ZORG VOOR IEDEREEN UITGAVE VAN HET WETENSCHAPPELIJK BUREAU VAN DE SP Verschijnt 11 keer per jaar, jaargang 18, nummer 4, mei 2016 INHOUD ZORG VOOR IEDEREEN 3 NATIONAAL ZORGFONDS IS DRIE KEER BETER 8 SCHOUDER AAN SCHOUDER 11 ‘ALS JE EEN GROOT EFFECT WILT De SP is een landelijke zorgcampagne delingen hun eigen doelen stellen BEREIKEN, MOET JE ECHT IETS AAN gestart (zie voor meer informatie: zonder financiële druk. Bestuurskun- HET ROKEN DOEN’ www.nationaalzorgfonds.nl). Doel van dige Nina van Loon, die als enige 14 ONGELIJKHEID IS SLECHT deze campagne is om met een zo buitenlander meewerkt aan dit VOOR DE GEZONDHEID breed mogelijke coalitie van partijen experiment, legt uit wat het onder- 16 DEENS EXPERIMENT MET en organisaties van patiënten en zoek inhoudt en in hoeverre het een ‘PRIKKELVRIJ’ WERKEN IN DE ZORG zorgwerkers het eigen risico af te voorbeeld kan zijn voor Nederland. 18 DE NEDERLANDSE ZORG schaffen en een nationaal zorgfonds IS EEN LOBBYCRATIE in te voeren. In dit speciale nummer Een belangrijke vraag die in deze 20 ‘BREEK MACHT WINSTGERICHTE van Spanning, dat volledig in het teken Spanning terugkomt is waar en bij wie FARMACEUTISCHE INDUSTRIE’ staat van de zorg, legt Tweede de macht in de zorg ligt en hoe we 22 GOEDE EN BETAALBARE MEDICIJNEN Kamerlid Renske Leijten uit waar het deze macht kunnen terugpakken. In ZIJN IN ONS ALLER BELANG idee vandaan komt en waarom het verschillende artikelen wordt hier op 23 DE VRIJE ZORGMARKT IS EEN ONVRIJ haalbaar, betaalbaar en rechtvaardig ingegaan, onder meer in een inter- ZORGKARTEL is. view met Peter Gøtzsche, die een 25 ‘MET EEN ZORGFONDS bestseller schreef over de wanpraktij- LOS JE HET SAMEN OP’ In 2006 werd een nieuw zorgstelsel ken van de farmaceutische industrie. 28 ‘LATEN WE HET IN HEMELSNAAM ingevoerd waarin marktwerking WEER SIMPEL MAKEN’ centraal staat. Sindsdien zijn er door Verder in Spanning vertelt huisarts en 30 ONZE ZORG zorgwerkers en de SP veel acties oud SP-senator Tineke Slagter over 32 ZORG MOET WEER OVER gevoerd tegen de negatieve gevolgen haar ervaringen in politiek en praktijk MENSEN GAAN van dit systeem. Rob Janssen geeft een en wijst financieel geograaf Ewald overzicht van aansprekende acties en Engelen in gesprek met Renske initiatieven. Leijten op het grote belang van zorg voor onze economie. COLOFON Hoogleraar Maatschappelijke Gezond- Spanning wordt uitgegeven door het heidszorg Johan Mackenbach maakt Sandra Beckerman en Herman Wetenschappelijk Bureau van de SP Een abonnement kost 12 euro per jaar voor zich net als de SP zorgen over de Beekers stellen in hun slotbeschou- SP-leden en 25 euro voor niet-leden. De steeds verdere verhoging van het wing dat het winnen van de campagne betaling gaat per incasso. eigen risico, waardoor de toegang tot voor een nationaal zorgfonds, zonder Abonnementenadministratie zorg onder druk komt te staan. eigen risico de opmaat kan zijn voor Snouckaertlaan 70 Mackenbach doet onderzoek naar een zorgstelsel waarin de SP-beginse- 3811 MB Amersfoort T (088) 243 55 40 sociaaleconomische gezondheidsver- len menselijke waardigheid, gelijk- E [email protected] schillen en stelt dat vooral rookgedrag waardigheid en solidariteit centraal Redactieadres voor grote verschillen zorgt in staan. Snouckaertlaan 70 levensverwachting tussen hoog- en 3811 MB Amersfoort laagopgeleid. Het boek Alternatief voor de zorg geeft T (088) 243 55 35 E [email protected] alvast een aantal