The Subtle Art of Straightwashing Een onderzoek naar de vertegenwoordiging van lhbt- acteurs en lhbt-films in de filmindustrie Marlou Steenbruggen (11906960) Eerste begeleider: Mw. Dr. C.A.J.C. Delhaye Tweede lezer: Dhr. Dr. D.J. Elshout 28 maart 2019 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 1: Numerieke vertegenwoordiging 7 1.1 Een korte geschiedenis van de lhbt-gemeenschap in de filmindustrie 8 1.2 Numerieke vertegenwoordiging in de filmindustrie van Hollywood 9 1.3 Numerieke vertegenwoordiging van lhbt-acteurs 11 1.4 Conclusie 12 Hoofdstuk 2: Kwalitatieve vertegenwoordiging in Hollywood films 13 2.1 Audiovisuele analyse 13 2.2 Stereotypering en minimalisering 16 2.2.1. Stereotypering en minimalisering in Hollywood vs. in de meer onafhankelijke filmindustrie 19 2.3.1 Analyse van de representatie van lesbienne in de film Carol 23 2.3.2 Analyse van de representatie van homoseksueel in de film Call Me By Your Name 27 2.3.3 Analyse van de representatie van transgender in de film The Danish Girl 31 2.4 Conclusie 35 Hoofdstuk 3: Institutionele vertegenwoordiging 37 3.1 Agentschappen 37 3.2 De grote filmstudio’s en onafhankelijke distributeurs 40 3.2.1. Indiewood 42 3.3 Filmfestivals en lhbt-representaties 43 3.4 Analyse van de paratext 45 3.4.1 Analyse van de paratext: Carol 45 3.4.2 Analyse van de paratext: Call Me By Your Name 49 3.4.3 Analyse van de paratext: The Danish Girl 52 3.5 Conclusie 56 Eindconclusie 58 Discussie 61 Literatuurlijst 62 Literatuurlijst analyse 67 2 Inleiding Geef homoseksueel nu eens die rol van homoseksueel Zo luidt de titel van het artikel uit De Volkskrant (1 sept, 2018) van schrijver Maurits de Bruijn. De Bruijn schreef dit artikel naar aanleiding van kritiek op het aspect dat een openlijk homoseksuele of transgender acteur of actrice nog nooit een Oscar in ontvangst heeft mogen nemen. Dat is opvallend omdat veel homoseksuele of transgender rollen zoals uit Monster, Philadelphia, Kiss of the Spider Woman, The Hours, Boys Don’t Cry en Milk zijn bekroond met een Oscar. Daarentegen worden deze personages gespeeld door heteroseksuele acteurs. Naar dit verschijnsel wordt verwezen met de term ‘straightwashing’. Steeds meer mensen, waaronder de lhbt-gemeenschap, zien dit als een probleem in de samenleving omdat hierdoor een ongelijkheid met betrekking tot de lhbt- gemeenschap in stand wordt gehouden. Al eerder werden de grote filmstudio’s beschuldigd van het hebben van een blinde vlek. Hiernaar werd verwezen met de term ‘whitewashing’. Veel mensen uitten hun woede over het ontbreken van gekleurde acteurs tijdens de Oscarnominaties met de zogenaamde hashtag OscarsSoWhite. In 2016 voerde Elich een masteronderzoek uit naar het verschijnsel whitewashing. Het onderzoek van Elich onthult niet alleen een ondervertegenwoordiging van gekleurde acteurs bij de Oscars, maar ook die van de filmindustrie zelf. Sinds de afgelopen jaren is steeds meer de kritiek ontstaan dat niet alleen whitewashing een probleem is in de filmindustrie, maar ook het verschijnsel straightwashing. Steeds meer acteurs, actrices, filmproducenten en regisseurs sluiten zich aan bij deze stelling en spreken zich uit over deze problematiek. Zo besloot Scarlett Johansson zich terug te trekken uit de film Rub & Tug waarin ze een transgender man zou spelen naar aanleiding van de kritiek vanuit de lhbt-gemeenschap. En sprak Colin Firth in een interview over het aspect dat heteroseksuele acteurs enorm veel lof ontvangen wanneer deze een homoseksuele rol vervullen terwijl homoseksuele acteurs nooit gecast worden voor een heteroseksuele rol (‘Colin Firth: homosexual actors risk lsoing work’, 2010)) . In De Volkskrant wordt bepleit dat de discussie omtrent straightwashing echter niet gaat om het turven van Oscars of personages. Het gaat erover dat de verhalen van gemarginaliseerde groepen worden verteld zonder die groepen daar daadwerkelijk bij te 3 betrekken. Hierdoor wordt precies de ongelijkheid, die vaak centraal staat in lhbt-films, in stand gehouden. De grote filmstudio’s worden gezien als basis voor de problematiek omtrent straigthwashing in de filmindustrie. Doordat de grote filmstudio’s gericht zijn op het behalen van winst willen zij zo min mogelijk risico nemen en kiezen zij vaak voor bekende heteroseksuele acteurs. De lhbt-denktank van de Universiteit van Californië voerde in 2013 een onderzoek uit onder 5.700 acteurs en actrices. Uit het onderzoek bleek dat meer dan de helft van de homoseksuele en lesbische ondervraagden in aanraking zijn geweest met homofobe uitspraken van regisseurs en producenten en bijna de helft van deze groep werd meermaals ongeschikt geacht voor een romantische hoofdrol door castingdirecteurs en studio’s. De meer onafhankelijke filmstudio’s zoals de semi onafhankelijk Indiewood of de volledig onafhankelijke filmstudio’s als