Actualisatie verkennend natuurwaardenonderzoek en compensatieplan voor: Watertoren Rimburg Gemeente Landgraaf Opdrachtgever: VLOM bv Datum: 16 december 2011 Watertoren Rimburg, Landgraaf actualisatie verkennend natuurwaardenonderzoek en compensatieplan projectnummer: LA-145.801 Heukelom Verbeek landschapsarchitectuur gulpen, 16 december 2011 actualisatie verkennend natuurwaardenonderzoek en compensatieplan watertoren rimburg, landgraaf 3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave _______________________________________________________________ 3 Inleiding ____________________________________________________________________ 4 1 Methodiek ______________________________________________________________ 5 2 Terreinbeschrijving ________________________________________________________ 6 3 Flora en fauna ____________________________________________________________ 9 3.1 Flora _______________________________________________________________ 9 3.2 Fauna _____________________________________________________________ 10 3.3 Conclusies __________________________________________________________ 13 4 Beleid _________________________________________________________________ 14 4.1 Natuurbeschermingswet 1998 __________________________________________ 14 4.2 Provinciale Beleidsregel Mitigatie en Compensatie Natuurwaarden _____________ 14 4.3 Bomenverordening gemeente Landgraaf __________________________________ 16 5 Globale effectbeoordeling en mitigerende maatregelen ___________________________ 18 5.1 Zoogdieren _________________________________________________________ 19 5.2 Broedvogels ________________________________________________________ 20 5.3 Reptielen __________________________________________________________ 20 5.4 ‘Overige soortgroepen’ ________________________________________________ 21 5.5 Zorgplicht ex artikel 2 van de Flora- en faunawet ___________________________ 21 5.6 Natura2000-gebieden Wurmtal nördlich Herzogenrath en Brunssummerheide ____ 21 5.7 Ecologische Hoofdstructuur Rimburgerbos ________________________________ 21 6 Compensatie EHS en bos __________________________________________________ 24 6.1 Oppervlakte compensatie ______________________________________________ 24 6.2 Inrichting compensatielocatie ___________________________________________ 25 6.3 Vervolgtraject _______________________________________________________ 29 Literatuurlijst ________________________________________________________________ 30 Bijlage 1: Lijst van bij het veldbezoek aangetroffen soorten __________________________ 31 © Heukelom Verbeek landschapsarchitectuur actualisatie verkennend natuurwaardenonderzoek en compensatieplan watertoren rimburg, landgraaf 4 Inleiding In de gemeente Landgraaf bestaan plannen voor de herinrichting van het terrein van het rijksmonument watertoren Rimburg. In verband met de voorgenomen herinrichting van het terrein en de wijziging van de functie van de bebouwing is het noodzakelijk om het bestemmingsplan te wijzigen. Als onderdeel van deze wijziging van het bestemmingsplan dient tevens het aspect ecologie/flora en fauna getoetst te worden. Heukelom Verbeek heeft in verband daarmee van VLOM bv opdracht gekregen het verkennende natuurwaardenonderzoek daterend uit 2008 te actualiseren. Dit rapport bevat de resultaten van dit onderzoek. Figuur 1 geeft het plangebied weer. Figuur 1: Ligging van het onderzoeksgebied. Het voorliggende verkennende natuurwaardenonderzoek heeft tot doel na te gaan of en zo ja welke bij Flora- en faunawet beschermde natuurwaarden (mogelijk) aanwezig zijn in het onderzoeksgebied. Op basis van de resultaten is aangegeven of vanuit het aspect ecologie/flora en fauna nadere randvoorwaarden te stellen zijn aan het bestemmingsplan voor de watertoren en zo ja, of daarvoor nader onderzoek noodzakelijk is. Heukelom Verbeek landschapsarchitectuur ir. M.A. Blaas drs. G.M.T. Peeters landschapsarchitect bnt ecoloog Gulpen, 16 december 2011 © Heukelom Verbeek landschapsarchitectuur actualisatie verkennend natuurwaardenonderzoek en compensatieplan watertoren rimburg, landgraaf 5 1 Methodiek Op 26 september 2011 is een veldbezoek gebracht aan het onderzoeksgebied en de directe omgeving. Alle tijdens dit veldbezoek in het onderzoeksgebied aangetroffen wilde planten en diersoorten zijn genoteerd. Er is bijzondere aandacht besteed aan de mogelijke aanwezigheid van wettelijk strenger beschermde soorten (Flora- en faunawet categorie 2 en 3) en de geschiktheid van het terrein voor deze soorten. Aan de hand van de rapportage van het verkennend natuurwaardenonderzoek in 2008 en de hiertoe geraadpleegde gegevensbronnen, verspreidingsatlassen en via internet toegankelijke verspreidingsgegevens van flora en fauna is nagegaan welke strenger beschermde planten- en diersoorten er voorkomen in de omgeving van de