2 Spis treci Rada Redakcyjna Stanis³aw Achremczyk, Daniel Beauvois (Pary¿), Tadeusz Filipkowski, Stanis³aw Gajewski, Stefan Hartmann (Berlin), Zoja Jaroszewicz-Pieres³awcew, Janusz Jasiñski, S³awomir Kalembka, Marek K. Kamiñski, Norbert Kasparek (przewodnicz¹cy), Andrzej Kopiczko, Giennadij Krietinin (Kaliningrad), Kazimierz £atak, Bohdan £ukaszewicz, Jens E. Olesen (Greifswald), Bohdan Ryszewski, Jan Sobczak, Alojzy Szorc Redakcja Jan Gancewski (sekretarz), Witold Gieszczyñski (redaktor naczelny), Roman Jurkowski, Norbert Kasparek Recenzenci Kazimierz Bobowski, Wies³aw Caban Adres Redakcji Instytut Historii i Stosunków Miêdzynarodowych UWM, ul. Kurta Obitza 1 10-725 Olsztyn, tel./fax 089-527-36-12, tel. 089-524-64-35 e-mail: [email protected] http://human.uwm.edu.pl/historia/echa.htm Projekt ok³adki Barbara Lis-Romañczukowa Redakcja wydawnicza Danuta Jamio³kowska T³umaczenie na jêzyk angielski Joanna Jensen PL ISSN 1509-9873 © Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie Olsztyn 2008 Ark. wyd. 31,5; ark. druk. 26,75; pap. druk. kl III Druk Zak³ad Poligraficzny Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie zam. 722 SPIS TRECI ARTYKU£Y I ROZPRAWY Miron Wolny, Oszustwo Abilyksa fikcja literacka czy rzeczywisty symptom s³aboci polityki Barkidów w Hiszpanii w pocz¹tkowym okresie drugiej wojny punickiej? ...... 7 Marek Smoluk, Spory doktrynalne w Anglii za panowania Henryka VIII ................ 25 Danuta Bogdan, W krêgu autonomii uniwersyteckiej. Troski i radoci profesorów Uniwersytetu Królewieckiego w XVIXVII wieku ..................................................... 37 Piotr Florek, Drugi etap walki Dymitra I Samozwañca o carsk¹ koronê. Bitwa pod Dobryniczami i oblê¿enie Krom ............................................................. 61 Tomasz Kruz, Fachowiec i skradziona ³y¿ka. Z dziejów kontaktów cystersów sulejowskich z piotrkowskimi rzemielnikami w XVIII wieku ............................... 73 Tomasz Strze¿ek, Kawaleria Ksiêstwa Warszawskiego w wojnach napoleoñskich organizacja i szlak bojowy .................................................................................... 83 S³awomir Kalembka, Genera³ La Fayette przyjaciel Wielkiej Emigracji .................... 113 Daniel Beauvois, Inteligencja polska na zachodnich kresach cesarstwa rosyjskiego w XIX wieku ............................................................................................................ 121 Stanis³aw Gajewski, Biskupi Królestwa Polskiego wobec ukazu carskiego o klasztorach z 8 listopada 1864 roku .................................................................... 143 Àëåêñàíäð Ãàâðèëèí, Ìèññèîíåðñêàÿ ðàáîòà ïðàâîñëàâíîãî äóõîâåíñòâà ñðåäè ñòàðîâåðîâ íà òåððèòîðèè ñîâðåìåííîé Ëàòâèè â íà÷àëå XX âåêà ........................ 155 Mariusz Korzeniowski, Wydzia³ Opieki nad Dzieæmi Centralnego Komitetu Obywatelskiego w Rosji powstanie i pocz¹tki dzia³alnoci ................................ 165 Dariusz Tarasiuk, Polacy w radzie miejskiej Miñska w latach 19171918............... 181 Józef Smoliñski, Ochotnicy Polonii amerykañskiej podczas wojen wiatowych. Problemy i niepowodzenia ...................................................................................... 197 Pawe³ Letko, Polska Partia Socjalistyczna w powiecie kêtrzyñskim, cz. II ............... 209 Mariusz Mazur, Obraz Konrada Adenauera w propagandzie polskiej lat 19491955 .......................................................................................................... 227 Marek Andrzejewski, Obraz Polski w austriackich podrêcznikach szkolnych do historii ................................................................................................................ 241 DOKUMENTY I MATERIA£Y Kinga Dorbach, Akta dawne w strukturze zasobu Archiwum Diecezjalnego w Pelplinie ............................................................................................................... 255 Roman Jurkowski, Listy Edwarda Woyni³³owicza do Mariana Zdziechowskiego z lat 19051928, cz. II ............................................................................................. 267 Karol Sacewicz, Narodowe Si³y Zbrojne wobec podziemia komunistycznego. Instrukcja wywiadu z 15 marca 1943 r. ................................................................. 289 4 Spis treci RELACJE I WSPOMNIENIA W 90. rocznicê odzyskania niepodleg³oci. M³odzie¿ podzamojska w 1918 roku. Z tradycji rodzinnych (Janusz Jasiñski) ............................................................... 303 Wspomnienia zes³añca Aleksandra Modzelewskiego (19391942) (Wies³aw Ignacy Gawinek) ..................................................................................... 325 POLEMIKI, RECENZJE I OMÓWIENIA Bernard Nowaczyk, Powstanie Spartakusa 7371 p.n.e. (Miron Wolny) .................. 