GRAD PANČEVO Gradska uprava Grada Pančeva Uspostavljanje monitoringa zagadjenog zemljista na teritoriji grada Pančeva „Podizanje kapaciteta za analizu i mere smanjenja dugotrajnih organskih zagađujućih supstanci u Srbiji“ Olga Šipovac dipl. inž. tehnolog, Sekretarijat za inspekcijske poslove Pančevo, januar 2017 Cilj projekta - Da se omogući Srbiji da vrši praćenje nivoa POPs i sprovodi mere smanjenja koje su zasnovane na ekološkom istraživanju po završetku ovog pojedinačnog projekta - Da se osigura bezbedna i sigurna životna sredina stanovnicima Srbije. - Podrška realizaciji Nacionalnog plana za implementaciju Stokholmske konvencije o dugotrajnim organskim zagađujućim materijama.Republika Srbija je potpisnica Stokholmske konvencije o POPs hemikalijama. Konvencija nalaže da strane ulože napor u realizaciji istraživanja, praćenja, javnog informisanja i obrazovanja stanovništva o POPs. - Podrška obrazovnim aktivnostima namenjenih lokalnom stanovništvu i učenicima srednjih škola, a u vezi sa kontrolom zagađenja. Trajanje projekta: od februara 2014. do februara 2017. godine (3 godine) Grad Pančevo Prostire se na oko755 km sa oko123000 stanovnika Predstavlja ekonomski i kulturni centar Južnog Banata Jedan od najvažnijih industrijskih centara Srbije Petrohemija, Azotara, Rafinerija Grad Pančevo Poljoprivreda je takođe važan faktor ekonomskog razvoja 9 seoskih naseljenih mesta: Jabuka, Glogonj, Banatsko Novo Selo, Dolovo, Ivanovo, Kačarevo, Starčevo, Omoljica i Banatski Brestovac gde stanovnici se u najvećem procentu bave poljoprivrednom proizvodnjom. 84.5% od ukupne površine je poljoprivredno zemljište (64000 ha), koje je u 93.6% obradivo Svrha projekta - Da istraži trenutno stanje zagađenja životne sredine - Da se sprovede obuka za merenja i analizu, i uspostavi okvir za analize - Da se ojačaju administrativne mere sprečavanja zagađenja životne sredine - Edukacija učenika i nastavnog kadra kao i lokalnog stanovništva Svrha projekta-Pančevo - Ispitivanje zaostalih uticaja NATO bombardovanja nakon sprovedenih mera dekontaminacije zemljišta - Ispitivanje uticaja dugoročne upotrebe pesticida uticaja - Ispitivanje ostalih antropogenih uticaja Razlozi Poljoprivredno zemljište je naš osnovni resurs i imamo zadatak da ga sačuvamo za buduće generacije Problemi Nepovoljan položaj fabrika, zastarela tehnologija, Nato bombardovanje fabrika, nepostojanje zakonske regulative do 1991, usklađivanje sa propisima EU tek 2010 Akcioni plan 1-juni 2014 Uspostavljanje monitoringa zagadjenog zemljista na teritoriji grada Pancevo Da bi se blagovremeno i efikasno sprečile odnosno uklonile neželjene posledice zagađivanja životne sredine potrebno je da se ustanovi u kojoj meri su priroda i čovek ugroženi usled emisije zagađujućih supstanci. To omogućava monitoring -Sistem praćenja i kontrole stanja i promena u životnoj sredini odnosno sistem praćenja zagađenosti životne sredine Akcioni plan 1-juni 2014 Uspostavljanje monitoringa zagadjenog zemljista na teritoriji grada Pančeva Ciljevi - Uspostavljanje preliminarne mreže mernih mesta na industrijskom zemljištu - Održavanje stručnih sastanaka sa predstavnicima operatera,Univerziteta stručnih kuća i stručnim organizacijama - Uspostavljanje monitoringa poljoprivrednog