NAJAAR 2020 Democraat 12 | Uitgelicht Concept- verkiezings- programma 20 | Interview Pia Dijkstra tien jaar in de Kamer 26 | In het land D66 terug op het stembiljet in Oisterwijk 06 | Coverinterview Sigrid Kaag: “ Ik wil leiderschap uitdragen dat inclusief is” Ledenmagazine van de politieke vereniging D66 DEMOCRAAT INHOUD & COLOFON NAJAAR 2020 VAN DE VOORZITTER Democraat is het ledenmagazine van de politieke vereniging Democraten, met trots presenteer vertelt hoe zij de afgelopen tien jaar 19 november tot 1 december kun je Democraten 66 (D66) en wordt verspreid onder ik jullie deze Democraat die, net als de medisch-ethische kwesties die meebeslissen over de lijstvolgorde al haar leden. Niets uit onze website, een metamorfose heeft haar aan het hart gaan bespreekbaar van onze Tweede Kamerkandidaten. deze uitgave mag zonder ondergaan. Met een nieuwe vorm- maakte en omzette in voorstellen en Ook de andere stemmingen, die schriftelijke toestemming geving die uitstraalt waar we als partij concrete wetgeving. normaal gesproken tijdens het van D66 worden en vereniging voor staan: een brede congres plaatsvinden, zijn digitaal. verveelvoudigd. toegankelijkheid voor iedereen. Waar Ik heb het de afgelopen maanden Ik hoop dat de opkomst daarbij net je welkom bent als je een fervent lezer vaker gezegd: wat zijn we een zo hoog is als bij de verkiezing voor editie bent, je meer in beelden denkt of enorm veerkrachtige vereniging! onze lijsttrekker, afgelopen zomer. Najaar 2020 alleen maar de koppen wilt snellen. Ondanks de beperkingen van de Sommige leden mogen deze maand Covid-19-maatregelen bruist het ook ‘gewoon’ naar de stembus, eindredacteur Jessica Hoogenboom In deze editie vind je interviews met van de activiteiten. Ook al mis ik, en vanwege herindelingsverkiezingen leden die echt leiderschap tonen. velen met mij, de live ontmoetingen op 18 november. Kortom, november redactie Ze pakken moeilijke thema’s op en ontzettend, van afstand is beslist geen wordt de maand waarin we alvast Milan Assies door hun onvermoeibare inzet zijn ze sprake. Het lijkt of iedereen juist een warm draaien voor een mooi Frans Dijkstra ware boegbeelden. Te beginnen met stapje harder loopt om zaken voor verkiezingsjaar in 2021! Jan Remmert Fröling Marcella Heijboer onze nieuwe lijsttrekker en partijleider elkaar te krijgen. Jan Vincent Meertens Sigrid Kaag! Of neem burgemeester Jeroen Mooijman Erik Boog, die paal en perk stelt Covid-19 maakt ook dat er de Marishka Neekilappillai aan ondermijnende criminaliteit in komende tijd aardig wat digitale Lisanne van ’t Riet zijn gemeente Diemen, terwijl dijk- stemmingen plaatsvinden. Tussen Caine Roland graaf Jan Bonjer zich hard maakt 21 en 26 november voor de Anne-Marie beeld voorzijde voor innovatieve oplossingen voor amendementen op het concept- Spierings Martijn Beekman klimaatvraagstukken. En Pia Dijkstra verkiezingsprogramma en van Partijvoorzitter ontwerp 14 | Verkiezingsprogramma 20 | Vechten voor keuzevrijheid Studio Maanzaad Wouter Koolmees licht het Pia Dijkstra over tien jaar druk conceptprogramma toe in de Tweede Kamer Senefelder Misset contact redactie [email protected] INHOUDSOPGAVE 24 | D66 in het kabinet 44 | D66’er buiten de retouradres Resultaten voor politiek Landelijk Bureau D66 04 | Uitgelicht Nederland Dijkgraaf Jan Bonjer Lange Houtstraat 11 Nieuws en informatie 2511 CV Den Haag 29 | D66-koppel 47 | Lezen | kijken | luisteren meer informatie 06 | Coverinterview Lisanne & Geert Jan De drie tips van Zie pagina 51 Lijsttrekker Sigrid Kaag uit Den Haag Boris Dittrich 11 | Ingezonden 30 | Burgemeester in beeld 48 | Uit de vereniging Nieuwe studiebeurs Erik Boog in Diemen Nieuws en informatie 12 | Uitgelicht 35 | Whats-Appèleren 50 | Terugblik De hoofdpunten uit het Met Sven Gerst in Belarus Wat gebeurde er… verkiezingsprogramma 50 & 25 jaar geleden? foto © European Union 2020 - Source: 36 | In gesprek met… EP / Christian CREUTZ 17 | Column JD Eline Molier & 51 | Ledeninformatie Hoe negatiever, Rob Jetten Hoe beter! 52 | Ik ben D66 26 | Ondertussen in… 32 | Portret 42 | Geschiedenis 39 | Essay Anne-Lise Olsthoorn In Oisterwijk staat D66 Samira Rafaela; een Vergeten voorloper 18 | Leden aan het woord Mr. Hans van weer op het stembiljet! roerig jaar in Europa Jan Glastra van Loon Nieuwe gezondheidsvisie Mierlo Stichting 02 03 DEMOCRAAT NAJAAR 2020 Uitgelicht Een nieuwe stijl Opkomstrecord lijsttrekkersverkiezing Deze zomer lanceerde D66 haar nieuwe Tussen 19 augustus en 2 september konden onze leden website. Hoog tijd om Democraat ook stemmen over het lijsttrekkerschap voor de Tweede onder handen te nemen. Naast de nieuwe Kamerverkiezingen van 17 maart 2021. Sigrid Kaag haalde lettertypes (Aleo, Inter), is de letter iets 95,7 procent van de uitgebrachte stemmen. De andere groter