337 Przemys³aw Paradowski, W obliczu »nag³ych potrzeb« Rzeczypospolitej. Sejmy ekstraordynaryjne za panowania W³adys³awa IV Wazy (Andrzej Korytko) .......... 340 Wolfgang Froese, Historia pañstw i narodów Morza Ba³tyckiego (Piotr Florek) ..... 344 Maria Filina, Danuta Ossowska, Losy Polaków na Kaukazie, cz. I: Tbiliska grupa polskich poetów zes³añczych (Maria Korybut-Marciniak) .................................... 350 Jolanta Ma³gorzata Marszalska, Biblioteka opactwa cystersów w Szczyrzycu do koñca XIX stulecia. Dziedzictwo wieków (Kazimierz £atak) ........................... 353 Zbigniew Dunin-Wilczyñski, Order w. Stanis³awa (Kazimierz £atak) .................. 357 Ks. Tomasz B³aszczyk, Zakony na l¹sku w dobie kulturkampfu (Kazimierz £atak) ......359 Piotr Zwoliñski, Dzia³alnoæ spo³eczno-dobroczynna Kocio³a ³ódzkiego w okresie miêdzywojennym (Kazimierz £atak) ....................................................................... 365 Pawe³ Dudziñski, Wspó³czesna heraldyka i zwyczaje heraldyczne w Kocio³ach chrzecijañskich (Kazimierz £atak) ........................................................................ 367 Rafa³ Wnuk, Za pierwszego Sowieta. Polska konspiracja na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej (wrzesieñ 1939czerwiec 1941) (Karol Sacewicz) ................... 372 Anna Korzeniewska-Lasota, Ukraiñcy na Warmii i Mazurach w latach 19471970 (Jaros³aw Syrnyk) ................................................................................................... 376 S³awomir Cenckiewicz, Piotr Gontarczyk, SB a Lech Wa³êsa. Przyczynek do biografii (Pawe³ Piotr Warot) ................................................................................................ 387 Maria Bieniek, Dydaktyka historii. Wybrane zagadnienia (Izabela Lewandowska) ..... 393 KRONIKA NAUKOWA Irena Makarczyk, Nadanie tytu³u doktora honoris causa Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie. Promocje Wydzia³u Humanistycznego .... 399 Tomasz Gajownik, ród³a do dziejów polsko-litewskiej rywalizacji wywiadowczej w dwudziestoleciu miêdzywojennym XX wieku (w zasobie Litewskiego Centralnego Archiwum Pañstwowego w Wilnie) .................................................... 404 Witold Gieszczyñski, Refleksje z Muzeum Ofiar Ludobójstwa w Wilnie.................... 409 Roman Jurkowski, IV Miêdzynarodowa Konferencja Naukowo-Teoretyczna Znakomici Miñszczanie XIX-XX wieku, Miñsk, 17 listopada 2007 r. ................ 414 Witold Gieszczyñski, W 65. rocznicê zbrodni wo³yñskiej ............................................ 418 Renata Gieszczyñska, Wystawa IPN pt. Olsztyñska Solidarnoæ19801981 ......... 422 PO¯EGNANIA Moje po¿egnanie z Mistrzem. Wspomnienie o Profesorze Romanie Wapiñskim (Roman Jurkowski) ................................................................................................. 425 Starcie pod Bowskiem 6 lipca 1626 roku. Przyczynek do historii... 5 TABLE OF CONTENTS ARTICLES AND DISSERTATIONS Miron Wolny, Abeloxs deception literary fiction or a real symptom of the weakness of the Barcid policy in the initial period of the Second Punic War? ....................... 7 Marek Smoluk, Doctrinal disputes in England during the reign of Henry VIII ........ 25 Danuta Bogdan, In the circle of university autonomy. Concerns and joys of the professors of the University of Königsberg in the 16th17th centuries ........... 37 Piotr Florek, The second stage of the struggle of False Dmitriy I for the tsars crown. The battle of Dobrynichi and the siege of Kromy .................................................... 61 Tomasz Kruz, A professional man and a stolen spoon. The history of contacts between Sulejów Cistercians and Piotrków craftsmen in the 17th century ........................... 73 Tomasz Strze¿ek, The cavalry of the Duchy of Warsaw during the Napoleonic Wars organization and battles ....................................................................................... 83 S³awomir Kalembka, General La Fayette, a friend of the Great Emigration ............. 113 Daniel Beauvois, The Polish intelligentsia of the western borderland of the Russian empire in the 19th century ........................................................................................ 121 Stanis³aw Gajewski, The attitudes of the bishops of the Kingdom of Poland towards the tsars ukas on monasteries and convents of 8 November 1864 ........................ 143 Aleksander Gawrylin, Missionary activity of orthodox clergy among old believers in the territory of Lithuania in the early 20 th century ......................................... 155 Mariusz Korzeniowski, The Child Care Department of the Citizens Central Committee in Russia origins and early activities .............................................. 165 Dariusz Tarasiuk, The Poles in the