zemljišta, stručni sastanci sa mesnim zajednicama i predstavnicima Univerziteta i PSS Institutom Tamiš Pančevo - Edukacija poljoprivrednih proizvođača . Realizacija Akcionog plana 1 Na osnovu ciljeva projekta i akcionog plana sprovedene su sledeće aktivnosti: 1. Analiza dosadašnjih rezultata o ispitivanju zemljišta u saradnji sa učesnicima u projektu sa Hemijskog fakulteta i stručnjacima iz Japana ( ''Plodnost i sadržaj opasnih i štetnih materija poljoprivrednih zemljišta na području grada Pančeva'' -trogodišnja istraživanja 2009-2011,“Monitoring stanja zemljišta i uticaja na biljke na području grada Pančeva”, 2012. PSS Institut ''Tamiš'' Pančevo) 2. Zajednički odabir mesta za uzorkovanje zemljišta na teritoriji grada Pančeva 3. Urađeno je uzorkovanje zemljišta na 29 tačaka 4. Izvršene su analize uzoraka zemljišta Lokacije uzorkovanja zemljišta 20 23 18 21 22 19 17 15 24 16 26 13 25 14 12 11 HiP 1 2 10 9 3 Starcevo 4 5 Omoljica 6 8 7 Realizacija Akcionog plana 1 Na osnovu Izveštaja o ispitivanju kvaliteta zemljišta, dr Vladimir Beškoski Univerzitet u Beogradu i prof. dr Takeshi Nakano, Osaka University, 2016. god. zaključeno je: - Analizom sadržaja metala, utvrdjeno je da odredjene vrednosti ne ukazuju na značajnu kontaminaciju metalima. - U pojedinim uzorcima vrednosti konc. Cu, Zn, Pb, Cr, Cd i Ni bile su iznad graničnih vrednost, dok je Ba u jednom uzorku bio iznad remedijacione vrednosti. - Analizom sadržaja organohlornih i organofosfornih pesticida utvrdjeno je da je njihov sadržaj ispod granice detekcije. - Dominantan pesticid, prisutan u svim analiziranim uzorcima je fungicid Triadimenol. Uzorci u kojima je zabeleženo prisustvo najvećeg broja različitih pesticida su na lokaciji Vojlovice, Ivanova i Omoljice. - Na tri merna mesta uzorci su pokazivali veće vrednosti zagađujućih materija (PAH i PCB) u odnosu na ostale merne tačke, ali njihove sume nisu prelazile granične vrednosti ni na jednom mernom mestu Realizacija Akcionog plana 1 5. Uspostavljena je preliminarna mreža za monitoring industrijskog i poljoprivrednog zemljišta. - Obezbeđena su finansijska sredstva u budžetu Grada Pančeva za 2016. god. za ispitivanje kvaliteta zemljišta na teritoriji grada Pančeva koja će obuhvatiti analizu fizičko-hemijskih parametara zemljišta i realizovaće se kroz dve kampanje uzorkovanja, analizu i izveštavanje u periodu od godinu dana od dana zaključenja ugovora, odnosno tokom 2017. god. - Analize će raditi akreditovana laboratorija. Realizacija Akcionog plana 1 6. -Organizovan je niz stručnih sastanaka i radionica prilikom poseta eksperata iz stručnih institucija Japana uz učešće predstavnika velikih operatera sa teritorije grada Pančeva (JIZ) kao i stučnih institucija (ZZJP), PSS Institut Tamiš Pančevo i učenika i nastavnog kadra srednjih škola (Radionicama je prisustvovalo oko 20 profesora srednjih škola raznih profila, kao više od 40 učenika) - Uz podršku stručnjaka PSS Institut Tamiš i eksperata iz Japana, organizovana i održana radionica u PSS „Institut Tamiš“ Pančevo u vezi sa pravilnom i bezbednom primenom pesticida, namenjena poljoprivrednim proizvođačima sa teritorije grada Pančeva Akcioni plan 2-oktobar 2016 Analiza zemljišta u zoni uticaja smetlišta u naseljenim mestima