numer 4 (51) 2012 RADA REDAKCYJNA Janusz W. Adamowski (przewodnicz¹cy), Jane Leftwich Curry (Stany Zjednoczone), Azizbek D¿usepbekow (Kirgistan), Rafa³ Habielski, Jelena Wartanowa (Rosja), Slavomír Magál (S³owacja), Ma³gorzata Marcjanik, Jerzy Olêdzki, Wies³aw Sonczyk, Robert Traba (Niemcy), Andrius Vaišnys (Litwa), János Tischler (Wêgry), Walentyn N. Wandyszew (Ukraina), Wies³aw W³adyka REDAKTOR NACZELNY Marek Jab³onowski ZASTÊPCA REDAKTORA NACZELNEGO Miros³awa Zygmunt REDAKTORZY TEMATYCZNI Tomasz Gackowski (nauki o poznaniu i komunikacji spo³ecznej), Alicja Jaskiernia (polityka medialna Unii Europejskiej), Dominika Rafalska (nauki o mediach), £ukasz Szurmiñski (nauki o polityce), Micha³ Zaremba (prawo) REDAKTOR JÊZYKOWY Dorota Lewandowska-Jaros REDAKTOR STATYSTYCZNY Marcin £¹czyñski PROJEKT GRAFICZNY Stanis³aw Ma³ecki OPRACOWANIE REDAKCYJNE Zespó³ ADRES REDAKCJI „Studia Medioznawcze” Instytut Dziennikarstwa UW 00-927 Warszawa, ul. Nowy Œwiat 69, pok. 214 tel. (22) 55 20 240, e-mail: [email protected] Autorami zdjêæ zamieszczonych w numerze s¹ studenci specjalnoœci Fotografia Prasowa, Reklamowa i Wydawnicza Instytutu Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego: Anna Bartnicka, Maria Bijak, Marcin D¹bkowski, Marcin Górecki (ok³adka), Izabela Marchwiana i Emil Wittstock. Prace zosta³y przygotowane pod kierunkiem Anny Zapolskiej. © Copyright by Instytut Dziennikarstwa UW, 2012 ISSN 1641-0920 Wydawca, na zlecenie Wydzia³u Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa tel./fax (22) 613 53 03, 602 247 367 Sprzeda¿ i prenumerata: e-mail: [email protected] tel./fax (22) 615 34 21, 602 628 855 Nak³ad 400 egz. Spis treści GRA¯YNA MAJKOWSKA Prof. Halina Sadkiewicz 1928–2012. Wspomnienie . 10 PRAWO PRASOWE WOJCIECH LIS Wolnoœæ prasy i innych œrodków spo³ecznego przekazu jako zasada ustrojowa . 15 PRASA KRZYSZTOF KASZEWSKI Elementy autoprezentacyjne w tekstach informacyjnych dzienników ogólnopolskich . 33 JOLANTA KÊPA-MÊTRAK Gazeta zak³adowa – narodziny, rozwój... i co dalej? Studium przypadku . 51 TELEWIZJA AGATA KARAŒKIEWICZ, MICHA£ LUBAWY Wp³yw pasków informacyjnych na zapamiêtywanie pozosta³ych elementów przekazu telewizyjnego . 69 MAREK MAZUR, ALEKSANDRA KONIECZNY Po co politykom telewizyjne debaty wyborcze? Analiza zawartoœci polskich debat . 82 MEDIA ZA GRANIC¥ ALICJA JASKIERNIA Dziennikarstwo w Stanach Zjednoczonych w epoce cyfrowej – stan dyskusji . .97 TOMASZ FRASZCZYK Od prywatnej do pañstwowej, czyli o pocz¹tkach radiofonii w Grecji . 114 DAMIAN GUZEK System medialny Malty . 132 KRYSTIAN CHO£ASZCZYÑSKI Media masowe a polityka w Zimbabwe . 144 NAUKI O MEDIACH – NOWA DYSCYPLINA WALENTYN N. WANDYSZEW Media w aspekcie informacyjnym i teoretyczno- -poznawczym . 167 SPRAWOZDANIA Z KONFERENCJI MA£GORZATA ADAMIK-SZYSIAK Sprawozdanie z 4. Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Wspó³czesne media – jêzyk mediów”, Lublin, 18–19 kwietnia 2012 roku . 177 6 ALICJA JASKIERNIA, DOMINIKA WIŒNIEWSKA Sprawozdanie z Miêdzynarodowej Konferencji „Matters of Journalism: Understanding Professional Challenges and Dilemmas“, Gdañsk, 14–15 wrzeœnia 2012 roku . 