MIASTO I GMINA KNYSZYN PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBOW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST NA TERENIE MIASTA I GMINY KNYSZYN Knyszyn, grudzie ń 2010 r. Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Knyszyn na lata 2011-2032 PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST Z TERENU MIASTA I GMINY KNYSZYN NA LATA 2011-2032 DOKUMENT OPRACOWANO W RAMACH REALIZACJI ZADA Ń WYNIKAJ ĄCYCH Z RZ ĄDOWEGO „PROGRAMU OCZYSZCZANIA KRAJU Z AZBESTU NA LATA 2009-2032” Stowarzyszenie Popierania i Rozwoju Wiedzy o Ochronie Środowiska e-mail: [email protected] „CZYSTY ŚWIAT” tel.: + 48 691 33 60 10 ul. Grochowa 1/7 tel.: + 48 85 654 30 30 15-423 Białystok JAN KOMOROWSKI URBANIKA ul. Wykopy 11 e-mail: [email protected] 60-001 Pozna ń tel.: + 48 508 230 160 Zespół autorski: mgr in ż. Monika Filipiuk-Obałek mgr Marcin Obałek mgr Jan Komorowski mgr Mateusz Wrze śniewski Knyszyn, grudzie ń 2010 r. str. 2 Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Knyszyn na lata 2011-2032 Spis tre ści 1.WPROWADZENIE……………………………………………………………………..……... 5 2. CEL I ZADANIA PROGRAMU…………………………………………………….……….. 6 3. CHARAKTERYSTYKA GMINY KNYSZYN………………………………………...……...7 4. BUDOWA, POCHODZENIE I CHARAKTERYSTYKA ZASTOSOWANIA AZBESTU…13 4.1. Podstawowe informacje i krótka historia azbestu…….……………………...…….….....13 4.2. Klasyfikacja wyrobów zawieraj ących azbest……………………………………….…....15 4.3. Zastosowanie wyrobów azbestowych w przemy śle i budownictwie………………….....16 5. SZKODLIWO ŚĆ AZBESTU……………………………………………………………...….19 5.1. Zagro żenia dla człowieka zwi ązane z azbestem………………...…………………….....19 5.2. Post ępowanie z odpadami zawieraj ącymi azbest i wst ępne zapobieganie ich szkodliwemu działaniu…………………..…………………………………………………………………..21 6. INWENTARYZACJA WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST NA TERENIE GMINY KNYSZYN (26 X 2010-26 XI 2010) …………………………………………………...………24 7. PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST ORAZ UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW AZBESTOWYCH……………………………...……..38 7.1. Cele programu…………………………………………………………………...……….38 7.2. Zało żenia programu………………………………..……………………………...……..38 8. UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU………………………………………..44 9. MONITORING REALIZACJI PROGRAMU……………………………………………......46 9.1. Wska źniki monitorowania efektywno ści planu……...…………………………………..46 10. HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY NA LATA 2011-2032………..….……...50 11. KOSZTY USUWANIA WYROBÓW AZBESTOWYCH Z TERENU GMINY…...……...51 12. FINANSOWE ASPEKTY REALIZACJI PROGRAMU........................................................52 13. WYTYCZNE DOTYCZ ĄCE PRZEPISÓW BHP W ZAKRESIE BEZPIECZNEGO USUWANIA WYROBÓW AZBESTOWYCH…………………………………………………64 14. WYTYCZNE DLA JEDNOSTEK SAMORZ ĄDU GMINNEGO, WŁA ŚCICIELI, ZARZ ĄDCÓW NIERUCHOMO ŚCI I WYKONAWCÓW PRAC POLEGAJ ĄCYCH NA ZABEZPIECZNENIU I USUWANIU WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST………...67 15. PODSTAWOWE REGULACJE PRAWNE W ZAKRESIE U ŻYTKOWANIA I USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST……………………………………83 str. 3 Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Knyszyn na lata 2011-2032 15.1. Dyrektywy Unii Europejskiej…………………………………………………………..83 15.2. Ustawy………………………………………………………………………………….78 15.3. Rozporz ądzenia…………………………………………………………………………78 16. PODSUMOWANIE I WNIOSKI…………………………………….…………….………..83 16.1. Podsumowanie……………………………………………………………….…………83 16.2. Wnioski…………………………………………………………………………………84 16.3. Weryfikacja i aktualizacja Programu…………………………………………………..84 16.4. Prognozy……………………………………………………………………………….85 str. 4 Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Knyszyn na lata 2011-2032 1. WPROWADZENIE Obowi ązek opracowania „Programu usuwania wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Knyszyn” wynika bezpo średnio z zapisów „Krajowego programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski”, przyj ętego przez Rad ę Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej w dniu 14 maja 2002 r., obejmuj ącego lata 2002-2032. Zgodnie z wytycznymi krajowego programu ponad 15 mln ton wyrobów zawieraj ących azbest wyst ępuj ących obecnie na terenie kraju, musi zosta ć usuni ętych do 31 grudnia 2032 r. Podstaw ą prawn ą stworzenia i realizacji Programu s ą: • przyj ęcie przez Sejm RP Rezolucji z dnia 19 czerwca 1997 r. w sprawie programu wycofywania azbestu z gospodarki, w której RM zobowi ązano do opracowania programu zmierzaj ącego do wycofywania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski, • „Rz ądowy Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032” – aktualizacja 2010 przyj ęta jako Zał ącznik do uchwały Rady Ministrów Nr 39/2010 z dnia 15 marca 2010 r. • „Program Usuwania Wyrobów Zawieraj ących Azbest z Województwa Podlaskiego na lata 