inspirerende Redactie Gelijkheid is beter voor iedereen. Dat voorbeelden van hoe de zorg beter en Tijmen Lucie is de belangrijkste boodschap uit het menselijker georganiseerd kan Sandra Beckerman boek The Spirit Level, van gezondheids- worden. Herman Beekers wetenschappers Richard Wilkinson en David Hollanders Tekstredactie Kate Pickett. Spanning sprak met Daniël de Jongh Wilkinson over de relatie tussen Beeldredactie ongelijkheid en gezondheid en over Nynke Vissia wat wij kunnen doen om ongelijkheid Redactieraad en de daarmee samenhangende Tiny Kox Ronald van Raak maatschappelijke problemen te Hans van Heijningen bestrijden. Basisontwerp Thonik en BENG.biz Ook Denemarken kent een zorgstelsel Vormgeving met veel financiële prikkels. Tot Robert de Klerk Gonnie Sluijs ongenoegen van zorgwerkers. Zij Illustratie cover mogen nu op een aantal ziekenhuisaf- Nynke Vissia Tenzij anders vermeld, is op de inhoud van deze publicatie de Creative Commons Naamsvermelding-Niet Commercieel-GeenAfgeleideWerken 3.0 Nederland licentie van toepassing. creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/nl 2 SPANNING MEI 2016 … NATIONAAL ZORGFONDS IS DRIE KEER BETER Tekst: Renske Leijten Illustratie Len Munnik© Foto’s: Nynke Vissia Dit jaar viert ons zorgstelsel zijn 10-jarig bestaan en velen zullen zich afvragen of dit reden is voor een feestje. Zeker is dat de minister en de zorgverzekeraars dit jubileum zullen aangrijpen om te vertellen dat dit het beste zorgstelsel is en dat verbeteringen het nog beter zullen maken. Maar zijn de beloften waarmee dit zorgstelsel ingevoerd werd wel waargemaakt? De zorg is niet goedkoper, efficiënter en beter geworden. De prijs van ons stelsel is wel veel te hoog, zowel in financiële zin als vanuit democratisch oogpunt. Want we zijn de zeggenschap kwijt over iets wat van ons allemaal is: de zorg. Daarom stelt de SP een nationaal zorgfonds voor, zonder eigen risico. Daarmee wordt de zorg weer onder democratische controle gebracht, besparen we erg veel geld op bureaucratie, marketing en overhead, en maken we de zorg weer toegankelijk voor iedereen. HUIDIG STELSEL het bij de ene zorgaanbieder niet goed gezien van de budgetpolis: een polis Met de inwerkingtreding van de genoeg, dan lopen de zorgverzeke- waarbij de zorgverzekeraar slechts een zorgverzekeringswet veranderde er in raars naar een ander. De verzekeraar beperkt aantal contracten sluit, zodat één keer heel veel in de zorg. Private zou op deze manier optimaal resultaat de verzekerde niet meer naar het zorgverzekeraars kregen de sleutelrol bereiken voor zijn verzekerden: goede ziekenhuis of arts van zijn of haar om zorg in te kopen en kwaliteit af te zorg voor een zo laag mogelijke prijs. keuze kan. dwingen. De inkoop gebeurt via En de verzekerde zou die verzekeraar Uiteindelijk is het de zorgverzekeraar producten – de zogenaamde diagno- belonen door bij de verzekeraar te die beslist. Krijgt iemand wel of niet se-behandelcombinaties – en de blijven. Sinds de invoering en de de medicatie vergoed, krijgt iemand gedachte is dat kwaliteit wordt stelselmatige verhogingen van het wel of niet het gewenste hulpmiddel of afgedwongen door concurrentie. Is eigen risico hebben we de introductie incontinentiemateriaal? Blijft een SPANNING MEI 2016 3 apotheek of spoedeisende hulp open? Krijgt een ziekenhuis wel of geen contract voor bepaalde specialismen? Onze zorg zucht onder de bureaucra- tie die voortkomt uit het