180 ANNA MI£OSZEWSKA S³uchaæ siebie nawzajem. Sprawozdanie z konferencji naukowej „Pragmatyka 2012: Interdyscyplinarne podejœcia do pragmatyki, retoryki i argumentacji”, £ódŸ, 20–22 wrzeœnia 2012 roku . 184 TOMASZ GACKOWSKI Sprawozdanie z II Europejskiego Forum Nowych Idei 2012, Sopot, 26–28 wrzeœnia 2012 roku . 191 MONIKA SZEWCZYK II Opolski Festiwal Fotografii, Opole, 12–31 paŸdziernika 2012 roku . 197 RECENZJE WIES£AW SONCZYK Tomasz Mielczarek Raport o œmierci polskich gazet . 203 ALICJA JASKIERNIA Wojciech Sokolewicz Prasa i konstytucja . 207 ANDRZEJ ŒWI¥TECKI Inwestycje koncernów na polskim rynku medialnym. Wybrane zagadnienia pod red. Lidii Pokrzyckiej . 210 KAMILA KAMIÑSKA Media wobec œmierci red. Kamila Kwasik, Jan Jaroszyñski, Grzegorz £êcicki . 214 MIKO£AJ TYRCHAN Czasopisma spo³eczno-kulturalne w okresie PRL pod red. Urszuli Jakubowskiej . 218 ANNA MI£OSZEWSKA Maria Barbasiewicz Dobre maniery w przedwojennej Polsce. Savoir-vivre, zasady, gafy . 223 ARTYKU£Y, SPRAWOZDANIA I RECENZJE ZAMIESZCZONE W NUMERACH 1–4 Z 2012 ROKU . 229 Contents GRA¯YNA MAJKOWSKA The Memory of Prof. Halina Satkiewicz 1928–2012 . 10 PRESS LAW WOJCIECH LIS The Freedom of the Press and Other Mass Media as a Constitutional Principle . 15 PRESS KRZYSZTOF KASZEWSKI Elements of Self-Presentation in News Reports in Polish Daily Newspapers . 33 JOLANTA KÊPA-MÊTRAK Corporate Newsletters – Birth, Development… and What Next? Case Study . 51 TELEVISION AGATA KARAŒKIEWICZ, MICHA£ LUBAWY The Influence of News Tickers on Remembering the Remaining Elements of Television Coverage . 69 MAREK MAZUR, ALEKSANDRA KONIECZNY Why do Politicians Need Television Debates? A Content Analysis of Polish Debates . 82 MEDIA ABROAD ALICJA JASKIERNIA Journalism in the United States in the Digital Era – State of Discussion . 97 TOMASZ FRASZCZYK From Private to Public – on the Beginnings of Radio Broadcasting in Greece . 114 DAMIAN GUZEK The Media System of Malta . 132 KRYSTIAN CHO£ASZCZYÑSKI Mass Media and Politics in Zimbabwe . 144 MEDIA STUDIES – A NEW ACADEMIC DISCIPLINE WALENTYN N. WANDYSZEW Media in the Informational and Theoretical- -cognitive Aspects . 167 CONFERENCE REPORTS MA£GORZATA ADAMIK-SZYSIAK Report from the 4th National Academic Conference “Contemporary Media – Language of the Media”, Lublin, 18–19 April 2012 . 177 8 ALICJA JASKIERNIA, DOMINIKA WIŒNIEWSKA Report from the International Conference “Matters of Journalism: Understanding Professional Challenges and Dilemmas”, Gdañsk, 14–15 September 2012 . 180 ANNA MI£OSZEWSKA Listening to Each Other. Report from the Academic Conference “Pragmatics 2012: Interdisciplinary Approach to Pragmatics, Rhetoric and Argumentation”, £ódŸ, 20–22 September 2012 . 184 TOMASZ GACKOWSKI Report from the 2nd European Forum for New Ideas 2012, Sopot, 26–28 September 2012 . 191 MONIKA SZEWCZYK The 2nd Opole Photography Festival, Opole, 12–31 October 2012 . 197 REVIEWS WIES£AW SONCZYK Tomasz Mielczarek Report on the Death of Polish Newspapers . 203 ALICJA JASKIERNIA Wojciech Sokolewicz The Press and the Constitution . 207 ANDRZEJ ŒWI¥TECKI The Investments of Consortium in the Polish Media Market. Selected Aspects ed. by Lidia Pokrzycka . 210 KAMILA KAMIÑSKA The Media towards Death ed. by Kamila Kwasik, Jan Jaroszyñski, Grzegorz £êcicki . 