Verzameld werk. Deel 1 August Vermeylen onder redactie van Herman Teirlinck en anderen bron August Vermeylen, Verzameld werk. Deel 1 (red. Herman Teirlinck en anderen). Uitgeversmaatschappij A. Manteau, Brussel 1952 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/verm036verz01_01/colofon.htm © 2007 dbnl / erven August Vermeylen t.o. 2 Foto Cami Stone Aug. Vermeylen in 1936. August Vermeylen, Verzameld werk. Deel 1 5 Beknopte levensschets van Aug. Vermeylen door Prof. Dr F. de Backer en Prof. Dr P. de Smaele August Vermeylen, Verzameld werk. Deel 1 7 August Vermeylen werd geboren te Brussel op 12 Mei 1872 als de benjamin van zes kinderen, waaronder twee uit het eerste huwelijk van zijn vader, die naderhand hertrouwde met de zuster van zijn overleden echtgenote. Hij zag het levenslicht in de in het hartje van de stad gelegen volksbuurt O.L.V. ter Sneeuw; hij was twee jaar oud toen deze gesloopt werd en het gezin verhuisde naar de Orsendaalstraat, om weldra een nieuw opgericht huis te betrekken in de thans verdwenen Pachécostraat, tussen de Kruidtuinlaan en de Sinter Goedelekerk. Zijn ouders waren beiden van Vlaamse afkomst en behoorden tot de kleine burgerij. Door zijn ondernemingsgeest en zijn ijver had vader Vermeylen zich van smid opgewerkt tot aannemer en geleidelijk een zekeren materiëlen welstand verworven. Hoewel praktizerend katholiek, was hij, op politiek gebied, aanhanger van een gematigd liberalisme. Maar met gedachtenstromingen liet de geheel in zijn vak opgaande man zich weinig in en - in overeenstemming met de meest soliede tradities van den burgerstand in België - wijdde hij meer zorg aan de samenstelling van zijn wijnkelder dan aan zijn boekenkast. Moeder Vermeylen was een eenvoudige en zeer godvruchtige vrouw; haar geestelijk August Vermeylen, Verzameld werk. Deel 1 8 voedsel vond ze vooral in haar kerkboek en enkel gedurende de lange winteravonden verdiepte ze zich in den ‘Almanak van Snoeck’ of in de verhalen van Conscience. In dat Vlaams gezin was de omgangstaal het sappige Brussels dialect, maar ... 's Zondags converseerde de vader met zijn kinderen in het Frans! Vermeylen's eerste school was de kindertuin van de ‘Soeurs de Notre-Dame’ in den Cantersteen. Op elfjarigen leeftijd werd de knaap naar de Middelbare School in de Impasse du Parc gestuurd. Daar deed hij zijn Eerste Communie, maar reeds vanaf omstreeks zijn vijftiende levensjaar - terwijl zijn vrome moeder nog in den waan verkeerde dat hij zich nauwgezet van zijn godsdienstplichten kweet - maakte hij zich geleidelijk los van het Christelijk dogma, overigens zonder enige gewetenscrisis, zoals hij later zelf zou getuigen. Intussen was hij in 1885 leerling geworden aan het Brussels Athenaeum, dat hij afliep tot in 1890. Te Brussel speelde in die jaren heel het geestelijke en artistieke leven zich af in het Frans en Frans was de voertaal in het onderwijs van laag tot hoog. De vraag rijst dan ook hoe de jonge Vermeylen, die bij zijn aankomst op het Athenaeum niet eens beschaafd Nederlands kende en al vroeg een geestdriftig bewonderaar werd van de Franse letterkunde, terwijl het bestaan van iets als een Nederlandse literatuur hem volkomen vreemd was, reeds als schoolknaap in het Vlaamsgezinde kamp terecht kwam - getuige daarvan zijn lidmaatschap van den Vlaamsen leerlingenkring ‘Help u zelf’. Deze voor hem beslissende oriëntering vindt haar verklaring allereerst