Apian, Petrus, Cosmographia, 1550 Bibliographic information Author: Apian, Petrus Title: Cosmographia Year: 1550 City: Antwerpiae Publisher: Bontius Number of Pages: [2], 65, [1] Bl. : Ill. Permanent URL Document ID: MPIWG:WBGMR64C Permanent URL: http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/MPIWG:WBGMR64C Copyright information Copyright: Max Planck Institute for the History of Science (unless stated otherwise) License: CC-BY-SA (unless stated otherwise) Table of contents 1. Page: 0 2. COSMOG RAPHIA PETRI APIANI, PER GEMMAM FRISIVM apud Louanienſes Medicum & Mathematicum inſ iam demum ab omnibus vindicata mendis nullis quoq; locis aucta. Additis eiuſde menti libellis ipſius Gemmæ Fr Page: 3 3. Contenta in hoc libro. Page: 4 4. PETRI APIANI Page: 4 5. GEMMÆ FRISII Page: 4 6. DIDACI PYRRHI LVSI-TANI CARMEN. Page: 4 7. DISTICHON. Page: 4 8. R. D. ET ILLVST. PRINCIPI, D. Matthæo, M. Diuina Sacroſanctæ Rho. Ec-cleſiæ Tit.S. Angeli Preſ. Card. Archiepiſco po Saltzburgeñ, Ap. Sed. Legato. &c. Petrus Apianus (dictus Benewitz) ex Leyſnick Mathematicæ diſciplinæ clientu-lus, Salutem perpetuam ac ſui ipſius commenda tionem. Page: 5 9. Prima pars huius libri de Coſmographiæ & Geographiœ principijs. QVID SIT COSMOGRAPHIA, Et quo differat à Geographia & Chorographia. CAPVT PRIMVM. Page: 7 10. GEOGR APHIA QVID. Page: 8 11. CHOROGRAPHIA QVID. Page: 9 12. DE MOTV SPHÆRARVM, Cœlorumq́ue diuiſione. CAP. II. Page: 10 13. DE CIRCVLIS SPHÆRÆ. CAP. III. Page: 11 14. QVID SPHÆRA. Page: 12 15. ¶ Quid axis Sphæræ. Page: 12 16. Deſex circulis ſphæræ MAIORIBVS. Page: 12 17. ¶ De quatuor Circulis minoribus. Page: 13 18. ¶ Sequitur materialis figura Circulorum Sphæræ. Page: 13 19. ¶ Diuiſionis præmiſſæ formula in plano extenſa. Page: 15 20. DEPARALLELIS CIRCVLIS. CAP. V. Page: 17 21. Arithmetica ſupputatio, ſeu diuiſio Pa-rallelorum, quantum quiſque ipſo-rum ab æquatore diſtet. Page: 18 22. DE CLIMATIBVS CAP. VI. Page: 18 23. TABVLA ARITHMETI calis Climatum, ſecundum gradus & minuta latitudinis, quoad princi-pia, media, & fines eorundem. Page: 19 24. DE LONGITVDINE TERRESTRI. CAP. VII. Page: 20 25. DE LAT ITVD INE TERRÆ, LOCORV MVE. CAP. VIII. Page: 21 26. Formula huius traditionis. Page: 21 27. Corollarium. Page: 22 28. Quomodo altitudo Poli, ſeu la-titudo terræ per organum ſpeciale ſit exploranda. Cap. IX. PRO INTELLECTV HVIVS CAPI-tuli, neceßariò ponendæ ſunt quædam Propoſitiones, fores huius organi, & eius vſum multiplicem explicantes, quarum prima PROPOSITIO EST Page: 23 29. PROPOSITIO SECVNDA. Page: 23 30. Inſtrumentum theoricœ Solis. Aux Solis. Page: 24 31. PROPOSITIO TERTIA. Page: 25 32. PROPOSITIO QVINTA. Page: 25 33. IDEM ALITER. Page: 25 34. ¶ Huius traditionis figuratum exem-plar ſubſequitur. Page: 25 35. PROPOSITIO QVINTA. Page: 26 36. PROPOSITIO SEXTA. Page: 26 37. PROPOSITIO SEPTIMA. Page: 27 38. PROPOSITIO OCTAVA. Page: 27 3 39. PROPOSITIO NONA. Page: 27 40. ¶ Prointellectu harum Propoſitionum, ſume orga-num hoc de quo dictum eſt. Page: 27 41. DE LONGITVDINE REGIO@ num, Prouin@iarum, Oppidorum, loco-rúmue inue ſtiganda. CAP. X. Page: 29 42. Idem aliter per Baculum quem Aſtro-nomicum dicimus, ex motu Lunæ vero, & ſtellarum non erran-tium ſitu deprehendere. Page: 32 43. ¶ Quemadmodum nunc ipſius Baculi Aſtronomici fabri-cam non inconuenienter prædiximus, ſimiliter & eius vſum omnino neceſſarium typo quàm di-ſtincto, ac declaratione manifeſta conſequenter deſcribemus. Page: 32 44. GEMMA FRISIVS. Page: 34 45. Aliquorum fixorum ſide- rum vera in Zodiaco loca, quæ parum aut nihil à Solis orbita recedunt, cum magnitudinibus eorundem, rectificata per Petrum Apianum ad Annum Chriſti. 