214 MIKO£AJ TYRCHAN Socio-cultural Periodicals during the People’s Republic of Poland (PRL) ed. by Urszula Jakubowska . 218 ANNA MI£OSZEWSKA Maria Barbasiewicz Good Manners in Pre-war Poland. Savoir-vivre, Rules, Gaffes . 223 CONTENTS – 2012 . 236 Prof. Halina Satkiewicz Prof. Halina Satkiewicz 1928–2012 Wspomnienie mia³a znaleŸæ najtrafniejsze s³owa, szuka³a ich i znajdowa³a, pisz¹c rozprawy naukowe, Uteksty popularyzuj¹ce wiedzê o polszczyŸnie, ale i te, w których omawia³a dorobek in- nych; z równym pietyzmem traktowa³a recenzje prac swoich magistrantów i doktorantów, jak i wnioski habilitacyjne i naukowe opinie. Tak samo z najwiêkszym szacunkiem dla s³owa i ad- resata traktowa³a krótkie listy, które zostawia³a swoim pracownikom na biurku, pisane staran- nym, kaligraficznym pismem. ¯ycioczytanie – tak mog³aby powiedzieæ o swojej piêknej i niedocenionej codziennoœci ta wytrawna i niedoœcigniona stylistka, poprawiaj¹ca chropawe teksty (tak¿e swoich kolegów jê- zykoznawców…). I nadaj¹ca im kszta³t, z którego dumni byli póŸniej, ogl¹daj¹cy je ju¿ w druku, terminuj¹cy u niej autorzy. A terminowa³o wielu znanych dziœ jêzykoznawców i dziennikarzy. Mia³a najwiêkszy dar dobrego pedagoga, Jej uczniowie wynosili ze spotkañ z prof. Satkie- wicz wzmocnion¹ wiarê we w³asne mo¿liwoœci. Jej studenci, wspó³pracownicy z Polonistyki czy Instytutu Dziennikarstwa pozostawali pod urokiem Jej naturalnoœci, subtelnego poczucia humoru, osobistej kultury, której by³a wzorem, umiejêtnoœci prowadzenia niespiesznej, spo- kojnej i g³êbokiej rozmowy o jêzyku, ale i o ¿yciu. Prof. Satkiewicz by³a uczon¹ o niezwyk³ej skromnoœci, ³¹cz¹c¹ zainteresowania wieloma dziedzinami jêzykoznawstwa z dzia³alnoœci¹ popularyzuj¹c¹ poprawne, sprawne i estetyczne pos³ugiwanie siê polszczyzn¹ w nauce, szkole i urzêdzie, mediach i codziennej egzystencji. Zaczyna³a od zainteresowañ dialektologicznych, z tej dziedziny napisa³a pracê magister- sk¹ u prof. Witolda Doroszewskiego, za którego uczennicê, potem wspó³pracowniczkê i kon- tynuatorkê jego myœli naukowej, uwa¿a³a siê zawsze. Wiele lat póŸniej otrzyma nagrodê jego imienia. Nastêpnie Jej badania naukowe koncentruj¹ siê na s³owotwórstwie i fleksji, Jej pra- ca dotycz¹ca produktywnoœci typów s³owotwórczych, bardzo czêsto cytowana, wyznacza na d³ugo swego rodzaju wzorzec dla póŸniejszych badañ z tego zakresu. Jej zainteresowania i pasja badawcza maj¹ od pocz¹tku wyraŸny zwi¹zek z pragmatyk¹, a zw³aszcza z problemem uwarunkowañ i zwi¹zków normy i uzusu. Jako wspó³autorka (z Da- nut¹ Buttler i Halin¹ Kurkowsk¹) dwutomowej monografii Kultura jêzyka polskiego staje siê niekwestionowanym autorytetem w badaniach normatywnych, jest cenionym, wnikliwym ob- serwatorem podstawowych tendencji rozwojowych polszczyzny ogólnej, ale i tej kszta³towa- nej przez media tamtego czasu. Od pocz¹tku swojej pracy naukowej prof. Halina Satkiewicz zwi¹zana jest z badaniem jêzyka mediów: pocz¹tkowo jako asystent w Zak³adzie Stylistyki i Kultury Jêzyka na Wydziale Dzienni- karstwa, a potem jako niedoœcig³y jego kierownik inicjuj¹cy badania jêzykowej œwiadomoœci dziennikarzy. Zainteresowaniom tym pozostanie wierna do koñca swojej pracy w Instytucie. Urodzona w 1928 r.