FILMMUZIEKMAGAZINE MICHAEL DUDOK DE WIT - regisseur van The Red Turtle NUMMER 188 – 45ste JAARGANG – JULI 2016 1 Score 188 Juli 2016 45ste jaargang ISSN-nummer: 0921- 2612 Het e-zine Score is een uitgave van de stichting FILMMUZIEKMAGAZINE Cinemusica, het Nederlands Centrum voor Filmmuziek REDACTIONEEL Informatienummer: +31 050-5251991 Een groot deel van deze uitgave van Score is gewijd aan de animatiefilm The Red Turtle, die sinds vorige week in roulatie E-mail: is in ons land. Score sprak zowel met regisseur Michael Du- [email protected] dok de Wit als met componist Laurent Perez Del Mar over deze animatiefilm die zowel een jong als een volwassen pu- bliek aanspreekt. De totstandkoming van de ronduit orkestrale Kernredactie: Paul score van deze lange animatiefilm heeft heel wat voeten in de Stevelmans en Sijbold aarde gehad. Dat leest u vooral in het gesprek dat we hadden Tonkens met de regisseur. Het uiteindelijke resultaat kunnen we horen Aan Score 188 werkten in de film en ook op cd. Onlangs verscheen deze cd en in deze mee: Astrid Maagden- Score kunt u ook een recensie lezen. Muziek speelt een grote berg, Anton Smit, Paul rol bij animatiefilms, zo blijkt ook nu weer. Stevelmans en Sijbold Tonkens Een ander zwaartepunt van dit nummer is de Zweedse film- regisseur Ingmar Bergman. Negen jaar geleden overleed hij, maar zijn indrukwekkende œuvre is blijvend reden om onder- Eindredactie: Paul zoek te doen naar alle aspecten van zijn films. Vroeg of laat Stevelmans moest een boek verschijnen over de muziek in zijn films. Eer- der dit jaar was het zover en na lezing van dit boek zal een- ieder beslist anders naar zijn films gaan luisteren en kijken. Vormgeving: Paul Stevelmans INHOUDSOPGAVE Met dank aan: Michael Dudok de Wit, Jenny Canters (Lumière), 3 Michael Dudok de Wit - Interview Laurent Perez Del Mar 7 Laurent Perez Del Mar - Interview 10 Krakow 2016 - Verslag 13 John Williams AFI 15 Ingmar Bergman 17 Erik Nordgren - Portret 21 Boekbespreking 22 Recensies 2 MUZIEK ALS MUZE In gesprek met Michael Dudok de Wit Op het Filmfestival van Cannes ging dit jaar The Red Turtle in wereldpremière, de eerste lange animatiefilm van Michael Dudok de Wit. De reacties waren lovend, wat onder meer met de speciale juryprijs in de Un Certain Regard-sectie van het festival werd bekrachtigd. Net als in zijn korte films speelt muziek een cruciale rol in The Red Turtle. In een gesprek met Score legt Dudok de Wit uit hoe de muziek tot stand kwam en wat deze bijdraagt aan de film die onlangs in Nederland in première ging en een opmerkelijk succes beleeft. moine et le poisson (1994) en Vader en dochter (2000) waarvoor hij in 2001 de Oscar voor de beste korte animatiefilm won. Voor Dudok de Wit is muziek een muze: ʽToen ik het verhaal schreef van Le moine et le poisson kon ik dat alleen doen omdat ik de muziek al in mijn gedachten had. Ik had het op de radio gehoord en ik weet nog precies het moment dat ik het hoorde. Dat was tien jaar daarvoor. Het moment dat ik dat hoorde, dacht ik meteen: dat is perfecte muziek voor een animatie- film. Het ging om La Folia, waar je alle emoties in kunt uitdrukken: langzaam, vrolijk, sereen. Bovendien is het een me- lodie die eindeloos mooi is, waar je nooit genoeg van krijgt. Ik heb het nu waar- schijnlijk vaker gehoord dan de musici die het spelen en dat was de drijfkracht voor de animatie.ʼ Michael Dudok de Wit. Lange film Aan La tortue rouge, zoals de Frans-Japan- se coproductie eigenlijk heet, heeft Dudok Ook bij Vader en dochter werd dezelfde de Wit (Abcoude, 1953) negen jaar in werkwijze toegepast. ʽToen ik eenmaal het Frankrijk gewerkt met een team van ani- idee had voor deze film, dacht ik aan De matoren. De animatiefilm over een dren- golven van de Donau, geschreven door keling die aanspoelt op een onbewoond Iosif Ivanovici. Het is een wals, die een eiland en daar geconfronteerd wordt met nostalgische en een cirkelachtige kwaliteit een rode schildpad is geheel zonder dia- heeft.ʼ Bij The Red Turtle verliep dit pro- loog. Al tijdens het animatieproces is mu- ces geheel anders. ʽBij deze lange film had ziek van levensbelang voor Dudok de Wit. ik geen idee van de muziek en dat was een Dat bleek zo bij zijn korte films zoals Le enorme frustratie. Ik denk dat daar een re- 3 den voor is: voor een korte film neem je dat de animatie heel mooi werd, visueel een compositie, van begin tot einde van de gezien.