www.kraina.org.pl KRAINA LESSOWYCH WĄWOZÓW INFORMATOR TURYSTYCZNY SPIS TREŚCI 3 KRAINA LESSOWYCH WĄWOZÓW INFORMATOR TURYSTYCZNY AKTYWNIE PO KRAINIE LESSOWYCH WĄWOZÓW 6 PIESZO WĄWOZAMI 9 TRASAMI NORDIC WALKING 13 ROWEREM... 14 KONNO... 15 KAJAKIEM... 16 WĘDKARSTWO... 16 KĄPIELISKA I PLAŻE 17 TURYSTYKA ZIMOWA DLA KULTUROMANIAKÓW 18 ZABYTKI GODNE POLECENIA 27 SIELSKA KRAINA - TURYSTYKA WIEJSKA 30 DLA RODZIN Z DZIEĆMI SZLAKIEM SMAKÓW KRAINY LESSOWYCH WĄWOZÓW 32 RESTAURACJE I PRODUKTY ZDROWIE I URODA 34 OBIEKTY UZDROWISKOWE DLA SENIORÓW I NIE TYLKO 36 SPA&WELLNESS 37 TURYSTYKA BIZNESOWA WYDARZENIA 38 NAJWAŻNIEJSZE FESTIWALE I IMPREZY CYKLICZNE W KRAINIE LESSOWYCH WĄWOZÓW 39 WYKAZ NOCLEGÓW I GASTRONOMII 42 INFORMACJE PRAKTYCZNE 4 Zamek w Kazimierzu Dolnym Kraina Lessowych Wąwozów położo- kontakt z naturą, może pełną garścią na jest w zachodniej części wojewódz- czerpać przyjemności z podziwia- twa lubelskiego na Wyżynie Lubelskiej nia pięknych widoków, wyciszyć się, i obejmuje fragment Płaskowyżu Na- rozładować stres. Krainę Lessowych łęczowskiego, Równiny Bełżyckiej, Wąwozów można zwiedzać pieszo, wschodni skraj Równiny Radomskiej rowerem, kajakiem i konno. Na gości oraz Małopolski Przełom Wisły. Wyróżnia czeka bardzo dobrze rozwinięta infra- się bogactwem nieskażonej przyrody, struktura turystyczna. Można odpocząć obfitującej różnorodnością form przy- w gospodarstwach agroturystycznych, rodniczych, skupionych w parkach kra- pensjonatach i hotelach, zasmakować jobrazowych, rezerwatach i obszarach regionalnych potraw, lokalnego wina, objętych ochroną w ramach programu ekologicznych produktów, a przy okazji Natura 2000. Cechą szczególną, jest - wyleczyć dolegliwości i poprawić sa- zagęszczenie sieci lessowych wąwo- mopoczucie. zów, jarów i parowów, dochodzących do 30 m głębokości, a w niektórych Kraina Lessowych Wąwozów w 2019 r. miejscach przekraczających 10 km na uzyskała tytuł POLSKIEJ MARKI TURY- 1 km kw. STYCZNEJ. Na tym terenie działa Lokalna Organi- Zapraszamy do Krainy Lessowych zacja Turystyczna „Kraina Lessowych Wąwozów o każdej porze roku. Wąwozów”, zrzeszająca gminy: Jano- wiec, Józefów nad Wisłą, Karczmi- Pomocnym narzędziem mobilnym ska, Kazimierz Dolny, Końskowolę, w zwiedzaniu Krainy Lessowych Wąwo- Nałęczów, Opole Lubelskie, Ponia- zów jest aplikacja do pobrania przez: tową, gminę i miasto Puławy, Wą- Google Play, Windows Phone lub wolnicę, Wojciechów. Każda z tych Appstore. Zawiera aktualności o nad- miejscowości ma bogatą historię chodzących wydarzeniach, informacje i wielowiekowe tradycje, wyróżnia się o Krainie Lessowych Wąwozów, opis odmiennym czasami stylem życia ścieżek dydaktycznych oraz szlaków i kultury regionalnej. Turysta odwiedza- turystycznych. jący te strony, poprzez bezpośredni 5 Cennym przyrodniczo obszarem jest KAZIMIERSKI PARK KRAJOBRAZOWY, za- łożony w 1979 r. na powierzchni ok. 15 tys. ha. Skupia rezerwaty: Krowią Wyspę, Skarpę Dobrską i Łęg na Kępie. Dolina Wisły tworzy korytarz ekologiczny po- trzebny do gniazdowania i przelotów ptaków. KPK jest zróżnicowany pod wzglę- dem szaty roślinnej. Murawy stepowe występują m.in. w okolicach Męćmierza, Albrechtówki, Góry Trzech Krzyży oraz Skarpy w Dobrem. Wśród rzadkich