T.C. FİLİBE BAŞKONSOLOSLUĞU TİCARET ATAŞELİĞİ BULGARİSTAN KIRCAALİ BÖLGESİ Hazırlayan Deniz YUMER-Uzman Ağustos 2016 T.C. FİLİBE BAŞKONSOLOSLUĞU TİCARET ATAŞELİĞİ İÇİNDEKİLER SAYFA NO: 1. GİRİŞ .................................................................................................................................................... 3 2. KIRCAALİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER................................................................................ 4 2.1. Bölgenin Ülke Genelindeki Yeri ve Önemi .................................................................................... 4 2.2. Coğrafi Bilgiler ve Su Kaynakları ................................................................................................... 5 2.3 Ulaştırma Altyapısı ............................................................................................................................ 7 2.4. Nüfus .................................................................................................................................................. 9 2.5. Eğitim .............................................................................................................................................. 10 2.6. Kırcaali’nin İlçeleri ................................................................................................................... 11 1. Eğridere (Ardino) Belediyesi .................................................................................................... 11 2. Cebel (Şeyhcuma) Belediyesi .................................................................................................... 13 3. Kızılağaç (Kirkovo) Belediyesi ................................................................................................. 15 4. Koşukavak (Krumovgrad) Belediyesi ...................................................................................... 17 5. Kırcaali Merkez ......................................................................................................................... 19 6. Mestanlı (Momçilgrad) Belediyesi ........................................................................................... 21 7. Yeni Pazar (Çernooçene) Belediyesi ........................................................................................ 23 3. SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER ............................................................................... 25 4. BÖLGENİN EKONOMİK DURUMU ............................................................................................ 28 4.1. Sanayi .............................................................................................................................................. 28 4.1.1. Maden Sanayi .......................................................................................................................... 28 4.1.2. Tekstil ve Konfeksiyon Sanayi ............................................................................................... 30 4.1.3. Kauçuk ve Plastik Sanayi ....................................................................................................... 31 4.1.4. Makine ve Ekipman Sanayi .................................................................................................... 32 4.1.5. Diğer Metal Dışı Minerallerden Üretilen Ürünler ................................................................ 34 4.1.6. Ana Metallerden Ürünler Üretimi ......................................................................................... 35 4.1.7. Gıda Sanayi .............................................................................................................................. 36 4.2. Hizmet Sektörü ............................................................................................................................... 36 4.2.1. Ticaret; Otomobil ve Motosiklet Tamiri ............................................................................... 37 4.2.2. Eğitim Hizmeti, Sağlık Hizmeti ve Sosyal İşler ve Devlet Yönetimi ................................... 37 4.2.3. İnşaat ........................................................................................................................................ 38 4.2.4. Turizm (Otelcilik ve Restorancılık) ....................................................................................... 39 FİLİBE TİCARET ATAŞELİĞİ 1 T.C. FİLİBE BAŞKONSOLOSLUĞU TİCARET ATAŞELİĞİ 4.3. Tarım ............................................................................................................................................... 42 5. GENEL DEĞERLENDİRME .......................................................................................................... 45 6. BÖLGENİN ÖNDE GELEN YEREL VE YABANCI YATIRIMCILARI .................................. 