ʼ film. Dat is de muziek voor de film en dan is het ook heel duidelijk: het is klaar, het is Met de componist die inmiddels was in- afgerond. Voor een lange film doe je dat gehuurd wilde het echter niet vlotten on- niet. Je hebt lange gedeeltes zonder mu- danks een goede, vriendschappelijke werk- ziek, dus dan heb je niet één compositie, relatie. Vrij laat in de totstandkoming van maar een aantal composities die bij elkaar de film ontsloegen de producenten hem en passen en hopelijk een thema dat terug- werd omwille van het belang van een pas- komt. Dat begreep ik, maar daardoor sende score gezocht naar een vervanger. raakte ik in de war, want ik zag niet één Die werd gevonden in de Franse filmcom- compositie. Ik dacht steeds: nou dat komt ponist Laurent Perez Del Mar. ʽIk kende zijn muziek al, maar ik vond het veel te groots en dramatisch. Ik dacht dat hij niet geschikt was, maar hij deed een voorstel van iets heel eenvoudigs en toen dacht ik: ja, we hebben hem gevonden. Er was ook een praktisch voordeel: ik zat toen in Parijs en hij woonde ook in Parijs, dus ik kon hem als ik wilde zo vaak mogelijk ontmoe- ten. Hij was heel enthousiast, hij wilde de film heel graag doen. Verder werkt hij snel, hij is heel intuïtief, maar hij is ook heel praktisch, hij weet door de kleine aarzelingen heen te gaan en meteen naar het doel te gaan.ʼ The Red Turtle werd mede geproduceerd door het Japanse Ghibli, de studio van onder meer Hayao Miyazaki, die baanbre- kende animatiefilms als Spirited Away (2001) en The Wind Rises (2014) maakte en daarbij steevast met filmcomponist Joe Hisaishi werkte. Waarom werd de laatste niet benaderd? ʽOm verschillende redenen. De producenten van Ghibli hebben nooit gezegd dat het een Ghibli-film zou worden, wel, over een maand of over een paar maanden. De jaren gingen echter voorbij ze hebben gezegd: je maakt het in Europa en er kwam helemaal geen idee voor de met Europeanen en niet in Japan. Dat muziek. Ik heb natuurlijk eindeloos ge- laatste wilde ik ook niet. Misschien zou zocht en geprobeerd en naar andere films hun logo niet eens op de film verschijnen. gekeken en zelfs composities van Max Dat hebben ze pas op het laatste moment Richter en van Armand Amar onder de besloten, dus ze waren heel voorzichtig. Ik wilde dezelfde gevoeligheid scheppen als film gezet die ik mooi vond. En telkens dacht ik: het werkt tijdelijk, dit wordt het zij, dezelfde eerbied voor bepaalde dingen niet. Dat was vervelend, want ik voelde dat zoals de menselijke natuur, maar niet dat de inspiratiebron ontbrak. Maar ondertus- het een typische Ghibli-film zou worden. sen was het zo'n groot verhaal, groot in de Ik heb dus ook niet hun design gebruikt en zin dat het lang duurt en zoveel werk met hun manier van animeren. Daarnaast was een team vergde, dat ik maar door ging en er ook een praktische reden: Joe Hisaishi is 4 De drenkeling en de rode schildpad in The Red Turtle. heel langzaam, hij heeft heel veel tijd als ik een stem hoor, dan komen heel veel nodig.ʼ emotionele boodschappen naar binnen. Want hoe de zanger of zangeres ook zingt, Zangeres er is een context. Zodra je een stem hoort, hoor je al iets.ʼ Ondanks het verzoek geen Welke opdracht heeft u Laurent gegeven? zangstemmen te gebruiken, kon de door ʽMeteen bij de eerste ontmoeting heb ik Perez Del Mar opgenomen zangeres uit- hem eerlijk gezegd: ik wou dat ik een idee eindelijk de goedkeuring van Dudok de had van de muziek, maar dat heb ik niet, Wit wegdragen. ʽZij was heel puur en dat dus ik moet helemaal op je rekenen. Dit is vond ik heel mooi. Eigenlijk was mijn op- geen film voor een piano, hoewel ik de dracht aan hem: geen stemmen, tenzij je piano juist heel mooi vind in andere films. een perfecte stem vindt. Maar dat heb ik En ik dacht ook serieus: geen stemmen, uiteindelijk niet gezegd, en hij heeft de geen zanger, geen koor, en ook niet stem- meest perfecte stem gevonden en daar ben men als instrument gebruiken en dat heeft ik heel blij mee.ʼ hij begrepen. Op een dag, een paar maan- den later, had hij een zangeres uitgenodigd De samenwerking tussen regisseur en com- in zijn studio en haar stem opgenomen. Hij ponist verliep ondanks de late entree van gaf me toen een melodie met een zangeres, de laatste voorspoedig. ʽDe samenwerking en ik schrok. Ik had een paar minuten no- met Laurent was makkelijk, want voor mij dig om dit te verwerken, maar toen heb ik is belangrijk dat we goede vrienden zijn. Je gezegd: dit is toch heel mooi en heel apart. werkt met gevoeligheid die je niet altijd Want ik was bang dat een stem teveel een verbaal uit kunt drukken. Dat is met ieder- specifieke emotie zou geven aan een mo- een zo, vooral met andere tekenaars.