roślin pojawia się wisienka stepowa, ostnica włosowata, oman wąskolistny, miłek wio- senny, zawilec wielokwiatowy. Rezerwat Czapliniec koło Gołębia to kolonia lęgo- wa czapli siwej. Kamieniołom Kaliszany WRZELOWIECKI PARK KRAJOBRA- ZOWY, położony w powiecie opol- skim, utworzony został w 1990 r. na powierzchni ok. 50 km kw. Prezentuje zróżnicowany krajobraz, od stromych krawędzi doliny Wisły poprzez wąwozy aż do równin, a nawet piaszczystych wydm. Towarzyszy temu bogactwo roślin i zwierząt. Występują gatunki chronione: lilia złotogłów, tojad moł- dawski, widłak jałowcowaty. Wśród zwierząt występują orzesznice, borsu- ki, kuny. W pobliżu wsi Kaliszany Kolo- nia, na tzw. Wyspach Kaliszańskich, prowadzone są obserwacje ornitolo- giczne. Pomiędzy Wrzelowieckim a Kazimierskim Parkiem Krajobrazowym usytuowany jest Chodelski Obszar Chronionego Krajobrazu, obejmujący tereny leśne, łąki, pola i stawy rybne. ALBRECHTÓWKA, wzgórze zwane Wapienną Górą, można MAŁOPOLSKI PRZEŁOM WISŁY, uzna- tam dotrzeć idąc wałem w górę Wisły. Ze szczytu możemy ny za najbardziej malowniczy fragment podziwiać panoramę doliny rzeki oraz leżący na przeciwnym rzeki, można obserwować z kilku punk- brzegu potężny zamek w Janowcu. U podnóża wzniesienia tów widokowych. Najpopularniejszym położona jest dawna wieś rybacka, Męćmierz. miejscem z panoramą na Kazimierz Dolny i dolinę Wisły jest Góra Trzech Miłośnikom archeologii i poszukiwaczom niezwykłych ska- Krzyży w Kazimierzu Dolnym (190 m mielin, formowanych na pograniczu kredy i trzeciorzędu, n.p.m.), inaczej zwana Górą Krzyżo- można polecić spacer do Kamieniołomu w Kazimierzu Dol- wą, nawiązującą do Golgoty. Krzyże, nym, leżącym na prawym brzegu Wisły, na wysokości zamku pierwotnie wystawione w 1708 r., upa- w Janowcu. miętniają ofiary zarazy morowej pod- Interesującym obiektem geoturystycznym jest leżący na le- czas wielkiej wojny północnej. wym brzegu Wisły, odkrywkowy Kamieniołom w Nasiłowie. Przy odrobinie szczęścia można znaleźć odbite w kamieniu GÓRA TRZECH KRZYŻY W PARCHAT- gąbki, jeżowce a nawet zęby rekinów. CE (8 km od Kazimierza Dolnego) z wi- Kamieniołom w Kaliszanach, położony w obrębie gminy dokiem na przełom Wisły w jego północ- Józefów nad Wisłą, jest jednym z piękniejszych tarasów wi- nym biegu. Miejscem tym zachwycała dokowych. Z jego szczytu, przy dobrej widoczności, można się księżna Izabela Czartoryska, która zobaczyć zarys Gór Świętokrzyskich. opodal miała swoją samotnię. Ona też poleciła wystawić krzyże po śmierci Najstarszy okazem przyrodniczym w regionie jest Dąb Wła- jednej ze swych rezydentek, przed- dek z Zagrzęby (gm. Karczmiska), szypułkowy dąb pamięta- wcześnie zmarłej Zofii z Matuszewi- jący czasy Władysława Łokietka. Ma ok. 700 lat, obwód pnia czów Kickiej. 