Nr 33/2013 ISSN 0860-2395 PISMO STOWARZYSZENIA KONSERWATORÓW ZABYTKÓW Pismo Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków • Journal of the Association of Monument Conservators WIADOMOŚCI KONSERWATORSKIE • JOURNAL OF HERITAGE CONSERVATION • nr 33/2013 Radaktor Naczelny • Editor In Chief Rada Naukowa – Scientifi c Board Prof. dr hab. Kazimierz Kuśnierz Prof. dr hab. Jerzy Jasieńko Redaktorzy Tematyczni • Topical Editors Politechnika Wrocławska (Polska) – przewodniczący Dr Łukasz Bednarz Wrocław University of Technology (Poland) – chairman (konstrukcje murowane / masonry structures), Politechnika Wrocławska Prof. Maria Teresa Bartoli Prof. dr hab. Jerzy Jasieńko Uniwersytet we Florencji (Włochy) / University of Florence (Italy) (konstrukcja i konserwacja / constructions and conservation) Prof. Mario Docci Politechnika Wrocławska Uniwerstet Sapienza w Rzymie (Włochy) / Sapienza University in Rome (Italy) Dr hab. Hanna Kóčka-Krenz, prof. Prof. Wolfram Jaeger (archeologia / archaeology), Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Uniwersytet w Dreźnie (Niemcy) / University of Dresden (Germany) Prof. Andrzej Koss Prof. dr hab. Andrzej Kadłuczka (konserwacja i restauracja dzieł sztuki Politechnika Krakowska (Polska) / Cracow University of Technology (Poland) conservation and restoration of works of art) Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie Prof. Tatiana Kirova Politechnika w Turynie, Uniwersytet Uninettuno w Rzymie (Włochy) Prof. dr hab. Czesław Miedziałowski Polytechnic University of Turin, University Uninettuno in Rome (Italy) (konstrukcja / constructions), Politechnika Białostocka Prof. Andrzej Koss Dr Tomasz Nowak Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie (Polska) (konstrukcje drewniane / timber structures), Politechnika Wrocławska Academy of Fine Arts in Warsaw (Poland) Prof. dr hab. Zdzisława Tołłoczko Prof. dr hab. Kazimierz Kuśnierz (historia sztuki, kultury, estetyka / history of art and culture, aesthetics) Politechnika Krakowska (Polska) / Cracow University of Technology (Poland) Politechnika Krakowska Dr hab. Jadwiga Łukaszewicz, prof. Sekretarz Redakcji • Editorial Secretary Uniwersytet Mikołaja Kopernika (Polska) Dr Dominika Kuśnierz-Krupa Nicolaus Copernicus University in Toruń (Poland) e-mail: [email protected] Prof. Emma Mandelli Biuro Redakcji • Editorial Offi ce Uniwersytet we Florencji (Włochy) / University of Florence (Italy) Mgr Jacek Rulewicz, Sekretarz Generalny SKZ Prof. dr hab. Czesław Miedziałowski Dr Maria Stępińska Politechnika Białostocka (Polska) / Bialystok University of Technology (Poland) 00-464 Warszawa, ul. Szwoleżerów 9 tel. 22-629-21-31, e-mail: [email protected], [email protected] Prof. Claudio Modena Uniwersytet w Padwie (Włochy) / University of Padua (Italy) Tłumaczenie • Translation Mgr Violetta Marzec Prof. Andre de Naeyer Uniwersytet w Antwerpii (Belgia) / University of Antwerp (Belgium) Projekt okładki • Cover design Dr Dominika Kuśnierz-Krupa Dr hab. Piotr Rapp Dr Michał Krupa Politechnika Poznańska (Polska) / Poznan University of Technology (Poland) Opracowanie grafi czne i DTP • Graphic design and DTP Prof. Gennaro Tampone Sławomir Pęczek, EDITUS, tel. 71-793-15-00, 502 23-43-43 Uniwersytet we Florencji (Włochy) / University of Florence (Italy) www.editus.pl Prof. Angelo Di Tommaso Uniwersytet w Bolonii (Włochy) / University of Bologna (Italy) Redaktor techniczny • Technical Editor Zdzisław Majewski Realizacja wydawnicza • Publishing Czasopismo jest wydawane drukiem w formacie A4 (wersja pierwotna) oraz Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne w wersji elektronicznej. Na stronie internetowej www.skz.pl dostępne są pełne 53-204 Wrocław, ul. Ojca Beyzyma 20/b wersje numerów czasopisma w formacie pdf. tel./fax 71-363-26-85, 71-345-19-44 The Journal is printed in A4 format (original version) and in the electronic version. Full ver- www.dwe.wroc.pl sions of the journal issues are available in the pdf format on the Internet website www.skz.pl Wydawca • Publisher Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków WIADOMOŚCI KONSERWATORSKIE 00-464 Warszawa, ul. Szwoleżerów 9 2013 dofinansowano ze środków Ministra tel. 22-621-54-77, fax 22-622-65-95 Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Journal of Heritage Conservation 2013 was subsidised Nakład: 1000 egz. Edition 1000 copies by the Minister of Culture and National Heritage. Druk ukończono w 2013 r. Printed in 2013. Wiadomości Konserwatorskie są indeksowane przez BazTech – Bazę danych o zawartości polskich czasopism technicznych (http://baztech.icm.edu.pl). Journal of Heritage Conservation are indexed by BazTech – Polish Technical Journal Contents (http://baztech.icm.edu.pl). Instrukcje dla autorów, podstawowe zasady recenzowania publikacji oraz lista recenzentów dostępne są na stronie internetowej www.skz.pl Instructions