en de interlinie wat ruimer (op veler kandidaat – Ton Visser – kreeg 3,1 procent van de stemmen. verzoek). Ook hebben we het gebruik van 1,2 procent van de leden stemde blanco. diverse achtergrondkleuren overgenomen van de vernieuwde website. Tot slot Maar liefst 11.577 D66’ers stemden mee in deze e-voting: introduceren we een aantal nieuwe leden- 49,7 procent van de stemgerechtigde leden. Dat is een rubrieken in deze Democraat-nieuwe-stijl. opkomstrecord voor een lijsttrekkersverkiezing. Ter vergelijking: Veel leesplezier! in 2012 stemden 4136 leden (19,5 procent); in 2017 brachten 4509 leden (18,5 procent) hun stem uit. foto Jeroen Mooijman 18.11.2020 Herindelingsverkiezingen Kandidatenlijst Doe mee met de campagne! Stem mee Op woensdag 18 november kunnen Op 17 maart 2021 willen wij de grootste partij worden. En inwoners van Appingedam, Loppersum Van 19 november tot 1 december daarvoor is jouw inzet nodig! Geef je op als vrijwilliger bij je en Delfzijl stemmen voor de raad van hun kun je meestemmen over de lokale afdeling of bij de ‘Ik kies Kaag’-campagne, die activiteiten nieuwe gemeente Eemsdelta. In Vught, volgorde van de kandidaten- door het hele land organiseert. Meedoen vanachter je scherm? Boxtel, Haaren en Oisterwijk wordt er ook lijst voor de Tweede Dat kan ook! Want naast onze straatcampagne is onze online gestemd vanwege de herindeling van de Kamerverkiezingen van campagne onmisbaar. Dus like onze berichten op sociale media gemeente Haaren. Daarbij zal D66 2021. Begin december wordt en deel ze met je vrienden door hen te taggen. En tot slot: Oisterwijk voor het eerst in zestien jaar de definitieve lijst bekend voor een goede campagne hebben we niet alleen enthousiaste weer zelfstandig meedoen aan de verkie- foto Jeroen Mooijman gemaakt. Elk stemgerechtigd vrijwilligers nodig, maar ook financiële middelen. Doneren kan zingen! (Zie ook de reportage op p.26.) D66-lid ontvangt per mail een heel eenvoudig, via een tikkie of via het donatieformulier op: uitnodiging voor deze digitale d66.nl/nieuwleiderschap stemming (via Orca). Heb je geen mail ontvangen? Mail Meer informatie? → d66.nl/campagne naar: [email protected] Ledenportaal 28.11.2020 Congres 112 (digitaal) Meer informatie? Op MijnD66.nl kun je niet → d66.nl/verkiezingen alleen je persoonlijke gegevens Twee keer per jaar komen D66’ers uit Verkiezingsprogramma en voorkeuren beheren, maar het hele land bij elkaar tijdens onze Stem mee ook je abonnementen (zoals congressen. Vanwege de corona- nieuwsbrieven) aanpassen, je maatregelen vindt ons najaarscongres Tot 23 oktober konden er wijzigingsvoorstellen op het concept- aanmelden voor een thema- digitaal plaats. Tijdens dit congres wordt verkiezingsprogramma 2021-2025 worden ingediend. Van 21 november afdeling, of de contactgegevens het definitieve verkiezingsprogramma door tot 26 november wordt er gestemd over deze amendementen. Van vrijdag van jouw lokale afdelingsbestuur de leden vastgesteld. Daarnaast kan er 27 november tot zaterdag 28 november kun je vervolgens meestemmen opzoeken. Daarnaast kun je in ook over moties en op kandidaten (vaca- over het geamendeerde verkiezingsprogramma. De uitslag wordt tijdens dit ledenportaal ook deelnemen tures partijcommissies) worden gestemd. het (digitale) congres op zaterdag 28 november bekendgemaakt. aan stemmingen (bijvoorbeeld En uiteraard worden er ook weer (digitale) over het verkiezingsprogramma). subsessies georganiseerd en zijn er Elk stemgerechtigd D66-lid ontvangt per mail een uitnodiging voor Je emailadres is tevens je inspirerende speeches te zien en te horen! deze digitale stemmingen (via MijnD66.nl). Heb je geen mail ontvangen? gebruikersnaam. Heb je Elk D66-lid ontvangt per mail een Mail naar: [email protected] problemen met inloggen? uitnodiging voor dit online congres. Stuur een mail naar: Meer informatie? → d66.nl/verkiezingen [email protected] Meer informatie? → d66.nl/congres 04 05 DEMOCRAAT PORTRET NAJAAR 2020 SIGRID KAAG Na anderhalf jaar zonder politiek leider, mochten de D66-leden eindelijk een nieuwe lijsttrekker kiezen. Dat werd, niet geheel onverwacht, Sigrid Kaag – huidig minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Wat kan Nederland van onze voormalige topdiplomaat verwachten? “Leiderschap gaat om richting geven.” tekst Milan Assies foto’s Martijn Beekman “ Ik wil leiderschap uitdragen dat inclusief is” 06 07 DEMOCRAAT PORTRET NAJAAR 2020 SIGRID KAAG gaat uiteindelijk een andere weer open.” Die andere deur opent Alexander Pechtold, als hij haar tijdens de formatie van het huidige kabinet- Sigrid Kaag Rutte III benadert. Het nieuwe pad leidt naar 02.11.1961 het ministerschap van Buitenlandse Handel en 1988-1990 COVERINTERVIEW Ontwikkelingssamenwerking. Shell International in “Inclusief London Een nieuwe koers