46 7. BÖLGEDEKİ BAŞLICA EKONOMİK VE TİCARİ KURULUŞLAR ....................................... 59 9. RAPORUN HAZIRLANMASINDA FAYDALANILAN KAYNAKLAR: .................................. 61 FİLİBE TİCARET ATAŞELİĞİ 2 T.C. FİLİBE BAŞKONSOLOSLUĞU TİCARET ATAŞELİĞİ 1. GİRİŞ Kırcaali raporu, Bulgaristan’a ilişkin bölge düzeyinde hazırlanan ikinci raporumuzdur. T.C. Filibe Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği tarafından alandaki bire bir görüşme, inceleme ve toplantı notlarının Bulgaristan kaynaklı veriler ile harmanlanmasıyla hazırlanmıştır. Rapor, Bölgeye ilişkin genel bir görünüm sunmasının yanı sıra, içerdiği bilgiler itibariyle Türk iş dünyasının ticari, yatırım ve işbirliği imkânlarına dönük ihtiyaçlarını karşılamayı da hedeflemektedir. Rapor hazırlanırken güncel bölgesel verilere ulaşmanın güçlüğü nedeniyle elde edilebilen en güncel bilgiler ile yetinilmiştir. Kırcaali raporuna, T.C. Ekonomi Bakanlığı internet portalı dış ilişkiler bölümü, Bulgaristan ülke profili, Ataşelik/Müşavirlik raporları sayfasından ulaşılabilir. FİLİBE TİCARET ATAŞELİĞİ 3 T.C. FİLİBE BAŞKONSOLOSLUĞU TİCARET ATAŞELİĞİ 2. KIRCAALİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER 2.1. Bölgenin Ülke Genelindeki Yeri ve Önemi Kırcaali bölgesi 3.209,1 kilometre karelik alanı ile Bulgaristan’ın Güney Merkezinde yer alan bir ildir. Ülke topraklarının %2,9’nu oluşturmaktadır. Kırcaali’nin batısında Paşmaklı (Smolyan) bölgesi, kuzeyinde Hasköy (Haskovo) ve Filibe (Plovdiv) bölgeleri, güney ve güney doğusunda ise, 90 km uzunluğunda, Yunanistan sınırı bulunmaktadır. Bölgenin tarım arazileri toplamı 1,368 milyon dekar, orman arazileri ise 1,499 milyon dekar büyüklüğündedir. İle 7 belediye dâhildir: Kırcaali merkez, Eğridere (Ardino), Cebel (Şeyhcuma), Kızılağaç (Kirkovo), Koşukavak (Krumovgrad), Mestanlı (Momçilgrad) ve Yeni Pazar (Çernooçene). Toplam yerleşim yeri sayısı ise 471’dir. Bulgaristan’da en son gerçekleşen 2011 nüfus sayımına göre Kırcaali’de 152.053 kişi yaşamaktadır. Bu rakam ülke nüfusunun %2,07’ni oluşturmaktadır. Kırcaali nüfusunun %42’si şehirde/ kasabalarda, %58 ise köylerde yaşamaktadır. Son yıllarda bir hareketlenme gözlemlenmesine rağmen Kırcaali ili ekonomik açıdan halen fazla gelişememiş olarak tanımlanmaktadır. Ekonomik krizin en fazla hissedildiği 2010 yıllarında bölgede sağlanan istihdam düzeyi ülke genelinin en düşükleri arasında yer almıştır. Köy nüfusunun şehir nüfusundan fazla olması, bölge ekonomisini zayıf, istihdamı ise düşük kılmaktadır. İlin önde gelen sorunlarından bir tanesi ise devamlı verilen göç ve negatif nüfus artışıdır. Bölgeden Batı Avrupa ve Türkiye’ye çok fazla göç verilmektedir. Kırcaali’nin sınır ili olması nedeniyle, şehir için hem sosyal hem ekonomik anlamda, çeşitli sınır ötesi işbirliği imkânları doğmaktadır. Yunanistan ile Makaza sınır kapısının Eylül 2013’teki açılışı ile ikili gidiş gelişler artırmış, diğer yandan uzun süredir ekonomik kriz içerisindeki bu ülkeden alışveriş ve yatırım için gelenlerin de etkisi ile bölgedeki ticaret ve turizmde olumlu gelişmeler yaşanmıştır. Diğer yandan nüfusunun (Bulgaristan’ın en yoğun Türk nüfusa sahip şehridir.) Türkiye’deki güçlü akrabalık bağları sayesinde bölgenin ülkemiz ile olan ticari ve ekonomik bağları da güçlüdür ve bunun şehir ekonomisine yansımaları da gözlemlenmektedir. Dolayısıyla bölge komşu iki ülke iş dünyası tarafından da yatırım ve ticaret için tercih edilen iller arasındadır. FİLİBE TİCARET ATAŞELİĞİ 4 T.C. FİLİBE BAŞKONSOLOSLUĞU TİCARET ATAŞELİĞİ Kırcaali Haritası 2.2. Coğrafi Bilgiler ve Su Kaynakları Kırcaali Doğu Rodop Dağları üzerinde bulunan bir bölgedir. Bölgenin konumu yer üstü yapısının çeşitliliğini de belirlemektedir: dağlık, yarı dağlık, tepelik ve Arda nehri etraflarında da ovalık. Kırcaali’nin ortalama yükseltisi 329 metredir. Su kaynakları bakımından; buradan Arda nehri ve ona bağlı Vırbitsa, Krumovitsa ve Perperek nehirleri/ dereleri geçmektedir. Bu nehirlerin vadilerinde tarıma elverişli topraklar bulunmaktadır ve bölgenin büyük yerleşim yerleri buralarda oluşmuştur. Örneğin Arda boylarında Kırcaali, Vırbitsa boylarında Mestanlı (Momçilgrad), Krumovitsa boylarında da Koşukavak (Krumovgrad) kasabaları yer almaktadır. FİLİBE TİCARET ATAŞELİĞİ 5 T.C. FİLİBE BAŞKONSOLOSLUĞU TİCARET ATAŞELİĞİ Rodop Dağları, Arda Nehri ve Barajları ile Yukarı Trakya Düzlüğü (Kuzey Trakya veya Bulgaristan Trakyası diye de bilinmektedir) Haritası Bölgedeki büyük su varlığı ve küçük yer üstü eğimleri burada su kaynakları kullanımını verimli kılmaktadır. Kırcaali ayrıca Bulgaristan’da tek örneği olan - sadece bir nehir boyunca (yan ırmaklardan gelen sular kullanmadan) büyük barajlar ve su elektrik üretim santralleri sistemi kurulmuş - Arda büyükçağlayanını da sınırları içerisinde barındırmaktadır. Hali hazırda büyükçağlayanın aşağı ve orta kısımları tamamlanmıştır (Yukarı Arda hariç). Bitirilen