for authors, basic criteria for reviewing the publications and a list of reviewers are available on the Internet website www.skz.pl Wiadomości Konserwatorskie • Journal of Heritage Conservation • 33/2013 3 Od redakcji From the Editor Szanowni Państwo, Dear Readers, Rozpoczęliśmy prace mające na celu stworzenie We have commenced work aimed at a future possibil- w przyszłości możliwości przeniesienia „Wiadomości ity of transferring “Conservation News” from group Konserwatorskich” z grupy czasopism „B” do grupy “B” to group “A” journals, according to the classifi ca- „A” według klasyfi kacji Ministerstwa Nauki i Szkol- tion by the Ministry of Science and Higher Education. nictwa Wyższego. For this purpose, as you may have noticed, we W tym celu, jak Państwo zapewne zauważyli, have invited renowned European au-thorities to zaprosiliśmy do Rady Naukowej „Wiadomości Kon- join the Scientifi c Board of “Conservation News”. serwatorskich” uznane w Europie autorytety. Posze- We have also expanded the team of thematic editors. rzyliśmy również zespół redaktorów tematycznych. The work connected with entering ”Conservation Obecnie trwają prace związane z wprowadzeniem News” into the “Web of Science”, “Scopus” and „Wiadomości Konserwatorskich” do baz „Web of “Scollar” databases is currently being carried out. Science”, „Scopus” i „Scollar”. Publikujemy również We also publish more papers of foreign authors. The znacznie więcej prac autorów spoza Polski. Zmiana change of journal classifi cation level is a lengthy pro- poziomu klasyfi kacji pisma naukowego jest procesem cess and, as you can see, requires much effort which, długotrwałym i jak Państwo widzą, wymaga szere- nevertheless, is worth taking for the sake of Polish gu starań, które warto jednak podjąć dla polskiego conservation milieu understood to represent diverse środowiska konserwatorskiego rozumianego jako fi elds and disciplines held together by a passion for środowisko reprezentujące wiele dziedzin i dyscy- interdisciplinary heritage protection. plin, które spaja pasja do ochrony interdyscyplinarnej Simultaneously, we have opened the pages of dziedzictwa. “Conservation News” for a broad pro-fessional dis- Równocześnie otwieramy łamy „Wiadomości cussion concerning evaluation of monuments, the Konserwatorskich” dla szerokiej środowiskowej dys- Polish system of heritage pro-tection, its structure, kusji o wartościowaniu zabytków, o polskim systemie fi nancing and the role of State in supporting the ochrony zabytków, jego strukturze, fi nansowaniu oraz maintenance and acces-sibility of historic places, roli Państwa we wspieraniu utrzymania i udostęp- particularly the most precious ones – Polish objects niania zabytków, a szczególnie tych najcenniejszych on the UNESCO list and other MONUMENTS – polskich obiektów na liście UNESCO i pozostałych OF HISTORY. POMNIKÓW HISTORII. We would like to draw your attention to important Zwracamy również uwagę, że w roku 2014 odbędą international conferences scheduled for 2014: PRO- się ważne konferencje międzynarodowe: PROHI- HITECH (7-9 May 2014, Antalya, Turkey), SAHC TECH (7-9 maja 2014, Antalya, Turcja), SAHC (14- (14-17 October 2014, Mexico City, Mexico), IMC 17 października 2014, Mexico City, Meksyk), IMC (7-9 July 2014, Guimaraes, Portugal). (7-9 lipiec 2014, Guimaraes, Portugalia). Detailed information is available on the Internet Szczegółowe informacje dostępne są na stronach conference websites under the above men-tioned internetowych www. konferencji pod ww. tytułami. headings. Redaktor Naczelny Przewodniczący Rady Naukowej Editor in Chief Chairman of Scientifi c Board Kazimierz Kuśnierz Jerzy Jasieńko 4 Wiadomości Konserwatorskie • Journal of Heritage Conservation • 33/2013 SPIS TREŚCI CONTENTS NAUKA SCIENCE Giuseppe Brandonisio, Elena Mele, Giuseppe Brandonisio, Elena Mele, Antonello De Luca, Gianmaria Montuori Antonello De Luca, Gianmaria Montuori Wielopiętrowe budynki murowane – ocena Multi-storey masonry buildings: evaluation skuteczności wzmocnienia mechanicznego 7 of effectiveness of mechanical strengthening 7 Shahira Sharaf Eldin Shahira Sharaf Eldin Zachowanie i zwiększenie istniejących Preserve and enhance existing zasobów mieszkaniowych sound housing stock – Wekalet El-Lamoun, Aleksandria 15 – Wekalet El-Lamoun, Alexandria 15 Dina Mamdouh Nassar, Shahira Sharaf Eldin Dina Mamdouh Nassar, Shahira Sharaf Eldin Nowe życie zabytków dzielnicy A new life for the industrial heritage poprzemysłowej Minet El-Bassal w Aleksandrii 23 of Minet El-Bassal at Alexandria 23 Klaudia Stala Klaudia Stala Fenomen „sali o 24 słupach”. Phenomenon of “the hall with 24 pillars”. Reinterpretacja reliktów romańskiego Reinterpretation of relics of the Romanesque palatium na Wzgórzu Wawelskim 32 palatium on the Wawel Hill 32 Dominika Kuśnierz-Krupa Dominika Kuśnierz-Krupa „Portugalska szkoła konserwacji” “Portuguese