – w samotności lub w grupie, dla ruchu turystycznego ścieżkach i drogach. Trasa 10 Ponidziańskie krajobrazy – z rodziną albo przyjaciółmi – ciesząc się pięknymi Uszanujmy ten nakaz. s. 62 wokół Buska-Zdroju krajobrazami. Pamiętając o tych ważnych zasadach, ruszmy W przewodniku opisano dziesięć wycieczek. na wędrówkę, by odkrywać bogactwo przyrody Wiodą one niemal wyłącznie znakowanymi szla- świętokrzyskiej! Ciecierówka Redzik Dolny Węglów Wybrane trasy piesze Mostki Rataje 4 Kleszczyny 5 Przez Sieradowickinajwyższe szczyty 1 Gór Świętokrzyskich Przebieg: Święta Katarzyna – Łysica – Agata – PrzełęczPark św. Mikołaja – Kakonin – Podlesie – Michniów6–7 h Huta Szklana – Łysa Góra Krajobrazowy– Nowa Słupia Odcinek Święta Katarzyna – Łysa Góra fragmentem czerwonego OrzechówkaGłównego Szlaku Świętokrzyskiego im. Edmunda Massalskiego Odcinek Łysa Góra – Nowa SłupiaBronkowice fragmentem niebieskiego 19 km Siekierno- Rzepin szlaku im. StanisławaPrzedgrab Jeżewskiego z Łysej GóryRadkowice do PętkowicPierwszy Wiącka Sieradowice- Rzepin- Leśna- Parcele Rzepinek Kolonia ŁysicaKamieniec Stara Wieś Hucisko Agata Kakonin Huta Łysa Góra Nowa 612 m n.p.m. 608 m n.p.m. Podkonarze Szklana 595 m n.p.m. Słupia Kapliczka Żeromskiego, fot. K. Bzowski 700 Śniadka Jadowniki Święta Przełęcz Podlesie Pierwsza KatarzynaPsary-Podłazy św. Mikołaja 600 Szerzawy 751 To tutejszy klasyk – trasa wiedzie na najwyższe murowaną kapliczkę Żeromskiego. Nazwę za- 500 Podlesie 752 752 Psary-Stara Wieś Stary Jawor szczyty Gór Świętokrzyskich. Powędrujemy ostę- wdzięcza pisarzowi Stefanowi Żeromskiemu, który Psary-Kąty 400 Tarczek pami Puszczy Jodłowej porastającej pasmo Łyso- jako gimnazjalista, schodząc z kolegą z Łysicy, wy- Brzezie Dąbrowa Górna 300 Wawrzeńczyce gór i chronionej w ramach Świętokrzyskiego Parku drapał w 1882 r. na jej wewnętrznej ścianie swo- Podgórze Bodzentyn Narodowego. Niemal przez całą trasę będzie nas je imię i nazwisko. Napis, choć nieco zniszczony, prowadził czerwony Główny Szlak Świętokrzyski przetrwał i dziś stanowi cenną pamiątkę. Tuż obok 752 Celiny Dąbrowa Dolna Grabków 756 im. Edmunda Massalskiego. Podczas wycieczki kapliczki znajdują się dwie mogiły: powstańca zobaczymy gołoborza, czyli rumowiska skalne, styczniowego oraz partyzancka z 1943 r. Komornicze Łomno 751 Święta Katarzyna Świętokrzyski którym pasmo zawdzięcza swoją nazwę. Znaj- Nim jednak wyruszymy w góry, warto cofnąć Klasztor z kościołem Sosnówka dziemy też czas na zwiedzenie zabytków, m.in. się nieco, w dół miejscowości, aby obejrzeć klasz- św. Katarzyny sanktuarium Świętego Krzyża na Łysej Górze, oraz tor z kościołem św. Katarzyny – któremu wieś za- Muzeum Minerałów Wola i Skamieniałości Dębno Szczygiełkowa Jeziorko 756 wizytę w Osadzie Średniowiecznej w Hucie Szkla- wdzięcza nazwę. Podobno pierwszy drewniany ko- 752 Przełęcz 751 Łysica Serwis nej, która spodoba się nie tylko dzieciom. ściółek zbudowano w 1399 r. dzięki legendarnemu 612 m n.p.m. św. Mikołaja Agata Stara Wieś Mirocice rycerzowi Wacławkowi, który zasłużył się w bojach 608 m n.p.m. Park Dom Opata Muzeum Starożytnego Na całodzienną wycieczkę przez ostępy Puszczy u boku króla Władysława Jagiełły. Klasztor przy Hutnictwa Świętokrzyskiego Krajno Drugie Jodłowej wyruszamy ze Świętej Katarzyny. Ta świątyni założono w drugiej połowie XV w., począt- zabytkowa chałupa Kakonin Platforma Centrum Kulturowo- widokowa -Archeologiczne Narodowy Huta popularna miejscowość turystyczna jest bramą kowo dla bernardynów. W 1817 r. obiekt przeka- Porąbki na gołoborzu Łysa Góra Szklana Nowa do Świętokrzyskiego Parku Narodowego – to stąd zano bernardynkom, których siedziba w Drzewicy 595 m n.p.m. Słupia Podlesie Huta Osada Średniowieczna najczęściej wyrusza się na na szczyty Łysogór. spłonęła w pożarze. Wielokrotne przebudowy za- Baby Jagowo Pielgrzym Podłysica Sanktuarium Relikwii Skrzetle Podejście na Łysicę, najwyższe wzniesienie Gór tarły ślady średniowiecznego założenia, przetrwał 753 Bieliny Huta Drzewa Krzyża Świętego Wola Jachowa 753 Stara Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskich, rozpoczyna się w górnej części natomiast piękny, niewielki wirydarz przed wej- Górki Świętokrzyskiego Napękowskie Huta Parku Narodowego wsi, na skraju lasu. Znajduje się tu niewielki par- ściem do świątyni, otoczony XVII-wiecznymi re- Nowa Czaplów 753 756 king; w jego sąsiedztwie pośród drzew widać ładną nesansowymi krużgankami. Kilkaset metrów dalej, 1 Przez najwyższe szczyty Gór Świętokrzyskich Wybrane trasy piesze 6 7 w dół szosy w stronę Bodzentyna, można zajrzeć na drewnianych słupach wejściem do skromnego do niewielkiego Muzeum Minerałów i Skamienia- wnętrza znajduje się posąg jej patrona. łości ze szlifi ernią krzemienia pasiastego i sklepi- Zaczyna się prawdziwie górski odcinek szlaku. kiem z biżuterią i innymi pamiątkami wykonanymi Prowadzi nas nie tyle szeroka, wygodna dróżka, ile ze świętokrzyskich minerałów. drewniane pomosty, ustawione tu, aby ograniczyć Muzeum Minerałów i Skamieniałości erozję powodowaną przez wędrujących na Łysicę turystów. Dalej ścieżkę ograniczają poręcze, które 15.IV–15.X codz. 9.00–19.00; wstęp płatny służą również jako wsparcie podczas pokonywania ul. Kielecka 20, 26-010 Święta Katarzyna, stromych fragmentów