in den diepgaanden - zij August Vermeylen, Verzameld werk. Deel 1 *1 Groepfoto van de kinderen Vermeylen, ter gelegenheid van de zilveren bruiloft van hun ouders (1 September 1881). Zittend van links naar rechts: Martine, August, Thérèse (halfzuster). Staand van links naar rechts: Jean, François (halfbroer), Jozef. August Vermeylen, Verzameld werk. Deel 1 *2 foto genomen te Gent, 1881 foto E. Guerinck, Brussel, 1875 foto L. Devolder, Brussel, 1895 foto A. Louvois, Brussel, ter gelegenheid van de eerste communie van Vermeylen, 1883 Vier jeugdportretten. August Vermeylen, Verzameld werk. Deel 1 *3 foto F. Albert, Brussel, 1907 einde van de oorlog 1918 foto Alban, rond de jaren dertig foto genomen na 1940 Latere portretten August Vermeylen, Verzameld werk. Deel 1 *4 Vermeylen met zoon en dochter, 31 Juli 1921 Vermeylen met zijn vrouw, zoon en schoondochter, De Panne, 19 April 1927 Vermeylen in de duinen, De Panne, 12 April 1931. Vermeylen in zijn familiekring August Vermeylen, Verzameld werk. Deel 1 9 het onbewusten - invloed van zijn Fransonkundige moeder.* Daarbij kwam het voorbeeld van een twee jaar ouderen makker, den toekomstigen economist Lodewijk de Raet, die al vroeg zijn bewondering had weten te wekken voor de frisse minnepoëzie van Pol de Mont. En eindelijk was daar de aanmoediging van een van zijn leraren, den Vlaamsvoelenden Jan Kleyntjens, die in 1889 enkele van Vermeylen's Nederlandse school-opstellen naar Em. Hiel's weekblad Flandria stuurde, waarin ze, tot grote verbazing van hun jeugdigen auteur, opgenomen werden onder de rubriek ‘Onze jonge Vlaamse Schrijvers’. Hoe reeds in 1887 de jonge Vermeylen opging in de Vlaamse letteren en kultuur blijkt uit een weinig bekend - en onder de pen van een vijftienjarigen school-knaap van verrassende vroegrijpheid getuigend - schrijven aan de Raet. Het zeer gebrekkige Nederlands waarin het gesteld is doet niets af van de documentaire * Later heeft Vermeylen den klemtoon gelegd op de grote affectieve waarde van de moedertaal: ‘Waarom schrijven wij Vlaams, wij die toch allen een oppervlakkig artikel even gemakkelijk in 't Frans zouden opstellen. Omdat wij onze taal als een innerlijke noodzakelijkheid van onze kunst voelen. Men zou ons dus evengoed kunnen vragen: Waarom schrijft gij? De Vlaamse taal, o 't is zo banaal: wij hebben ze gesproken in vadershuis, met de moeder die ons opgekweekt heeft, door die taal heeft zij ons gegeven wat zij geven kon. Die taal is met onze gedachten zelf geboren en dat is uit ons wezen niet meer te wissen. Onze Taal voor den Senaat en voor Buysse. in: Verzamelde Opstellen I, 21922, blz. 137. August Vermeylen, Verzameld werk. Deel 1 10 waarde van het stuk, integendeel; we laten het hier dan ook in zijn oorspronkelijken vorm volgen: Beste Vriend, Ik hoor niets meer van de letterkundige gezelschap waarvan wij over twee maanden gesproken hebben. Vandaag kom ik er mede terug. Het zou te wenschen zijn dat wij, onder ons, eenen groep zouden vormen, die zich zou daarop toeleggen, eene echte oorspronkelijke vlaamsche letterkunde voort te brengen. Ziehier hoe ik het verstaan: Heden gaat de vlaamsche dichtkunst eenen tijd van omwenteling door. Wat zal uit die omwenteling spruiten? Ik geloof dat het eene gansch nationale letterkunde zal zijn. De dichters van 1830-50 hebben de vlaamsche Kunst uit haren slaap opgewekt. Hunne opvolgers hebben haar van het dwaalspoor