Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) BUNGE LA TANZANIA ________ MAJADILIANO YA BUNGE _____________ MKUTANO WA NNE Kikao cha Hamsini na Sita – Tarehe 26 Agosti, 2011 (Mkutano Ulianza Saa Tatu Asubuhi) D U A Spika (Mhe. Anne S. Makinda) Alisoma Dua HATI ZA KUWASILISHA MEZANI Hati zifuatazo ziliwasilishwa Mezani na:- WAZIRI WA NCHI, OFISI YA WAZIRI MKUU, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (TAMISEMI): Taarifa ya Majibu ya Serikali kuhusu Mapendekezo ya Taarifa ya Kamati ya Bunge ya Hesabu za Serikali za Mitaa (LAAC) kwa Mwaka wa Fedha 2008/2009. NAIBU WAZIRI WA FEDHA (MHE. PEREIRA AME SILIMA): Hati za Uhamishaji Fedha Na. 1 na Na. 2 za Mwaka 2011/2012 (Statements of Reallocation Warrants No. 1 and 2 of 2011/2012). Majibu ya Serikali kuhusu Taarifa ya Kamati ya Bunge ya Hesabu za Serikali kwa kipindi kilichoishia tarehe 30 Juni, 2009. Majibu ya Serikali kuhusu Taarifa ya Kamati ya Bunge ya Hesabu za Mashirika ya Umma kwa kipindi kilichoishia tarehe 30 Juni, 2009. NAIBU WAZIRI WA ELIMU NA MAFUNZO YA UFUNDI: Taarifa ya Mwaka na Hesabu za Chuo Kikuu cha Dodoma kwa miaka ya 2008/2009 na 2009/2010 (The Annual Report and Accounts of the University of Dodoma for the years 2008/2009 and 2009/2010). MASWALI NA MAJIBU SPIKA: Waheshimiwa Wabunge tunaanza na maswali ya Ofisi ya Waziri Mkuu na atakayeuliza swali la kwanza ni Mheshimiwa Zarina Shamte Madabida. Na. 490 Kuwawezesha Wajasiriamali MHE. ZARINA S. MADABIDA aliuliza:- Vijana wengi wanaomaliza Vyuo na kuwa na ujuzi mbalimbali lakini hawana ajira wala hawawezi kujiajiri baada ya kukosa mitaji na ili waweze kupata mikopo Benki lazima wawe na dhamana ya mali isiyohamishika ambayo hawana, wakiwemo na wajasiriamali wengi wadogo wadogo:- (a) Je, Serikali ina mpango gani wa kuwawezesha kwa mitaji vijana hao ili waweze kujiajiri na kutumia taaluma waliyonayo? (b) Je, Serikali ina mpango gani wa kuwasaidia wajasiriamali kukuza mitaji ya biashara zao ili waweze kuinua kipato chao na kuchangia pato la Taifa? 1 WAZIRI WA NCHI, OFISI YA WAZIRI MKUU, UWEKEZAJI NA UWEZESHAJI alijibu:- Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Zarina Shamte Madabida, Mbunge wa Viti Maalum, lenye sehemu (a) na (b) kama ifuatavyo:- (a) Mheshimiwa Spika, ni kweli vijana wengi wanaomaliza vyuo na kuwa na ujuzi mbalimbali wanakabiliwa na tatizo la mitaji. Kwa kutambua tatizo hili, mwaka 1996 Serikali ilitunga Sera ya Taifa ya Maendeleo ya Vijana. Pamoja na mambo mengine, Sera hii imetoa mwongozo kwa vijana, wazazi, wadau wa elimu na hasa waelimishaji wanaotayarisha Mipango ya Maendeleo katika sekta mbalimbali za maendeleo ya namna ya kuwawezesha vijana kushiriki kikamilifu katika shughuli za kujipatia ajira na mapato. Kwa mfano, aya ya 5.7, aya ndogo ya 5.7.1 na 5.7.2 zinatoa maelekezo kwa Wizara ya Fedha ya namna ya kuwasaidia vijana kupata mitaji. (b) Mheshimiwa Spika, ili kuwasaidia wananchi wakiwemo vijana kupata mitaji Serikali iliandaa Sera ya Uwezeshaji wananchi kiuchumi mwaka 2004 na baadaye Sheria ya Uwezeshaji wa wananchi kiuchumi namba 16 ya mwaka 2004. Baraza la Uwezeshaji limeelekezwa kuweka mikakati mahsusi ikishirikiana na Wizara ya Maendeleo ya Habari, Vijana, Utamaduni