1525. completum. Page: 34 46. GEMMA FRISIVS. Page: 34 47. DE PARTIB. MENSVRÆ, SEV SPE-ciebus Geometricæ practicæ. CAP. XI. Page: 35 48. DETERRÆ AMBITV. CAP. XII. Page: 36 49. DE DISTANTIIS LOCORVM inueniendis. CAP. XIII. Page: 37 50. ¶ In exemplo facilius forſitan accipies. Page: 37 51. ¶ Quæ longitudine tantùm diſcrepant. Page: 37 52. ¶ Gratia exempli. Page: 37 53. TABVLA NVMERALIS, CONTI-nens gradus longitudinis extra æquinoctia-lem in miliaria conuerſos. Page: 38 54. ¶ Aliter idem reperire via Geometrica, ne omnino Arithmetices Tyro abſterreatur. Page: 39 55. ¶ Qualiter autem itineraria intercapedo duorum oppidorum longitudine & lati. differentium, enucleatius ac verius Arithmetica ſupputatione auſcultanda ſit, impræſentiarum docebimus. Page: 39 56. ¶ Hæ res eget phyſica multiplicatione quæ ſequitur. Page: 40 57. ¶ Nonabſurdum arbitramur hoc in loco practicæ formulam huius exempli ſubijcere. Page: 41 58. ¶ TABVLA DE RATIONIB. SEV PROPOR Æquinoctialem, vel ad quemuis maximum circulum, quæ aliâs tabula Page: 42 59. TIONIB. OMNIVM PARALLELORVM AD conuerſionũ grad. extra æquinoctialẽ in grad. æquinoctialis inſcribitur. Page: 43 60. ¶ Idem aliter per tabulas Sinuum. Page: 44 61. ¶ Huiuſcemodi formulæ hanc exemplarem ſume computationem. Page: 44 62. ¶ Ocularis operatio huius exempli. Page: 45 63. QVOMODO GLOBVS COSMOGRAPH. ad mundi cardines, & ad quancunq; Regionẽ, Prouinciã, aut oppidum, rectè ſit aptandus. CAP. XIIII. Page: 45 64. ¶ Pro inuentione lineæ meridianæ ſequuntur tres modi. Page: 47 65. ¶ Idem aliter per organum ſpeciale. Page: 47 66. V S V S. Page: 49 67. DE VENTIS. CAP. XV. Page: 50 68. De neotericorũ Hy drographorum ventis, & de nauigandi artificio, de´que inuenienda longi tudinis differentia. Additio GEM. FRISII. Page: 51 69. ¶ Quadratum nauticum Gemmæ Friſij. Page: 53 70. De Periœcis, Antœcis, Antipodibus ſiue Antichthonibus, Periſcijs, & Amphiſcijs. Caput XVI. Page: 54 71. ¶ De Periœcis. Page: 55 72. ¶ De Antœcis. Page: 55 73. ¶ De Periſcijs. Page: 55 74. QVO DIFFERVNT, INSVLA, Peninſula, Iſthmus, & Continens. CAP. XVII. Page: 56 75. Ecce ſummariam diuiſionem. Page: 56 4 76. DE VSV TABVLARVM PTOL. ET qualiter vniuſcuiuſq; regionis, aut oppidi ſitus, in illis ſit inuenicndus. CAP. XVIII. Page: 57 77. Ecce formulam, vſum, atquc ſtructuram Tabularum Ptolomæi, cum quibuſdam locis, in quibus ſtudioſus Geogra-phiæ ſe ſatis exercere poteſt. Page: 58 78. De ſpeculo coſmographico Caput. XIX. Page: 59 79. DE VSV SPECVLI COSMOGR APHICI. Page: 59 80. PROPOSITIO I. Page: 59 81. PROPOSITIO. II. Page: 60 82. PROPOSITIO. III. Page: 60 83. PROPOSITIO. IIII. Page: 60 84. PROPOSITIO. V. Page: 60 85. SECVNDA PARS principalis huius libri. DE SVMMA, NECNON PART I-culari Europæ, Africæ, Aſiæ, & Americæ deſcriptioue. DE EVROPA. CAP. I. Page: 