inkopen zoals dat nu werkt. Elk ziekenhuis en iedere praktijk moet contracten sluiten met meerdere verzekeraars. Die hebben Cobie Groenendijk - Psychiater bij het allemaal andere voorwaarden en NPI & in de vrijgevestigde praktijk in verschillen vaak per polis. De adminis- Amsterdam tratie die dit met zich meebrengt is Voor mij als zorgverlener is de marktwer- zeer groot. De overhead van de king in de zorg een kwelling. De cultuur Nederlandse ziekenhuizen is 4 van wantrouwen met bijkomende procent hoger dan bij ziekenhuizen in excessieve controle-bureaucratie richting Canada en het Verenigd Koninkrijk. zorgverleners is geestdodend en zet de Dat komt grotendeels door deze intrinsieke motivatie ernstig onder druk. inkoop, onderhandelingen vooraf en Patiënten lijden onder het vercommercia- de verantwoording van die inkoop liseren van de zorg doordat deze achteraf. neoliberale regering mensen die gebruik Ook huisartsen zuchten onder de moeten maken van zorg wegzet als een bureaucratie. Vorig jaar werd binnen “schadelast”. Zo’n regering is schadelijk een paar weken tijd bijkans de hele voor onze gezondheid en welzijn. beroepsgroep hiertegen gemobili- Nederland heeft niet minder maar meer seerd via Het Roer Moet Om. Ze solidariteit en verbinding nodig, juist in de dwongen veranderingen af, maar nog zorg, juist in tijden van crisis en kwets- steeds is het zo dat de zorgverzekeraar baarheid. beslist. Jaap van den Heuvel - directie- Zorgverzekeraars hebben in de voorzitter Rode Kruis Ziekenhuis afgelopen jaren veel winst gemaakt, of (Beverwijk) zoals minister Schippers het noemt Marktwerking heeft de zorg niet ‘positief resultaat’ geboekt. Over 2014 goedkoper, beter of toegankelijker was dat 1,9 miljard en in de jaren gemaakt. We kunnen dus stoppen met daarvoor 1,4 miljard. De verwachting die onoverzichtelijke zorgpolissen, het is dat de winst over 2015 weliswaar eigen risico en onbegrijpelijke facturen. lager zal uitvallen, maar de gedachte Laat zorgverleners vooral goed kost ongeveer 150 euro aan marke- dat zorgverzekeraars alles zouden samenwerken en de juiste zorg op de ting, dat kan provisie zijn of reclame- doen voor een lage premie, blijkt niet juiste plek leveren. Daar wordt de patiënt kosten. De kosten om mensen te te kloppen. Zij bouwden in tien jaar echt beter van. overtuigen van een merk worden tijd een reserve op van meer dan 10 natuurlijk niet alleen in de overstap- miljard. Dit geld is ingelegd door de Jan van Dijk - traumachirurg in tijd gemaakt, juist ook buiten die premiebetalers: alle burgers van 18 Ziekenhuis Gelderse Vallei (Ede) periode probeert een verzekeraar zijn jaar en ouder. Zorgverzekeraars Het idee van een publieke basisverzeke- klanten te binden en zijn naamsbe- hebben gelijk wanneer ze stellen dat ring maakt in één klap duidelijk, dat er kendheid te vergroten. Met sponso- reserves verplicht zijn in verband met wél een alternatief is voor de niet te ring, met mooie acties, met promotie- regels voor de financiële sector. Toch controleren marktwerking in de zorg. We materiaal. De totale kosten van weten we dat de reserves te hoog zijn, moeten als Nederlandse burgers ervoor klantenbinding en klantenwerving veel hoger dan wat vereist is. opkomen, dat de zorg zo snel mogelijk bedragen naar schatting van de van de private markt wordt gehaald, en Consumentenbond ongeveer 450 Zogenaamd heeft de patiënt in het dat we de zorg gewoon weer in de miljoen per jaar.