2008 - 2032” • ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest oraz odpowiednich przepisów wykonawczych do tej ustawy, • Krajowy Plan Gospodarki Odpadami • Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami W zwi ązku z zagro żeniem, jakie niesie za sob ą obecno ść włókien azbestu w wdychanym przez człowieka powietrzu, Program ten stał si ę priorytetem dla ochrony zdrowia ludzi i środowiska. Przy tak du żym nagromadzeniu si ę wyrobów azbestowych w obiektach budowlanych i w infrastrukturze towarzysz ącej ich wyeliminowanie ze środowiska jest niew ątpliwie procesem długotrwałymi i bardzo kosztownym. str. 5 Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Knyszyn na lata 2011-2032 Azbest przez dziesi ątki lat wykorzystywany był do produkcji m.in.: pokry ć dachowych (tzw. eternit płaski i falisty), płyt balkonowych i elewacyjnych, rur kanalizacyjnych, wodoci ągowych, centralnego ogrzewania, materiałów wykorzystywanych do izolacji cieplnej, kotłów, bojlerów, przewodów centralnego ogrzewania, ognioodpornych kocy azbestowych. Nale ży u świadomi ć społecze ństwu, i ż zagro żenie jakie niesie za sob ą wyst ępowanie w otoczeniu wyrobów azbestowych nasila si ę wraz z wydłu żaniem okresu ich u żytkowania. Bardzo wa żną rzecz ą jest wi ęc jednoznaczne okre ślenie strategii działa ń podejmowanych w celu pozbycia si ę szkodliwych produktów. 2. CEL I ZADANIA PROGRAMU Celem programu jest stworzenie na terenie gminy Knyszyn sprawnego systemu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, zgodnego z obowi ązuj ącymi przepisami prawa w zakresie ochrony zdrowia ludzi i środowiska naturalnego. Realizacja działa ń okre ślonych w niniejszym Programie zmierza do: stopniowego pozbywania si ę wyrobów zawieraj ących azbest z terenów nieruchomo ści zlokalizowanych w granicach administracyjnych gminy Knyszyn, a ż do ich całkowitego usuni ęcia do 2032r. wyeliminowania negatywnych skutków oddziałania wyrobów azbestowych na zdrowie mieszka ńców gminy. sukcesywnej likwidacji negatywnych skutków oddziaływania wyrobów azbestowych na środowisko naturalne i tym samym spełnienie wymogów ochrony środowiska Do podstawowych zada ń okre ślonych w niniejszym Programie zalicza si ę: organizacj ę szeroko zakrojonej kampanii edukacyjno-informacyjnej, wykonanie inwentaryzacji wyrobów zawieraj ących azbest wyst ępuj ących na terenie gminy Knyszyn, str. 6 Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Knyszyn na lata 2011-2032 sukcesywne usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest, stworzenie systemu pomocy finansowej osobom usuwaj ącym wyroby azbestowe z nieruchomo ści poło żnych na terenie miasta, stworzenie odpowiednich warunków i zasad post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest w całym okresie działania Programu (równie ż po roku 2013), zach ęcenie mieszka ńców do udziału w Programie przez wykorzystanie potencjalnej mo żliwo ści uzyskania wsparcia finansowego ze środków pomostowych Unii Europejskiej dzi ęki zapisom w RPO dla województwa podlaskiego na lata 2007 – 2013. pozyskiwanie funduszy zewn ętrznych na realizacj ę Programu, monitoring realizacji działa ń uj ętych w programie, okresow ą aktualizacj ę i weryfikacj ę Programu. Zaproponowane zasady udzielania pomocy finansowej usuwaj ącym wyroby zawieraj ące azbest z nieruchomo ści poło żonych na terenie gminy Knyszyn, maj ą stanowi ć swego rodzaju środek motywacyjny – zach ęcaj ąc wła ścicieli do usuwania stosowanych od wielu lat wyrobów zawieraj ących azbest w sposób bezpieczny dla zdrowia i życia ludzi oraz środowiska. Nale ży podkre śli ć, że obecnie w Polsce produkcja, stosowanie oraz obrót wyrobami zawieraj ącymi azbest jest zabroniona , na podstawie ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r., natomiast na podstawie rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 23 pa ździernika 2003 r. w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania i przemieszczania oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. z 2003 r. Nr 192, poz. 1876) – zgodnie z § 2 ust. 1, wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawieraj ących azbest, dopuszcza si ę w u żytkowanych instalacjach lub urz ądzeniach nie dłu żej ni ż do dnia 31.12.2032 roku. 3. CHARAKTERYSTYKA GMINY KNYSZYN Gmina Knyszyn le ży w południowo - wschodniej cz ęś ci powiatu monieckiego, na pograniczu Wysoczyzny Kolne ńskiej i Białostockiej, na północno - zachodnim skraju Puszczy Knyszy ńskiej. Zajmuje ona obszar 128 km2 (w tym miasto 24 km2) i jest zamieszkiwana przez 4968 mieszka ńców, z czego 2892 osób w samym mie ście Knyszynie (stan na dzie ń 07.12.2010). 50,2 % populacji stanowi ą kobiety, a 48,2 % m ęż czy źni. Ludno ść gminy stanowi 0,42 % str. 7 Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Knyszyn na lata 2011-2032 ludno ści województwa podlaskiego