825 cm, wysokość 32 m. 6 AKTYWNIE PO KRAINIE LESSOWYCH WĄWOZÓW PIESZO WĄWOZAMI WĄWOZY powstały w wyniku długotrwałych procesów geologicznych. Pokłady wapiennych skał pokryte zostały czapą miękkiej skały lessowej. Pod wpływem erozji i działalności człowieka ukształtowały się w niej naturalnie parowy, jary i głębocznice. Polecamy Państwu wybrane w okolicy najpiękniejsze wąwozy, które najlepiej przemierzać pieszo, by z bliska podziwiać ich przyrodnicze walory. Wędrowanie jest najlepszą formą relaksu, a obcowanie z przyrodą wycisza i rozładowuje stres. KORZENIOWY DÓŁ W KAZIMIERZU DOLNYM, charakteryzuje się stromy- mi, pionowymi ścianami. Zwisające korzenie odsłoniętych starych drzew, niczym tropikalne liany tworzą specy- ficzną „korzeniową architekturę”. Do wąwozu dochodzi się ulicami Lubel- ską, Szkolną, Doły. NOROWY DÓŁ odmienny w swym cha- rakterze, rozległy, porośnięty dziką, bujną roślinnością. Wejście od ul. Pu- ławskiej przy spichlerzu Bliźniaczym. WĄWÓZ CZERNIAWY przebiega asfal- tową, uczęszczaną ulicą o tej samej nazwie. Przy trasie, na wzgórzu usta- wiona jest symboliczna „Ściana Płaczu” autorstwa Tadeusza Augustynka. Jest to swoiste lapidarium, upamiętniające kazimierskich Żydów, wykonane z ma- cew dawnego kirkuta. WĄWÓZ MAŁACHOWSKIEGO prowadzi do willi „Pod Wiewiórką” Marii i Jerzego Kuncewiczów, obecnie muzeum pisar- ki. Idąc dalej w głąb wąwozu, dochodzi się do tablicy upamiętniającej boha- Wąwóz Korzeniowy Dół w Kazimierzu Dolnym AKTYWNIE PO KRAINIE LESSOWYCH WĄWOZÓW 7 Wąwóz na ścieżce Skrzypowy Dół w Kluczkowicach Wąwóz Głowackiego w Nałęczowie terską śmierć hrabiego Juliusza Mała- prowadzącymi do Parchatki i Pożoga. chowskiego, walczącego w powstaniu Można spotkać w nim duże obszary listopadowym 1831 r. groszku wiosennego i skrzypu. Godne polecenia są też inne wąwozy WĄWÓZ GŁOWACKIEGO [inaczej Bole- w Kazimierskim Parku Krajobrazowym: sława Prusa] w Nałęczowie prowadzi Plebani Dół, Kamienny Dół, Chałajowy doliną przez wąski przesmyk porosły Dół, Kwaskowa Góra. starodrzewiem, runem leśnym i kwia- tami. Posiada liczne odnogi, jedna STAROWIEJSKIE DOŁY W SKOWIE- z nich wyprowadza na ul. Klonową, do SZYNIE (gm. Końskowola) powstały apartamentów umieszczonych w ko- wskutek ingerencji natury, głównie ronach drzew. nieistniejących już niewielkich rzek. Zbocza porośnięte imponującymi SKRZYPOWY DÓŁ (gm. Opole Lubel- drzewami i dużymi połaciami kwitną- skie) znajduje się na trasie ścieżki cej czeremchy. przyrodniczej, biegnącej od leśniczów- ki Kluczkowice. Charakterystyczne dla WĄWÓZ LISZCZE W SKOWIESZYNIE wąwozu są rozległe połacie skrzypu, (gm. Końskowola) to głęboki, uko- rosnącego również zimą. rzeniony wąwóz z licznymi odnogami 8 KRAINA LESSOWYCH WĄWOZÓW Wąwóz Olszowy Dół w Parchatce Krawędzie porasta bujna roślinność, zbocza porozcinane są w wyniku użyt- kowania dróg wyjazdowych na pola. Wiedzie nim czerwony szlak turystycz- ny na granicy Kazimierskiego Parku Krajobrazowego. WĄWÓZ GLINIANKI W BARTŁOMIEJO- WICACH (gm. Wąwolnica) rozcina les- sowe zbocze doliny Bystrej i biegnie ze wsi do pól położonych na wierzchowi- nie. Nazwa pochodzi od glinki lessowej Wąwóz Lipcyk w Nowym Gaju eksploatowanej do zaprawy przy bu- dowie pieców. Przez wąwóz przebiega OLSZOWY DÓŁ W PARCHATCE (gm. niebieski szlak turystyczny. Puławy) znajduje się za stokiem nar- ciarskim „Parchatka”. Wąwóz w formie WĄWÓZ LIPCYK W NOWYM GAJU (gm. parowu o suchym dnie, posiada urwi- Wojciechów) powstał na starym szlaku ste zbocza ze zwisającymi, oryginalnie drogowym, na co wskazuje położenie skręconymi korzeniami drzew. w obrębie garbu zboczowego, prostoli- nijny przebieg i brak rozgałęzień. Kręte WĄWÓZ LIPINKI