onderzoekslocatie. Tenslotte is een zogenaamde beknopte gegevensaanvraag bij het Natuurloket gedaan voor de kilometerhokken waarin het onderzoeksgebied is gelegen (het onderzoeksgebied ligt op de grens van twee kilometerhokken). Een overzicht van de geraadpleegde bronnen is weergegeven in de literatuurlijst. De zo verkregen informatie is merendeels slechts beschikbaar op kilometerhok niveau of op uurhok niveau, terwijl een deel van deze verspreidingsgegevens daarnaast niet meer erg actueel is. Op basis van in het onderzoeksgebied aanwezige terreinkenmerken en de ecologie van de soorten is een inschatting gemaakt van de mogelijkheid dat strenger beschermde planten en diersoorten momenteel duurzaam in het onderzoeksgebied voorkomen. © Heukelom Verbeek landschapsarchitectuur actualisatie verkennend natuurwaardenonderzoek en compensatieplan watertoren rimburg, landgraaf 6 2 Terreinbeschrijving Het onderzoeksgebied wordt gevormd door de directe omgeving van de Watertoren Rimburg en het aangrenzende bosgebied, en is gelegen nabij de buurtschap Op de Hoven, tussen Rimburg en Ubach over Worms, in de gemeente Landgraaf. De totale oppervlakte van het onderzoeksgebied bedraagt circa 1,2 ha. Een luchtfoto met de begrenzing van het onderzoeksgebied is opgenomen in figuur 2. Figuur 2: Begrenzing van het onderzoeksgebied. De RD-coördinaten van het middelpunt van het onderzoeksgebied zijn X = 202,960 en Y = 324,510. Het onderzoeksgebied ligt in het uiterste oosten van kilometerhok 202-324, waarbij de uiterste oostpunt van het gebied juist in het aangrenzende kilometerhok 203-324 valt. Het onderzoeksgebied is gelegen op de noordelijke dalwand van een in oostelijk richting georiënteerd droogdal dat tot enkele tientallen meters is ingesneden in het Plateau van Nieuwenhagen. De ondergrond bestaat uit grindhoudende zanden die op de steilere hellingdelen dagzomen maar op de vlakkere delen zijn bedekt met een dun lösslaagje. Het onderzoeksgebied is deels gelegen in het Rimburgerbos en deels op het aangrenzende plateau. Aan de noordzijde wordt het gebied begrensd door een open akkergebied, aan de zuidzijde door de Rimburgerweg (figuur 3). Voor zover in het bos gelegen is de exacte begrenzing van het onderzoeksgebied in het veld niet herkenbaar. © Heukelom Verbeek landschapsarchitectuur actualisatie verkennend natuurwaardenonderzoek en compensatieplan watertoren rimburg, landgraaf 7 De watertoren en het noordelijk hiervan gelegen gedeelte van het onderzoeksgebied zijn langs de bovenrand van de helling op het plateau gesitueerd. De restauratie van de watertoren is momenteel in volle gang (zie figuur 4). De directe omgeving van de watertoren en de bijbehorende waterkelder zijn begroeid met een open ruderale begroeiing met plaatselijk wat ruigte (zie figuur 5 en figuur 6). Op de aangrenzende akker stond ten tijde van het veldbezoek Gele mosterd. Het resterende deel van het onderzoeksgebied bestaat uit loofbos. Aan de westzijde van de watertoren bestaat het bos uit een jonge aanplant van Beuken waartussen enkele oudere eiken of Zoete kersen staan (zie figuur 7). De hellingen ten zuiden en oosten van de watertoren zijn begroeid met een overwegend natuurlijk ogend bostype dat kan worden gerekend tot het Zomereik-verbond en wijst op een voedselarmere ondergrond (zie foto 8). Wel is in het oostelijk deel van het onderzoeksgebied plaatselijk Beuk in de ondergroei aangeplant. Aan de onderrand van het hellingbos, nabij de Rimburgerweg, wijst de aanwezigheid van Grote muur op voedselrijkere omstandigheden. Figuur 3: Het onderzoeksgebied gezien vanuit Figuur 4: De watertoren staat geheel in de zuidelijke richting. steigers. © Heukelom Verbeek landschapsarchitectuur actualisatie verkennend natuurwaardenonderzoek en compensatieplan watertoren rimburg, landgraaf 8 Figuur 5: Het onderzoeksgebied gezien vanuit Figuur 6: De directe omgeving van de water- noordwestelijke richting. De akker op toren is begroeid met een open de voorgrond behoort deels tot het ruderale vegetatie. onderzoeksgebied. Figuur 7: Jonge beuken in het bos aan de westzijde Figuur 8: Het hellingbos aan de zuidzijde van de van de watertoren. de watertoren. © Heukelom Verbeek landschapsarchitectuur actualisatie verkennend natuurwaardenonderzoek en compensatieplan watertoren rimburg, landgraaf 9 3 Flora en fauna Om een beeld te krijgen van de natuurwaarden in het onderzoeksgebied zijn waarnemingen van 9 soortgroepen beschikbaar. Deze soortgroepen zijn vaatplanten, zoogdieren, vogels, amfibieën, reptielen, vissen, dagvlinders, libellen en overige ongewervelde dieren. In de teksten wordt conform de Flora- en faunawet onderscheid gemaakt tussen niet beschermde soorten, algemene soorten (categorie 1), beschermde soorten (categorie 2) en streng beschermde soorten (categorie 3). Overzichten van de aangetroffen