Konkurse 2015-2020 Ky album përmban vepra artistike dhe ese të zgjedhura nga pjesëmarrësit e rinj në konkurset e IDMC që nga viti 2015: "Lindur në '90-tën" (2015), "Pyet Gjyshërit" (2016-2019) dhe "30 vjet me/pa demokraci" (2020). Këto konkurse janë iniciuar nga IDMC me qëllim ndërgjegjësimin e të rinjve dhe shoqërisë shqiptare mbi rëndësinë e njohjes së të kaluarës dhe impaktin e saj deri në ditët e sotme. © 2020 (IDMC) Adresa: Rr. Bardhok Biba, Pallati Trema, Hyrja A, Kati 11, Ap. 35, Tiranë, Shqipëri Tel: +355 4 45 21 899 Email: [email protected] Projekti është mbështetur nga Fondacioni Konrad Adenauer (KAS) në Tiranë Adresa: Blv. “Dëshmorët e Kombit” Kullat Binjake 1, Kati 11, Zyra A3, Tiranë, Shqipëri Tel: +355 4 22 66 525 E-Mail: [email protected] Parathënie Ky album që merr lexuesi sot në dorë përmban punime të përzgjedhura të të rinjve pjesëmarrës në konkurset e organizuara nga Instituti për Demokraci, Media dhe Kulturë (IDMC) nga viti 2015 deri më sot. Përmes këtyre Punët e prezantuara në këtë album tregojnë aspekte të së shkuarës dhe të tashmes sipas këndvështrimit të të rinjve konkurseve ne synonim të motivonim të rinjtë që në mënyrë kreative të gjenin zërin e tyre në lidhje me çfarë shqiptarë. Ato mund të jenë naïve dhe të sinqerta, por skanojnë qartë realitetin shqiptar, dilemat dhe ankthet e brezit nënkupton për ta e shkuara dhe e sotmja. Përgjithsisht kur flasim për brezin e ri, sidomos në fushën e njohjes së të të ri, mangësitë e tyre në lidhje me të shkuarën historike, por edhe kurajon dhe dëshirën për të studiuar dhe mësuar shkuarës komuniste, mendojmë për indiferencën dhe mungesën e tyre të interesit. Kjo padyshim mbetet një sfidë dhe më tej. Misioni ynë si IDMC është që t’i sensibilizojmë të rinjtë për historinë që ata të kuptojnë se historia hedh hije të është ushqyer nga mungesat e thella në kurrikulën shkollore, nga heshtja e brezit të prindërve dhe gjyshërve, nga gjata edhe në të tashmen dhe të ardhmen, ndaj duhet mësuar. Një falënderim i veçantë pra, për të gjithë të rinjtë që kakofonia në media ku botohen pa kritere si historitë e të përndjekurve politikë, ashtu edhe ato të persekutorëve të kanë marrë pjesë në konkurset tona, si dhe mësuesit e prindërit që i kanë mbështetur ata. Falënderim edhe për juritë tyre. Kjo ngjall konfuzion te brezi i ri. Kështu që nuk është faji i të rinjve që janë të painformuar ose të informuar gabim. profesionale që kemi pasur ndër vite, me personalitete nga fusha të ndryshme, të cilat u kanë kthyer besimin të rinjve Edukimi i tyre mbi këtë periudhë të errët të historisë së Shqipërisë duhet të kishte qenë prioritar në 30 vitet e fundit. të marrin pjesë në konkurse ku vlerësohet me meritë talenti, ideja dhe realizimi më i mirë. Le të themi dy fjalë për tre konkurset e iniciuar nga IDMC ndër vite. Ju uroj të gjithëve shfletim të këndshëm të këtij albumi! Konkursi i parë, “Born in the 1990s”, ftonte të rinjtë shqiptarë të lindur mes viteve 1990-1997 të dërgonin mendimet e tyre mbi aktualitetin shqiptar në tre kategori: Multimedia, ese dhe arte figurative. Për arsye të titullit goditës, ky konkurs u përqafua nga një numër shumë i madh të rinjsh shqiptarë që jetonin brenda dhe jashtë vendit. Punët