Matce Chrzestnej 1 2 ƝȻȷȺȷȯȼΎƨɀȯʉȯɂ ƥȷȳȸɁȱȯΎȷΎƫɈɂɃȹȯ ƣƧƨƙƫƲƝƯƧ 3 Publikacja współinansowana przez: Publikacja pod patronatem honorowym Marszałka Województwa Wielkopolskiego DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. pana Marka Woźniaka Miasto i Gminę Krzywiń Leszczyńskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej UAM Bank Spółdzielczy w Kościanie Projekt został sinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji nr DEC-2012/05/N/HS2/02784 Recenzent: Dr hab. Jarosław Jarzewicz, prof. UAM Korekta i redakcja wersji polskiej: Anna Nowotnik, Magdalena Jarnotowska Korekta tekstów łacińskich: Robert Sochań Projekt okładki: Emilian Prałat, Wojciech Miatkowski Streszczenie w języku angielskim: Dominika Gapska Fotograie: Emilian Prałat, Leonard Durczykiewicz, zbiory prywatne Rodziny Chłapowskich, Elżbieta Brukwińska, „Danko” Plany: Artur Męczkowski, Dorota Grygiel, Jolanta Goszczyńska Skład: Paweł Szewczyk © Copyright by Emilian Prałat 2015, www.epralat.edu.pl © Copyright by Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński, Łódź 2015 Wszelkie prawa autorskie i wydawnicze zastrzeżone. Wszelkiego rodzaju reprodukowanie, powie- lanie (łącznie z kserokopiowaniem), przenoszenie na inne nośniki bez pisemnej zgody Autora jest traktowane jako naruszenie praw autorskich, łącznie z konsekwencjami przewidzianymi w Usta- wie o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. nr 24 z 23.02.1994 r., poz. 83). ISBN 978-83-7729-284-6 Współpraca wydawnicza: KSIĘŻY MŁYN Dom Wydawniczy Michał Koliński, 90-345 Łódź, ul. Księży Młyn 14 Tel./faks 42 632 78 61, 42 630 71 17, 602 34 98 02; www.km.com.pl; e-mail: [email protected] 4 Łódź 2015. Wydanie 1 Spis treści Od Recenzenta . 7 Wstęp . 9 Kilka słów o mecenacie . 14 Dzieje Kopaszewa . 19 Skórzewscy . 25 Chłapowscy . 29 Dezydery Chłapowski (1788–1879) i Antonina z Grudzińskich (1794–1857) . 36 Wacław Gutakowski (1790–1882) . 44 Zoia z Chłapowskich Koźmianowa (1824–1853) . 46 Jan Koźmian (1814–1877) . 53 Kazimierz Chłapowski (1832–1916) . 65 Wanda z Potworowskich (1882–1959) i Mieczysław Chłapowski (1874–1939) . 74 Dezydery Chłapowski (1913–1997) . 81 Pamięć w archiwaliach i przyrodzie . 84 Znani goście . 90 Adam Mickiewicz (1798–1855) . 90 Helena Modrzejewska-Chłapowska (1840–1909) . 95 Kopaszewo w cieniu legend… . 99 Pałac w Kopaszewie . 107 Faza I – Najstarsze przekazy . 107 Faza II – 1881–1923 . 114 Faza III – 1923 po czasy współczesne . 118 Kaplica przypałacowa . 127 Zewnętrze . 131 Wnętrze i wyposażenie ruchome . 132 Ołtarz główny . 132 Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem . 137 Rzeźby ewangelistów . 140 Krzyż ołtarzowy . 144 Krzyż procesyjny . 145 5 Świeczniki . 147 Wota . 148 Wotum Józefy Chłapowskiej . 155 Tablice epitaijne . 158 Monstrancja . 160 Kielich . 161 Veraikon i pacyikal z relikwiami Krzyża Świętego . 163 Skrzynki relikwiarzowe . 165 Przywilej Piusa IX . 173 Dzwon Stanisław . 175 Fisharmonia . 177 Feretrony . 178 Ornat i wieczna lampka – zaginione . 180 Ochronka i folwark . 183 Ochronka . 183 Folwark . 189 Przypałacowy park w Kopaszewie – ewolucja form planistycznych oraz zagadnienia konserwatorskie . 191 Początki założenia parkowego . 192 Założenie barokowe . 194 Planiści – Friedrich Teichert i Augustyn Denizot . 197 Wiek XX i czasy współczesne . 210 Aleja platanowa . 216 Figury przydrożne . 219 Święty Benon . 219 Kopaszewska Droga Krzyżowa . 220 Święci Dezydery i Antoni . 227 Figura Matki Boskiej z parku . 231 Krzyże przydrożne . 233 Tradycja i nowoczesność . 235 Słowniczek terminologiczny.