na Michezo kutambua mahitaji ya mitaji kwa vijana kwa nia ya kuwawezesha kupitia vikundi vyao rasmi. Mheshimiwa Spika, kuna nguzo tisa za uwezeshaji na kati ya nguzo hizo zilizoainishwa kwenye sera, nguzo nne zinaweka mkakati wa namna ya kuwawezesha wajasiriamali wakiwemo vijana wa rika mbalimbali kupata mitaji kwa ajili ya kuendeshea shughuli za kiuchumi na hizo nguzo zimeorodheshwa. Mheshimiwa Spika, kutokana na sera na sheria ya kuwawezesha wananchi kiuchumi tumepata mafanikio mengi, ikiwemo kuongeza idadi ya wanaokopeshwa, kuongeza ajira, kutoa huduma za ushauri wa ugani kwa wajasiriamali kupitia SIDO na kuimarisha SACCOS mbalimbali na kwa kushirikiana na sekta binafsi kubuni mradi wa kukuza ushindani wa biashara na kadhalika. Napenda kuwashauri vijana kujiunga katika vikundi au ushirika kwa wale walio kazini na kuhakikisha wamesajiliwa. MHE. ZARINA S. MADABIDA: Mheshimiwa Spika, ahsante kwa kunipa fursa ya kuuliza swali la nyongeza. Nashukuru Mheshimiwa Waziri kwa majibu yako. Lakini vijana ninaowaongelea ni wale ambao wanamaliza vyuo ambao hawana kazi, hawawezi kujiunga na SACCOS kwa sababu hawana fedha. Je, Wizara yako inasemaje kuhusu vijana hao kwa sababu mpaka sasa hivi hali ilivyo hawana jinsi yoyote ya kuweza kujikwamua kimaisha. Naomba jibu. WAZIRI WA NCHI, OFISI YA WAZIRI MKUU, UWEKEZAJI NA UWEZESHAJI: Mheshimiwa Spika, napenda kumpongeza sana Mheshimiwa Madabida kwa kujielekeza kwenye matatizo na mahitaji ya mitaji ya vijana. Mheshimiwa Spika, ni kweli kabisa kwamba, vijana wanaomaliza vyuo huwa hawana kazi hawajaajiriwa na kwa hivyo pengine ni vigumu sana kujiunga na SACCOS. Lakini inawezekana vile vile wakiwa vyuoni kwa mfano, Madaktari, Wahandisi, Wahasibu wanaweza wakaunda vikundi vyao ambavyo si vya SACCOS, lakini kupitia vikundi hivyo wakaweza kuliona Baraza la Uwezeshaji ili liweze kuwapa namna ya kupata mitaji na mimi binafsi kwa sababu Baraza liko chini ya Mheshimiwa Waziri Mkuu tutawaelekeza kama nilivyosema kwenye jibu langu la msingi kwamba wajielekeze kwa vijana hao kwa sababu ndio nguvu kazi au rasilimali muhimu ya Taifa letu na ndio tunaowategemea kujenga uchumi wetu hasa katika soko hili huria. MHE. JOSEPH R. SELASINI: Mheshimiwa Spika, nakushukuru sana kwa kuniona. Ningependa kuuliza kwamba kwa kuwa mtaji pekee wa vijana hawa ni elimu yao. Je, kwa nini Serikali isivihamasishe vyombo vya fedha vikatumia vyeti vyao halisi kama dhamana kwa ajili ya kupewa mikopo? WAZIRI WA NCHI, OFISI YA WAZIRI MKUU, UWEKEZAJI NA UWEZESHAJI: Mheshimiwa Spika, napenda vile vile kumshukuru sana Mheshimiwa Selasini, Mbunge wa Rombo kwa kuibua jambo 2 ambalo ni muhimu na ambalo kwa kweli linaweza likasaidia sana kwa vijana kupata mitaji. Suala la vyeti vyao ambavyo kwa kweli vina thamani. Leo Waziri wa Fedha anaendelea na mjadala wa Wizara yake na Mheshimiwa Gavana wa Benki Kuu yuko hapa na Wakuu wote wa Taasisi za Fedha wako hapa. Napenda niungane nae kwamba kwa kweli vyeti vinaweza vikatumika kama dhamana kwa vijana wanaomaliza vyuo vyetu kuweza kupata mitaji. Lakini ningependa vile vile kuwakumbusha na kuwaasa vijana kwamba wasitegemee tu ajira za kuajiriwa wapende na wao kujiajiri kwa sababu ndio namna ambavyo