Wolfe en TLA worden hier minder verantwoordelijk voor geacht. Een kritiek die echter voortborduurt op de problematiek omtrent straightwashing is dat het verder gaat dan het castingsproces. Volgens critici is het verschijnsel ook aanwezig in de manier waarop de lhbt-gemeenschap wordt gerepresenteerd in films. In deze films worden lhbt-onderwerpen geminimaliseerd en worden lhbt-personages stereotyperend gerepresenteerd met als doel een groter publiek aan te trekken. Een bewijs komt van regisseur Luca Guadagnino van Call Me By Your Name (2017). Guadagnino geeft toe dat hij de film minder expliciet heeft gemaakt dan de roman waarop de film is gebaseerd. Hij beargumenteert zijn keuze door erop te wijzen dat hij niet wilde dat het publiek de personages op een andere manier zou gaan zien, of zou discrimineren. Daarnaast wordt beweerd dat bij het representeren van de lhbt-gemeenschap een heteroseksuele context noodzakelijk is. Op deze wijze wordt het lhbt-verhaal in de film behapbaar voor het mainstream publiek. Bovenstaande kaart een probleem aan binnen de filmindustrie. Tot op heden is weinig onderzoek gedaan naar het verschijnsel straightwashing in de filmindustrie. Het doel van dit onderzoek is daarom om een analyse uit te voeren waarbij het verschijnsel straightwashing in de filmindustrie meer in beeld wordt gebracht. Aan het eind van dit onderzoek wordt getracht een antwoord te geven op de vraag: In hoeverre is sprake van straightwashing in de filmindustrie en op welke manier uit zich dat? 4 Om antwoord te geven op deze centrale vraag worden in het onderzoek de volgende deelvragen behandeld: - In welke mate zijn lhbt personages vertegenwoordigd in de filmindustrie? - In hoeverre zijn lhbt acteurs vertegenwoordigd in de kerninstituties van de filmindustrie? - Wat is de kwaliteit van de vertegenwoordiging van lhbt personages in de filmindustrie? Deze vragen zijn opgesteld aan de hand van de verschillende vormen van vertegenwoordiging die uiteengezet worden in het artikel van Maryann Erigha. In 2015 publiceerde Sociology Compass Erigha’s artikel Race, Gender, Hollywood: Representation in Cultural Production and Digital Media’s Potential for Change, waarin ze een onderscheid maakt tussen drie verschillende vormen van vertegenwoordiging in een culturele productie: de numerieke vertegenwoordiging, de institutionele vertegenwoordiging en kwaliteit van vertegenwoordiging. In elk hoofdstuk wordt één van de drie vormen besproken. Hoofdstuk 1 behandelt de numerieke vertegenwoordiging, oftewel de mate van aan- en afwezigheid van lhbt-personages en lhbt-acteurs in de filmindustrie. Als eerste wordt een korte geschiedenis beschreven van de lhbt-gemeenschap in de filmindustrie. Daarna wordt de numerieke vertegenwoordiging van de lhbt-gemeenschap in films van grote filmstudio’s besproken aan de hand van data verkregen door de organisatie GLAAD. Tot slot wordt deze numerieke vertegenwoordiging van lhbt-acteurs in films besproken. In hoofdstuk 2 wordt de kwaliteit van de vertegenwoordiging van lhbt-personages besproken. Hierbij ligt de nadruk op een audiovisuele analyse. Tijdens deze analyse wordt de kwaliteit van de vertegenwoordiging van lhbt-personages in drie recentelijke lhbt-films Carol, Call Me By Your Name en The Danish Girl onderzocht. Bij deze analyses ligt de nadruk op stereotypering en minimalisering van lhbt-personages en lhbt-inhoud en zal in beeld worden gebracht hoe straightwashing eventueel zichtbaar wordt in lhbt-films. Tot slot wordt de institutionele vertegenwoordiging van lhbt-acteurs en lhbt-films behandeld. Er wordt onderzocht in hoeverre lhbt-acteurs en lhbt-films vertegenwoordigd zijn in de kerninstituties van de filmindustrie. Hierbij wordt ingezoomd op agentschappen, de grote filmstudio’s, Indiewood, de onafhankelijke filmstudio’s en (lhbt-)filmfestivals. Vertegenwoordigd worden door deze instituties is belangrijk voor de carrière van een 5 acteur of voor de lhbt-film, omdat het bepaalde voordelen met zich meebrengt. Wanneer er sprake is van ondervertegenwoordiging kan dit leiden tot ongelijke kansen. Hoofdstuk 3 wordt afgesloten met een analyse van de paratext van drie lhbt-films Carol, Call Me By Your Name en The Danish Girl. Bovenstaande drie verschillende vormen van vertegenwoordiging zullen onderzocht worden aan de hand van literatuuronderzoek. Er is voor gekozen om alle drie de vormen te onderzoeken om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van de vertegenwoordiging van lhbt acteurs in Hollywood. Uiteindelijk worden aan de hand van de bevindingen conclusies getrokken en de relevantie van de nieuwe inzichten weergegeven. 6 Hoofdstuk 1: Numerieke vertegenwoordiging In het eerste hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de mate van aan -en afwezigheid van lhbt-acteurs en lhbt-personages in de filmindustrie.