62 86. DE AFRICA. CAP. II. Page: 63 87. DE ASIA. CAP. III. Page: 64 88. DE AMERICA. CAP. IIII. Page: 65 89. Appendix Gemmæ Friſij. Page: 66 90. De Abaco, hoceſt, particu lari ſeu radicali Orbis deſcriptione. CAP. V. Page: 67 91. EVROPÆ PARTICVLARIS DESCRIPTIO. Page: 67 92. PARTILIS GRÆCIÆ deſcriptio. Page: 77 93. AFRICÆ PARTICVLARIS deſcriptio. TINGIT ANÆ M AV-ritaniæ aut Barbaricæ P. Af. C. Page: 81 94. ASIÆ REGIONIS partes & oppida. Page: 83 95. Inſularum ſumma enarratio. Page: 92 96. ¶ Europæ inſularum finis. Page: 96 97. AFRICÆ INSVLÆ Page: 97 98. ASIÆ INSVLÆ. Page: 98 99. INSVLÆ AMERICÆ Page: 101 100. FINIS TABVLÆ REGIONVM. Page: 101 101. ¶ Horam vſualem noctu ex radiis lunaribus mediante Compaſſo propè verum cognoſcere. Page: 102 102. ¶ Aliter idem arithmetica ſupputatione indagare. Page: 102 103. ¶ Idem faciliori computo inueſtigare. Page: 102 104. ¶ Sequitur inſtrumentum Noctis. Page: 102 105. REGVLA GENERALIS. Page: 104 106. Inſtrumentum ſiderale. Page: 106 107. ¶ Vſus huius Inſtrumenti. Page: 106 108. ¶ Libri de Geographicis principijs FINIS. Page: 106 109. LIBELLVSDELO-corum deſcribendorum ratione, Et de eorum diſtantijs inueniendis, nunꝗ̃ antehac viſus. PER GEMMAM FRISIVM. MAGNIFICO VIRO D. THOMÆ Bombelli, Gemma Friſius S. D. P. Page: 107 110. Antuerpiæ prid. kal. Febr. Anno. 1533. Page: 107 111. DE DESCRIPTIONE regionis alicuius in plano, incognitis latitudine, longitud. & diſtantia. CAP. I. Page: 108 112. ¶ Figura præcedens hæc demonſtrat ad oculum. Page: 111 113. ¶ DE PINGENDA CHARTA, COGNI-ta ſola diſtantia locorum. # Cap. 11. Page: 111 114. DE INVENIENDA VERA DISTAN tia loci viſi quantumcunq{ue} etiam diſtet. Cap. III. Page: 113 115. ¶ Cap. IIII. Docet idem per ſcalam Hypſome-tram aut Geometricam inuenire. Page: 113 116. ¶ DVOBVS VEL TRIBVS VISIS LOCIS, quomodo per angulos poſitionum rectæ eorum diſtantiæ ſint inuenien-dæ, etiam ſi in nullo eorum præſens ſis. Et qua ratione facillimè regio deſcribi poſsit ex ipſis, abſq; 5 nautico Compaſſo, aut line æ meridianæ obſeruatione. CAP. V. Page: 114 117. ¶ QVARTVS MODVS PER DISTAN-tiam & angulum poſitionis. CAP. VI. Page: 117 118. DE LONGITV DINIS DIFFEREN-tia cognoſcenda ex latitudinis differentia & recta diſtantia. Cap. VII. Page: 119 119. ¶ Exempli gratia. Page: 119 120. ¶ Quæ verò hic ex Tabulis ſinuum adduci poſſent, conſultò prætermitto, quòd ad inſtitutã Coſmographiæ methodũ nõ videantur pertinere, ſed altioris eſſe conſider ationis. Page: 120 121. Locorum deſcriptionis Finis. Page: 120 122. VSVS ANNVLI Aſtronomici. GEMMA FRISIO MA-THE MATICO AVTORE. Page: 121 123. MODIS OMNIBVS ORNATISS. ac verè Nobili D. Ioanni Khreutter, Sereniſſ. Reginæ Hun-gariæ Secretario, Gemma Friſius S. D. Page: 122 124. VSVS ANNVLI Aſtronomici per Gem. Friſium. DECLARATIO PARTIVM. CAP. 1. Page: 123 125. ¶ De vſu annuli, primum´que loci Solis inuentione. CAP. II. Page: 123 126. ¶ Eleuationem poli quomodo inuenias. Cap. III. Page: 124 127. ¶ Horæ inuentio inter diu. CAP. IIII. Page: 125 128. ¶ An ſit ante meridiem, an poſt. CAP. V. Page: 125 129. ¶ Horæ Nocturnæ inueſtigatio. CAP. VI. Page: 126 130. ¶ Qua ratione horæ nocturnæ facilius inue-niantur. CAP. VII. Page: 127 131. ¶ De ortu Solis & quantitate diei.