gered waar zij verloren geraakte. Conscience voor de proza, de gezusters Loveling, Pol de Mont met zijne ‘Idyllen’, en bovenal Jan Van Beers voor de poëzie, hebben de gronden dier echte vlaamsche letterkunde gelegd. De jongeren hebben haar eenen prachtigen en ruimen weg opengebaand. Maar het zijn maar de voorgangers van eene groote beweging. Nu is onze tijd daar, nu is het aan ons te werken. Fransche schrijvers hebben het begrepen. Eekhoud met zijne ‘Kermesses’, Verhaeren, van de ‘Jeune Belgique’ met ‘Les Flamandes’. Maar Eekhoud ziet te ruw, en Verhaeren te vet. Wij zouden er misschien beter in gelukken. Trachten wij dus eene letterkunde te scheppen, die uit het vlaamsche volk zelf zou spruiten. Trachten wij de August Vermeylen, Verzameld werk. Deel 1 11 vlaamsche kleur, het vlaamsche beeld weer te vinden. In één woord, er blijft nog te doen, voor de vlaamsche letterkunde, wat de oude meesters voor de vlaamsche schilderkunst gedaan hebben.* Ten andere, de vlaamsche dramatische dichtkunst bestaat nog niet. Had ik niet gelijk te schrijven dat wij eene prachtige en ruime baan voor ons hebben? Waarom zouden wij ons niet vereenigen, en ons toeleggen op de studie der algemeene letterkunde, met inzicht op de vlaamsche kunst? Wij zouden kunnen aan Thelen en De Veen schrijven: zij beloven zeer goede dichters te worden, volgens von Ziegesar. Haller zou ook met ons werken. Dus zouden wij gevijven zijn om te beginnen. Ziehier hoe ik die gezelschap verstaan: om aangenomen te worden, zou men moeten een goed dichtstuk voortbrengen. Een- of tweemaal per maand zouden wij eene zitting houden, om onze gedichten te lezen, en ernstig het karakter, het kenmerk der volksletterkunden te studeeren (niet alleen de jongere letterkunde). Wij zouden ook de groote vlaamsche schilders doorgronden, om te trachten hen in de dichtkunst naar te gaan. Het werk dat we willen doen zal zeker te zwaar wegen voor onze schouders. Maar wij zijn jong, en wanneer men het hart vol hoop heeft, dan kan men door vele moeilijkheden. En gelukken wij niet, dan zullen wij ten minste een vruchtbaar zaad verspreid hebben, en onze opvolgers zullen wel gelukken. Wij zullen toch altijd * In Vermeylen's handschrift was deze, hier cursief gedrukte, zin dubbel onderstreept. August Vermeylen, Verzameld werk. Deel 1 12 de eer hebben, iets grootsch te ondernemen. En nu, vriend, voor ‘Eigen Kunst’ gestreden! A. Vermeylen Ik wacht eene antwoord. Op het Athenaeum werd Vermeylen de boezemvriend van den Franstaligen Jacques Dwelshauvers, waardoor hij toegang kreeg tot een kring van hogeren socialen en intellectuelen standing dan de zijne (vader Dwelshauvers was secretaris van de stad Brussel.) Deze vriendschap en het contact met de Frans georiënteerde Brusselse intelligenzia hebben op den eenvoudigen volksjongen een diepgaanden en heilzamen invloed uitgeoefend. Zijn Vlaams gericht ideaal had er niet onder te lijden: op zeventienjarigen leeftijd stichtte hij, samen met zijn klassekameraden Huibert Langerock en Lodewijk de Raet het tijdschriftje Jong Vlaanderen , dat om de twee weken zou verschijnen. Uiterlijk was het een onooglijk, op groezelig krantenpapier gedrukt studentenblaadje. Maar op de titelpagina prijkten de leuzen: ‘Een trachten naar het Schone’ en ‘Jonc ende stout’ en het eerste nummer, gedateerd 29 September 1889, zette in met een vurige programma-verklaring van Vermeylen - Onze Ballade.