TRADYCJA MAZOWSZA powiat kozienicki Przewodnik subiektywny Agencja Wydawnicza „Egros” Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki Warszawa 2010 ppowiatowiat kkozienicki1.inddozienicki1.indd 1 22012-06-12012-06-12 118:25:128:25:12 Autorzy: Danuta Delekta, Krzysztof Zaj¹c T³umaczenie na jêzyk angielski: Marta W¹sowska Redaktor serii: Marta Majka-Biskup (MCKiS) Redakcja: Ma³gorzata i Krzysztof Gucman Redakcja techniczna: Studio Komar Zdjêcia: Krzysztof Gucman oraz z archiwum Wydzia³u Promocji i Kultury Starostwa Powiatowego w Kozienicach Opracowanie grafi czne serii: Studio Komar, www.komar.com.pl ISBN 978-83-89986-64-1 ISBN 978-83-60623-74-9 © Copyright by Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki and authors Wydawca Agencja Wydawnicza „Egros” ul. Skar¿yskiego 6 A 02-377 Warszawa tel. 22 823 48 78 fax 22 659 43 14 e-mail: [email protected] www.egros.pol.pl Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki ul. Elektoralna 12 00-139 Warszawa www.mckis.waw.pl Wspó³wydawca Starostwo Powiatowe w Kozienicach Wydzia³ Promocji i Kultury ul. J. Kochanowskiego 28 26-900 Kozienice www.kozienicepowiat.pl 2 Tradycja Mazowsza ppowiatowiat kkozienicki1.inddozienicki1.indd 2 22012-06-12012-06-12 118:25:188:25:18 Spis treści Wstêp ....................................................................................................................................5 Po³o¿enie geografi czne ...........................................................................................................7 Środowisko przyrodnicze ..................................................................................................... 10 Puszcza Kozienicka .............................................................................................................12 Bartnictwo i pszczelarstwo ........................................................................................... 16 Puszcza Stromiecka (Stromecka).......................................................................................... 19 Wis³a – ¿egluga i transport ..................................................................................................21 Dzieje historyczne ...............................................................................................................25 Dzieje najdawniejsze ....................................................................................................25 Średniowiecze ..............................................................................................................26 Wiek XVII ....................................................................................................................28 Wiek XVIII ...................................................................................................................30 Wiek XIX .....................................................................................................................32 Wiek XX ......................................................................................................................36 Dziedzictwo kulturowe regionu ...........................................................................................41 Twórcy ludowi .............................................................................................................41 Wartości niematerialne .................................................................................................45 Folklor .........................................................................................................................48 Przewodnik subiektywny po powiecie kozienickim ..............................................................53 Anielin Kêpa ................................................................................................................53 Boguszówka .................................................................................................................54 Brzeźnica .....................................................................................................................55 Brzóza ..........................................................................................................................57 Chodków .....................................................................................................................61 Garbatka-Letnisko .......................................................................................................62 G³owaczów ...................................................................................................................64 Gniewoszów ................................................................................................................67 Grabów nad Pilic¹ ........................................................................................................70 Kozienice .....................................................................................................................74 Lipa ..............................................................................................................................80 Magnuszew ..................................................................................................................81 Mniszew ......................................................................................................................84 Molendy ......................................................................................................................88 Oleksów .......................................................................................................................90 Opactwo ......................................................................................................................92 Rozniszew ....................................................................................................................95 Ryczywó³ ......................................................................................................................98 Powiat kozienicki 3 ppowiatowiat kkozienicki1.inddozienicki1.indd 3 22012-06-12012-06-12 118:25:188:25:18 Sieciechów .................................................................................................................101 Studzianki Pancerne ...................................................................................................104 Świer¿e Górne ............................................................................................................106 Trzebieñ ....................................................................................................................108 Wyborów.....................................................................................................................110 Wysokie Ko³o ..............................................................................................................111 Zajezierze ...................................................................................................................114 ¯ytkowice ..................................................................................................................116 Oferta turystyczna i kulturalna ...........................................................................................117 Informacja Turystyczna ..............................................................................................117 Muzea i kolekcje muzealne ..........................................................................................118 Galerie i inne placówki kultury ...................................................................................121 Trasy wycieczkowe .....................................................................................................124 Imprezy ...................................................................................................................... 133 Gospodarstwa agroturystyczne ...................................................................................137 K¹cik kulinarny ..........................................................................................................138 Welcome to Kozienice County ........................................................................................... 145 Illustrations ....................................................................................................................... 147 Indeks geografi czny............................................................................................................ 153 Defi nicje ........................................................................................................................... 157 Bibliografi a ........................................................................................................................ 159 4 Tradycja Mazowsza ppowiatowiat kkozienicki1.inddozienicki1.indd 4 22012-06-12012-06-12 118:25:198:25:19 Wstęp d 2004 r. Mazowieckie Centrum Kultu- wani Czytelniczy bez trudu rozszerz¹ swoj¹ O ry i Sztuki publikuje kolejne tomy z serii wiedzê w tym zakresie, siêgaj¹c do publikacji, „Tradycja Mazowsza”. S¹ to monografi czne których tytu³y autorzy zamieszczaj¹ w biblio- opracowania, w których prezentowane s¹ wa- grafi i. Ksi¹¿ka zawiera te¿ indeks geografi cz- lory historyczne i etnografi czne powiatów wo- ny, a na koñcu Defi nicje – określenia pojêæ jewództwa mazowieckiego. Cel jest ambit- dotycz¹cych dziedzictwa kulturowego; s³owa, ny, a przy tym trudny – nie tylko ze wzglêdu które wymagaj¹ zdefi niowania oznaczamy na liczbê tomów, jak¹ chcemy wydawaæ w ca- w tekście gwiazdk¹ (*). ³ym cyklu, ale przede wszystkim ze wzglêdu W tym miejscu konieczne s¹ uściślenia na za³o¿enia merytoryczne.