kwa kweli wanaweza kujihakikishia ajira badala ya kubaki wanarandaranda kutafuta ajira. Na. 491 Ombi la Kuligawa Jimbo la Rungwe Magharibi MHE. CYNTHIA H. NGOYE (K.n.y. MHE. PROF. DAVID H. MWAKYUSA) aliuliza:- Halmashauri ya Wilaya ya Rungwe iliomba Tume ya Uchaguzi kuligawa Jimbo la Rungwe Magharibi kwa kuwa jiografia yake ni ngumu kwa kuwa na mlima na mabonde, ukosefu wa madaraja, barabara kuwa mbovu, Kata 26, Vijiji 120 na wakazi karibu laki tatu :- Je, Serikali itakuwa tayari kupitia upya maombi hayo na kuligawa Jimbo hilo ili kurahisisha zoezi zima la kuchochea, kuhamasisha na kusimamia maendeleo Jimboni humo? WAZIRI WA NCHI, OFISI YA WAZIRI MKUU, UWEKEZAJI NA UWEZESHAJI alijibu:- Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Profesa David Homeli Mwakyusa, Mbunge wa Rungwe Magharibi, kama ifuatavyo:- Mheshimiwa Spika, kama nilivyojibu swali namba 213 la Mheshimiwa Ignas Aloyce Malocha, Mbunge wa Kwela tarehe 12 Julai, 2011, Jimbo la Uchaguzi hugawanywa kwa kuzingatia vigezo 13. Vigezo hivyo ni kama ifuatavyo:- (i) Idadi ya watu; (ii) Upatikanaji wa mawasiliano; (iii) Hali ya Kijiografia; (iv) Mgawanyo wa wastani wa idadi ya watu; (v) Hali ya kiuchumi ya Jimbo; (vi) Ukubwa wa eneo la Jimbo husika; (vii) Mipaka ya kiutawala; (viii) Jimbo moja lisiwe ndani ya Wilaya au Halmashauri mbili; (ix) Kata moja isiwe ndani ya Majimbo mawili; (x) Mpangilio wa maeneo ya makazi ya watu; (xi) Mazingira ya Muungano; (xii) Uwezo wa Ukumbi wa Bunge; na (xiii) Idadi ya Viti Maalum vya Wanawake. Mheshimiwa Spika, Tume ya Taifa ya Uchaguzi ilipokea jumla ya maombi 47 ya kugawa Majimbo kutoka Halmashauri mbalimbali, likiwemo Jimbo la Rungwe. Baada ya kupokea maombi hayo, Tume iligawa Majimbo kwa kutumia vigezo nilivyotaja ambapo Jimbo la Rungwe halikuwa miongoni mwa Majimbo yaliyopata alama nyingi kuweza kuwa na sifa za kugawanywa. Majimbo yaliyogawanywa ni Tunduru, Nkasi, Maswa, Kasulu, Bukombe, Singida Kusini na Ukonga. Mheshimiwa Spika, kwa kuwa zoezi la kupitia upya mipaka ya Majimbo ni endelevu, endapo Jimbo la Rungwe Magharibi litakidhi vigezo na kupata alama zinazohitajika, litagawanywa. MHE. CYNTHIA H. NGOYE: Mheshimiwa Spika, ahsante sana. Napenda kumshukuru Mheshimiwa Waziri wa Nchi kwa majibu yake mazuri. Pamoja na hayo naomba nimwulize maswali mawili madogo ya nyongeza. Swali la kwanza, ifikapo mwaka 2015 Jimbo la Rungwe Magharibi 3 linakisiwa litakuwa na watu laki tatu, je, Mheshimiwa Waziri anaweza kutuahidi wananchi wa Rungwe Magharibi kwamba wakati huo basi vigezo hivi kwa kuwa bado vitaendelea kuwa ni vigezo muhimu, Jimbo hili linaweza likapata sifa ya kuweza kugawanywa? Swali la pili, kuna vijiji ambavyo viko mbali sana na Makao Makuu ya Wilaya ya Rungwe yaani Tukuyu, Vijiji vya Mkumburu, Isabula, Kipande katika Tarafa ya Ukukwe viko mbali sana na hali ya miundombinu ya barabara katika maeneo hayo ni ngumu sana hivyo hawawezi kufikia kumwona Mheshimiwa Mbunge huko Tukuyu. Je, Serikali inaweza kuwafikiria watu hao basi angalau kuwatengenezea barabara ambazo ni za kudumu ili waweze kusafiri kwa urahisi kufika katika Makao Makuu ya Jimbo? Mheshimiwa Spika, ahsante sana. WAZIRI WA NCHI, OFISI YA WAZIRI MKUU, UWEKEZAJI NA