na teritoriji grada Pančeva - U naseljenim mestima otpad je odlagan uglavnom na nehigijenskim deponijama na neadekvatan način (većina smetlišta je locirana u blizini naselja ili uz poljoprivredne površine, jedan broj je u blizini vodotokova, nemaju nepropusne podloge, nemaju predviđeno otplinjavanje, nemaju više kapaciteta za dalje odlaganje otpada….) - To dovodi do zagađivanja zemljišta i podzemnih voda - Dodatni problem je da zagađivanje nema lokalni karakter, već je to obično širi prostor - Posredno dolazi do ugrožavanja flore i faune u i na tlu Položaj deponija/smetlišta na teritoriji grada Pančeva Ukupno je 9 ovakvih deponija/smetlišta (Pančevo, Omoljica, Banatski Brestovac, Ivanovo, Dolovo, Banatsko Novo Selo, Jabuka, Kačarevo, Glogonj), smetlište u Starčevu je rekultivisano 2013. god. Akcioni plan 2-oktobar 2016 Analiza zemljišta u zoni uticaja smetlišta u naseljenim mestima na teritoriji grada Pančeva - Puštanjem u rad nove sanitarne regionalne deponije za grad Pančevo i opštinu Opovo stekli su se uslovi da se pristupi sanaciji svih postojećih deponija/smetlišta na teritoriji grada Pančeva. - Ovo ima za cilj da poboljša uslove za odlaganje otpada i doprinese zatvaranju stare nesanitarne gradske deponije i drugih divljih smetlišta na teritoriji Grada Pančeva. - Nova deponija ce služiti populaciji od oko 138.000 stanovnika, izgrađena je u skladu sa EU i nacionalnim standardima za upravljanje otpadom i obezbediće bolje uslove za zdravlje ljudi, kao i poboljšano stanje životne sredine na teritoriji Pančeva i Opova. Akcioni plan 2-oktobar 2016 Analiza zemljišta u zoni uticaja smetlišta u naseljenim mestima na teritoriji grada Pančeva Ciljevi U cilju pripreme tehničke dokumentacije potrebne za sanaciju smetlišta potrebno je analizirati zemljiše u zoni uticaja ovih smetlišta -Uzorkovanje zemljišta na lokacijama smetlišta (saradnici Sekretarijata za zaštitu životne sredine sa saradnicima Hemijskog fakulteta u Beogradu) -Analiza uzoraka zemljišta ( saradnici Hemijskog fakulteta u Beogradu i stručnjaci iz Japana) -Na osnovu ishoda analiza stručne kuće će izraditi tehničku dokumentaciju za sanaciju zagađenih lokacija u meri u u kojoj bude identifikovano kao potrebno - Sanacija svih zagađenih lokacija – srednjoročni plan Realizacija Akcionog plana 2 - Urađeno je uzorkovanje zemljišta od strane stručnjaka sa Hemijskog fakulteta, na lokacijama svih seoskih nesanitarnih deponijama, 8 kompozitnih uzoraka i na lokaciji stare gradske deponije 3 kompozitna uzorka (novembar 2016.) - Stručnjaci sa Hemijskog fakulteta će uraditi analize zemljišta, odnosno sadržaja PCB i PAH (rezultati do kraja februara 2017. god.) - Uzorci zemljišta će biti analizirani i u Japanu Umesto zaključka Uspostavljanjem monitoringa zemljišta - Istražiće se trenutno stanje zemljišta na teritoriji grada Pančeva - Omogućiće se kontinuirano praćenje stanja zemljišta - Rezultati analiza biće stavljeni na uvid zainteresovanima, nadležnim državnim organima i zainteresovanoj javnosti, pre svega građanima -Biće omogućeno potrebno preduzimanje preventivnih mera za sprečavanje daljeg zagađenja -Omogućiće da se sagleda potreba za eventualnim intervencijama na zagađenim lokacijama Hvala na pažnji! www.pancevo.rs [email protected].