MINISTERSTWO ŚRODOWISKA Zleceniodawca PAŃSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY Generalny Wykonawca Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1 : 50 000 Państwowy Instytut Geologiczny Oddział Świętokrzyski w Kielcach 25 -953 Kielce, ul Zgoda 21 OBJAŚNIENIA DO MAPY HYDROGEOLOGICZNEJ POLSKI w skali 1: 50 000 Arkusz OLESZNO (813) Opracowała: DYREKTOR NACZELNY Państwowego Instytutu Geologicznego ...................................... mgr Gertruda Herman upr. geol. nr V-1201 Państwowy Instytut Geologiczny Redaktor arkusza: ................................ prof. dr hab. inż. Andrzej Różkowski upr. geol. nr 0400017 Sfinansowano ze środków NARODOWEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Praca wykonana na zamówienie Ministra Środowiska Copyright by PIG & MŚ, Warszawa 2002 SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE .............................................................................................................. 5 I.1. CHARAKTERYSTYKA TERENU ...................................................................... 6 I.2. ZAGOSPODAROWANIE TERENU .................................................................... 8 I.3. WYKORZYSTANIE WÓD PODZIEMNYCH .................................................. 10 II. KLIMAT, WODY POWIERZCHNIOWE ..................................................................... 11 III. BUDOWA GEOLOGICZNA ......................................................................................... 12 IV. WODY PODZIEMNE ..................................................................................................... 15 IV.1. UŻYTKOWE PIĘTRA WODONOŚNE .......................................................... 15 IV.2. REGIONALIZACJA HYDROGEOLOGICZNA ............................................. 18 V. JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH .................................................................................. 25 VI. ZAGROŻENIE I OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH ............................................. 35 VII. LITERATURA I WYKORZYSTANE MATERIAŁY ARCHIWALNE .................. 38 SPIS RYCIN W TEKŚCIE Ryc. 1. Położenie arkusza Oleszno 1: 50 000 na tle GZWP (A.S. Kleczkowski, red. 1990) Ryc. 2. Zakres dopuszczalnych stężeń wskaźników toksycznych w wodach podziemnych Ryc. 3. Podstawowe parametry statystyczne wybranych własności i składników chemicznych wód podziemnych poziomu górnokredowego Ryc. 4. Wykresy częstości skumulowanej i histogramy wybranych własności i składników chemicznych wód podziemnych poziomu górnokredowego Ryc. 5. Podstawowe parametry statystyczne wybranych własności i składników chemicznych wód podziemnych poziomu górnojurajskiego Ryc. 6. Wykresy częstości skumulowanej i histogramy wybranych własności i składników chemicznych wód podziemnych poziomu górnojurajskiego SPIS ZAŁĄCZNIKÓW UMIESZCZONYCH W CZĘŚCI TEKSTOWEJ Zał. 1.1. Przekrój hydrogeologiczny I- I’ Zał. 1.2. Przekrój hydrogeologiczny II - II’ Zał. 2. Mapa głębokości występowania głównego poziomu wodonośnego w skali 1:100 000 Zał. 3. Mapa miąższości i przewodności głównego poziomu wodonośnego w skali 1:100 000 Zał. 4. Wybrane warstwy informacyjne mapy w skali 1:200 000 Zał. 5. Mapa dokumentacyjna w skali 1:100 000 2 SPIS TABEL DOŁĄCZONYCH DO CZĘŚCI TEKSTOWEJ Tabela 1a . Reprezentatywne otwory studzienne Tabela 1c. Reprezentatywne źródła Tabela 1d. Inne reprezentatywne punkty dokumentacyjne umieszczone na planszy głównej (otwory bez opróbowania hydrogeologicznego) Tabela 2. Główne parametry jednostek hydrogeologicznych Tabela 3a. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy - reprezentatywne otwory studzienne Tabela 3c. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy - reprezentatywne źródła Tabela 4. Obiekty uciążliwe dla wód podziemnych Tabela A. Otwory studzienne pominięte na planszy głównej Tabela C1. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych - materiały archiwalne - reprezentatywne otwory studzienne Tabela C3. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych - materiały archiwalne - reprezentatywne źródła Tabela C5. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych - materiały archiwalne - otwory studzienne pominięte na planszy głównej SPIS TABLIC Tablica 1. Mapa hydrogeologiczna Polski 1:50 000 arkusz Oleszno - plansza główna (materiał archiwalny w PIG) Tablica 2. Mapa dokumentacyjna w skali 1:50 000 arkusz Oleszno (materiał archiwalny w PIG) Tablica 3. Mapa głębokości występowania głównego poziomu wodonośnego w skali 1:50 000 arkusz Oleszno (materiał archiwalny w PIG) Tablica 4. Mapa miąższości i przewodności głównego poziomu wodonośnego w skali 1:50 000 arkusz Oleszno (materiał archiwalny w PIG) 3 Wersja cyfrowa mapy w GIS (materiał archiwalny w PIG w zapisie elektronicznym) Mapa hydrogeologiczna Polski 1:50 000 arkusz Oleszno (plik eksportowy MGE - mhp0813. mpd) z podziałem na grupy warstw informacyjnych z dołączoną bazą danych 1. Wodonośność 2. Hydrodynamika 3. Jakość wód podziemnych 4. Wody powierzchniowe 5. Ujęcia wód podziemnych 6. Ogniska zanieczyszczeń 7. Inne 4 I. WPROWADZENIE Państwowy Instytut Geologiczny jest Generalnym Wykonawcą Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000 realizowanej na zamówienie Ministra Środowiska ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Arkusz Oleszno (813) Mapy hydrogeologicznej Polski 1:50 000 został wykonany w okresie od lipca 2000 r. do marca 2002 r. przez mgr Gertrudę Herman w Zespole Geologii Złóż, Hydrogeologii i Ochrony Środowiska Oddziału Świętokrzyskiego Państwowego Instytutu Geologicznego w Kielcach. Opracowano go zgodnie z Instrukcją Mapy hydrogeologicznej Polski 1:50 000 (12) i uzupełniającymi informacjami do instrukcji. Przy opracowaniu mapy zebrano i wykorzystano materiały Centralnego Banku Danych Hydrogeologicznych „Hydro”, Centralnego Archiwum Geologicznego PIG, archiwów Wydziału Ochrony Środowiska i Rolnictwa Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego i Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Kielcach oraz dane z urzędów gminnych. Podczas przeglądu terenu zweryfikowano lokalizację ujęć wód podziemnych, pomierzono głębokość zwierciadła w większości otworów studziennych oraz zebrano informacje dotyczące poboru wody. W trakcie prac terenowych zarejestrowano źródła i zmierzono ich wydajność. Pobrano 16 próbek wody, których analizy wykonało Centralne Laboratorium Chemiczne PIG w Warszawie. W ramach prac terenowych zinwentaryzowano obiekty uciążliwe dla środowiska przyrodniczego, szczególnie dla jakości wód powierzchniowych i podziemnych. Arkusz mapy wykonano w wyniku reinterpretacji archiwalnych i publikowanych materiałów geologicznych, hydrogeologicznych i sozologicznych. Przeanalizowano następujące materiały dokumentacyjne: 60 kart wierconych otworów studziennych, 18 kart innych punktów dokumentacyjnych (otworów bez opróbowania hydrogeologicznego) i 6 źródeł, które umieszczono na mapie dokumentacyjnej. Spośród nich uznano za reprezentatywne 38 otworów studziennych, 18 innych punktów dokumentacyjnych i 6 źródeł, których lokalizację pokazano na planszy głównej i zestawiono w tabelach 1a, 1c i 1d. Punkty – otwory studzienne pominięte na planszy głównej umieszczono na mapie dokumentacyjnej i zestawiono w tabeli A; 5 wyniki 16 analiz chemicznych wody ze studni wierconych i źródeł wykonanych w 2001 r. dla potrzeb mapy (tabele 3a, 3c); wyniki 51 archiwalnych analiz chemicznych wody ze studni wierconych i źródła (tabele C1, C3, C5); dane dotyczące ognisk zanieczyszczeń wód podziemnych (tabela 4). Wykaz wykorzystanych materiałów (map, publikacji, dokumentacji) zamieszczono na końcu tekstu. Analizę statystyczną wyników oznaczeń chemicznych wód podziemnych i obliczenia parametrów hydraulicznych studni (według schematu Rorabaugha), przyjętych do wyznaczenia wydajności potencjalnej studni oraz opracowanie wersji komputerowej mapy w systemie INTERGRAPH wykonała dr Katarzyna Janecka-Styrcz. I.1. CHARAKTERYSTYKA TERENU Obszar arkusza ograniczają współrzędne 20o 00’ i 20o 15’ długości geograficznej wschodniej oraz 50o 50’ i 51o 00’ szerokości geograficznej północnej. Powierzchnia arkusza wynosi 326,0 km2. Pod względem administracyjnym prawie cały teren arkusza znajduje się w zachodniej części województwa świętokrzyskiego. Obejmuje fragmenty gmin powiatu włoszczowskiego: Krasocin, Kluczewsko i Włoszczowa, koneckiego: Słupia i Radoszyce, kieleckiego – Łopuszno oraz jędrzejowskiego – Małogoszcz. Niewielki, północno-zachodni fragment terenu należy do województwa łódzkiego, powiatu radomszczańskiego, gminy Przedbórz. Niewielkie osady wiejskie: Oleszno, Krasocin i Bukowa liczą około 1 – 1,5 tys. mieszkańców. W obrębie arkusza znajdują się też fragmenty miejskiej zabudowy Włoszczowy i Łopuszna. Pod względem fizjograficznym arkusz obejmuje fragmenty trzech mezoregionów, które należą do makroregionu Wyżyny Przedborskiej, będącej częścią prowincji – Wyżyny Małopolskiej (18). Są to mezoregiony: Wzgórza Łopuszańskie, Pasmo Przedborsko- Małogoskie i Niecka Włoszczowska. Północno-wschodnią część arkusza zajmują Wzgórza Łopuszańskie. Znajduje się tu szereg grzbietów i wzgórz, zbudowanych ze skał triasowych i jurajskich (rejon wsi: Lasocin, Jasień, Łopuszno, Grabownica, Mieczyn), wznoszących się ponad szerokie obniżenia denudacyjne, wypełnione osadami czwartorzędowymi. Jedno z takich obniżeń szerokości kilku kilometrów ciągnie się wzdłuż Pasma Przedborsko- Małogoskiego i jest wykorzystywane przez górny bieg rzeki Czarnej zwanej Mieczyńską. Wysokości wzgórz sięgają 250 – 280 m n.p.m., a szerokie doliny mają rzędne 220 – 240 m 6 n.p.m.. Wzgórza Łopuszańskie od południowego zachodu graniczą z Pasmem Przedborsko- Małogoskim. Pasmo to stanowi wyraźnie wyróżniający się element morfologiczny