fituese të këtij konkursi mund të ndiqen në faqen online të IDMC dhe ato shpalosin një panoramë të mendimeve dhe përjetimeve të të rinjve në demokraci, shpresat e tyre për një të ardhme me të mirë dhe sfidat se sim und të arrihet kjo në rrafshin individual dhe kolektiv. Konkursi i dytë, “Pyet Gjyshërit” ishte një risi për temën që ofronte dhe u drejtohej kryesisht gjimnazistëve dhe të Dr. Jonila Godole rinjve 15-19 vjeç. Përmes këtij konkursi ata kishin mundësi të përballen me historinë dhe përvojën e familjes së tyre Drejtore e Institutit për Demokraci, Media dhe Kulturë dhe të mblidhnin dëshmi origjinale. “Gjyshi” shërbente si një simbolikë, sistem reference i brezave që i mbijetuan regjimit komunist në Shqipëri. Nga viti 2016 deri në vitin 2019 konkursi ofroi dëshmi tronditëse dhe refletime të mbi 600 gjimnazistëve nga e gjithë Shqipëria. Cilësia e punimeve të tyre në multimedia është rritur vit pas viti, po ashtu edhe niveli i analizës së tyre për shkeljen e të drejtave të njeriut, humbjen e shpresës dhe të lirisë, ndalimin e religjionit, burgosjen e një vendi të tërë dhe izolimin e tij nga bota. Ky është brezi që do bëjë në të ardhmen diferencën në ballafaqimin me të shkuarën dhe ai ka nevojë për ndihmën tonë, motivimin dhe përfshirjen në sa më shumë projekte dhe aktivitete ndërgjegjësuese, takime me dëshmitarë okularë të kohës, përballje me dokumente dhe fakte historike, kundrejt trivialiteteve historike që janë të detyruar të mësojnë dhe dëgjojnë në shkollë e në media. Konkursi i tretë, “30 vjet me/pa demokraci“ i motivoi të rinjtë të përballen me pyetjen se çfarë është bërë sipas mendimit të tyre në dekadat pas rrëzimit të regjimit komunist, dhe si e shohin perspektivën për të ardhmen. Kreativiteti i tyre u shpalos në kategoritë e multimedias dhe të arteve figurative ku edhe me ndihmën e teknikave digjitale u arrit një cilësi më e lartë nga pikëpamja formale. Born in the 90’s Në vitin 2015, me rastin e 25 vjetorit të nisjes së ndryshimeve demokratike në Shqipëri, Instituti për Demokraci, Media dhe Kulturë (IDMC) shpalli konkursin kreativ “Born in the 90’s”, për të rinjtë e lindur në fillim të viteve 1990. Fëmijët e demokracisë kujtojnë pak ose aspak nga vitet e para të tranzicionit. Dhe ata dinë akoma më pak për të shkuarën. Fëmijëria dhe rinia e tyre është e shenjuar nga tranzicioni dhe sfidat me të cilat është përballur shoqëria shqiptare në dy dekadat e fundit. Konkursi “Born in the 90’s” synoi pikërisht nxitjen dhe motivimin e rinisë shqiptare të reflektojë mbi të tashmen, duke mësuar nga e shkuara, për të krijuar një të ardhme më të sigurt e të begatë. Reflektimi i të rinjve është realizuar përmes punëve të tyre kreative në ese, arte figurative dhe multimedia. Konkursi u krye në bashkëpunim me Ministrinë e Mirëqenies Sociale & Rinisë dhe Ambasadën Gjermane. Pyet Gjyshërit! Edhe pse diktatura në Shqipëri ka qenë ndër më të ashprat në Evropën Juglindore, të rinjtë shqiptarë ende nuk e njohin mirë historinë e shkuar komuniste të vendit të tyre. Mes shumë arsyesh, indiferencën e të rinjve shqiptarë e ka ushqyer deri diku edhe brezi që e ka përjetuar atë periudhë komuniste sepse ka zgjedhur të lërë atë në heshtje duke mos informuar brezat e rinj. Për këtë arsye, IDMC, lançoi më maj të vitit 2016 konkursin kreativ “Pyet Gjyshërit”, i cili synoi t’ju ofrojë të rinjve shqiptarë mundësinë të flasin përmes mjeteve kreative duke ndarë jo vetëm histori, përvoja, përjetime familjare, por edhe përballjen midis brezave që ndihmon në njohjen e aspekteve të ndryshme të jetës gjatë diktaturës shqiptare. Konkursi është zhvilluar çdo vit deri më 2019 në 4 edicione. Ai është kryer në bashkëpunim me Ministrinë e Arsimit dhe Shoqatën e Mësuesve të Historisë “Rinia dhe Historia”. 30 Vjet me/pa Demokraci! Në këto 30 vitet e fundit, Shqipëria ka qenë në një proçes tranzicioni të vazhdueshëm, kulturor, ekonomik dhe politik që është shoqëruar herë pas here me eksode të forta emigracioni, me probleme të demokracisë, por edhe me ndryshime pozitive në sfidën për t’u bërë pjesë e Bashkimit Europian. Konkursi “30 Vjet me/pa Demokraci” u shpall më 2 korrik 2020, me rastin e 30 vjetorit të eksodit shqiptar dhe synoi të kthejë fokusin te zhvillimet e demokracsë nga viti 1990, të iniciuara nga protestat studentore kundër regjimit komunist në Shkodër, Kavajë dhe Tiranë etj. Motoja e konkursit ishte se shkuara ndikon të tashmen, por edhe të ardhmen, prandaj duhet t’i kthehemi vazhdimisht, ta studiojmë dhe të mësojmë prej saj. Elvis Mehmeti Françesko Dinaj Titulli: "Metamorphosis" Konkursi: "Born in the '90s" (2015) Çmimi: II Titulli: “Postmodernizmi” Mosha: 17 vjeç Konkursi: “Born in the 90’s” 2015 Shkolla: Universiteti i Arteve, Tiranë Çmimi: I Teknikë: Gdhendje në tekniken e zinkut Mosha: 21 vjeç Shkolla: Universiteti i Arteve, Tiranë Teknika: Grafike 09 10 “Kujtesa si mision” Konkurse 2015-2020 “Kujtesa si mision” Konkurse 2015-2020 Prishila Gjeci Titulli: “Dëgjoja se flitej për liri” Konkursi: “Born in the 90;s” (2015) Suela Qemalli Mosha: 20 vjeç Teknika: Akuarel dhe laps Titulli: “Mes ekzotikes, nostalgjisë, urrejtjes Konkursi: “Born in the 90’s” 2015 Çmimi: III Mosha: 21 vjeç Shkolla: Liceu artsitik “Jordan Misja” Teknika: Akuarel dhe tempera 11 12 “Kujtesa si mision” Konkurse 2015-2020 “Kujtesa si mision” Konkurse 2015-2020 Amarildo Reçi Bib Frrokaj Titulli: “Ingranazhet Historike” Titulli: “Vrapimi drejt lirisë” Konkursi: “Born in the 90’s” (2015) Konkursi: “Born in the 90’s” (2015) Teknika: Laps dhe akuarel Mosha: 23 vjeç Teknika: Vizatim me laps 13 14 “Kujtesa si mision” Konkurse 2015-2020 “Kujtesa si mision” Konkurse 2015-2020 Fjordi Rroshi Armela Mema Titulli: “Globi” Konkursi: “Born in the 90’s” (2015) Konkursi: “Born in the 90’s” (2015) Teknika: Vizatim me laps Tenika: Karbon dhe akurel 15 16 “Kujtesa si mision” Konkurse 2015-2020 “Kujtesa si mision” Konkurse 2015-2020 Igli Levani Konkursi: “Born in the 90’s” (2015) Teknika: Akuarel dhe boje e zeze. Marjan Kamshi Titulli: “Shpresë në errësirë” Konkursi: “Born in the 90’s” (2015) Mosha: 23 vjeç Shkolla: Universiteti i Arteve, Tiranë Teknika: Bojra vaji 17 18 “Kujtesa si mision” Konkurse 2015-2020 “Kujtesa si mision” Konkurse 2015-2020 Eglantina Shemaj Konkursi: “Born in the 90’s” (2015) Teknika: Laps dhe akuarel Erjola Jahajt & Ilirjana Zemanit Titulli: "Përkundjet e një jete" Konkursi: "Pyet Gjyshërit 3" (2018) Çmimi: Special Shkolla: "Jan Kukuzeli" 19 20